Thêm lực đẩy với Duma quốc gia mới
"Giải mã" xu hướng cải thiện quan hệ Nga - Nhật |
Tính đến ngày 20/9, với 93% số phiếu đã được kiểm, Đảng UR của Tổng thống Vladimir Putin giành được 54,27% số phiếu ủng hộ, bỏ xa đảng về thứ hai là Cộng sản Liên bang Nga (KPRF) giành được 13,46%. Với kết quả này, Đảng UR của Tổng thống Putin chắc chắn giành được ít nhất 338 ghế trong Quốc hội gồm 450 thành viên.
Toàn cảnh một phiên họp của Duma tại Moskva |
Khó khăn chồng chất
Bối cảnh cuộc bầu cử Duma Quốc gia Nga khóa VII khá đặc biệt, khi đất nước này đang phải chống chọi với tình trạng nền kinh tế bị cuốn vào vòng xoáy khủng hoảng nghiêm trọng do sự sụt giảm mạnh của giá dầu mỏ và khí đốt, hai mặt hàng đóng góp khoảng 50% nguồn thu ngân sách của Nga.
Bên cạnh đó, Moskva phải hứng chịu các biện pháp trừng phạt kinh tế của phương Tây do liên quan đến cuộc khủng hoảng tại Ukraine. Theo giới chuyên gia, trong giai đoạn 2014-2017, Nga mất khoảng 600 tỷ USD do hai "cú sốc" trên.
Năm 2015, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Nga giảm 3,7% và dự báo sẽ còn giảm tiếp thêm 0,6% trong năm nay, trước khi có thể phục hồi dần từ năm 2017. Cuộc khủng hoảng kinh tế đã ảnh hưởng tới túi tiền của những người có thu nhập thấp và trung bình tại Nga, với đồng ruble giảm giá khiến giá các mặt hàng nhập khẩu trở nên đắt đỏ hơn. Số người sống trong tình trạng nghèo đói đã tăng lên mức cao nhất trong 9 năm, trong khi chi tiêu tiêu dùng sụt giảm.
Để thích nghi với tình hình mới, Chính phủ Nga đã phải tiến hành các biện pháp thắt lưng buộc bụng, trong nỗ lực kìm giữ thâm hụt ngân sách không vượt quá 3% GDP mà Tổng thống Putin đề ra. Chính phủ Nga đã liên tục cắt giảm chi tiêu công, giảm các khoản trợ cấp xã hội, khiến đời sống của người dân càng thêm chật vật.
Trong năm ngoái, mức lương trung bình của Nga đã giảm 9,5%, rơi xuống mức dưới 450 USD/tháng, thấp hơn Trung Quốc, Serbia hay Romania. Lạm phát đầu năm 2016 là 13,4%, cao nhất trong 15 năm qua. Chi tiêu cho y tế, quần áo và thực phẩm chiếm tới 50% thu nhập, một con số tương đương với nhiều quốc gia châu Phi.
Số người Nga sống dưới mức nghèo khổ tăng chóng mặt, với tỷ lệ tăng mạnh nhất kể từ cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1998, khi hiện có khoảng 20 triệu người Nga (14%) sống dưới mức nghèo khổ (139 USD/tháng). Cơ quan Thống kê liên bang Nga (Rostat) cho biết trong quý I/2016, số người có thu nhập thấp hơn mức sống tối thiểu đã tăng lên tới 22,7 triệu người, cao hơn nhiều so với mức 14,4 triệu người trong cùng kỳ năm ngoái.
Bộ đôi lãnh đạo - Thủ tướng Dmitry Medvedev và Tổng thống Putin - đã đặt mục tiêu nhanh chóng vực dậy nước Nga, vốn bị suy yếu nghiêm trọng vào những năm đầu thập niên 1990, từng bước giành lại vị thế siêu cường thế giới. Đảng UR luôn được cử tri Nga “trao gửi” niềm tin và trở thành chính đảng cầm quyền trong suốt hơn một thập kỷ qua.
Thế nhưng, những thành tựu đã đạt được đang mất dần do nền kinh tế Nga trải qua tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng nhất kể từ khi Tổng thống Putin lên nắm quyền vào năm 1999. Hiện người dân Nga hy vọng nền kinh tế sớm hồi phục để việc lo lắng đối phó với tình trạng giá thực phẩm leo thang không còn là một gánh nặng ngày càng tăng nữa.
Cải cách cấu trúc kinh tế
Các nhà kinh tế cho rằng giới lãnh đạo “xứ sở Bạch dương” cần tiến hành cải cách cấu trúc kinh tế mạnh mẽ hơn nữa nếu muốn tránh tình trạng đình đốn kéo dài. Tuy vậy, cũng có nhiều quan điểm khẳng định sự cần thiết của các biện pháp cải cách kinh tế, song hoài nghi về thời điểm diễn ra sự điều chỉnh trong cơ cấu này, do giới chức Nga bị kẹt trong tình thế vừa phải cắt giảm chi tiêu ngân sách nhưng vẫn giữ vững sự ủng hộ của người dân đối với ông Putin trước cuộc bầu cử tổng thống diễn ra vào năm 2018.
Trong khi mới đây, Liên minh châu Âu (EU) đã công bố quyết định gia hạn thêm 6 tháng các biện pháp trừng phạt nhằm vào 146 cá nhân và 37 thực thể Nga và Ukraine liên quan tới việc Moskva sáp nhập bán đảo Crimea vào Liên bang Nga và cuộc xung đột tại miền Đông Ukraine. Với quyết định trên, các biện pháp trừng phạt của EU sẽ kéo dài đến hết ngày 15/3/2017.
Một số quan chức, nghị sĩ và chính trị gia của Nga cũng nằm trong danh sách trừng phạt của EU. Ngoài những nhân vật trên, các biện pháp trừng phạt cũng nhằm vào Almaz-Antey, nhà sản xuất các hệ thống phòng không của Nga, và một số doanh nghiệp tại Crimea. Việc EU gia hạn các biện pháp trừng phạt lần này thực chất gia tăng áp lực lên các biện pháp trừng phạt trước đó của EU nhằm vào lĩnh vực quốc phòng, tài chính và năng lượng của Nga.
Vào lúc Nội các của Thủ tướng Medvedev phải cắt giảm chi tiêu, các ứng cử viên sẽ tập trung vào những chủ đề nhạy cảm như lương hưu, trợ cấp xã hội, mức thuế quá nặng đánh vào các hộ gia đình, lạm phát làm hao mòn sức mua của những thành phần có thu nhập thấp và công nhân viên chức nhà nước.
Trong khi đó, ông Putin trong các cuộc vận động tranh cử trước đây vẫn luôn cam kết bảo đảm một mức thu nhập tốt cho nhân viên công vụ. Đồng ruble mất giá, càng khiến các mặt hàng nhập vào Nga thêm đắt đỏ, làm sức mua của giới trung lưu sa sút. Trong lúc chính đà vươn lên của tầng lớp này là động cơ thôi thúc các tập đoàn quốc tế đầu tư vào Nga.
Khi nguồn dự trữ ngoại tệ tích lũy được nhờ những năm tháng giá dầu và khí đốt cao chót vót đã bị thu hẹp lại đến mức báo động, các nghị sĩ trong Duma khóa 2016-2021 chắc hẳn sẽ tiếp tục bỏ phiếu thông qua ngân sách khắc khổ cho những tài khóa tới.
Cũng có khả năng Chính phủ Nga tăng thuế, kéo dài tuổi lao động của các công dân Nga, giảm trợ cấp lương hưu. Một số chuyên gia lo ngại Moskva có thể gia tăng vai trò chủ đạo của nhà nước đối với các lĩnh vực kinh tế.
Câu hỏi đặt ra ở đây là liệu rằng trong bối cảnh khủng hoảng kéo dài, Moskva có phải thay đổi chính sách kinh tế trong nhiệm kỳ 5 năm sắp tới của Quốc hội mới? Thống kê chính thức cho thấy kinh tế Nga đã “có dấu hiệu ổn định” trong quý II/2016. Moskva kỳ vọng tình hình sáng sủa hơn trong 6 tháng cuối năm nay.