Thiếu nhân lực chất lượng cao: Rào cản cần vượt để nâng tính cạnh tranh

Mức tăng trưởng 20% mỗi năm của Công ty Somerset Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều khó khăn để tiếp tục duy trì, trong đó nhân lực là một rào cản. Theo ông Ngô Đức Trí, Tổng giám đốc Somerset, hiện tại công ty có gần 900 lao động đảm trách ở nhiều vị trí, nhưng nhiều dự án đầu tư mới của công ty, đặc biệt là những dự án có quy mô lớn, đòi hỏi khắt khe về quy trình kỹ thuật vẫn bị trì hoãn do thiếu nhân lực chất lượng cao.

Nguồn lao động kỹ thuật cao trong nước đang rất thiếu

Nếu vấn đề này được giải quyết thì có thể mức tăng trưởng kỳ vọng của công ty sẽ cao hơn, nhất là uy tín của Somerset Việt Nam sẽ còn tiếp tục tăng lên từng bước, ông Trí nói.

Cũng đối mặt vấn đề tương tự, ông Võ Quang Huệ, Tổng giám đốc Tập đoàn Bosch Việt Nam cho rằng, nguồn nhân lực có tay nghề của Việt Nam hiện nay chưa đủ khả năng đáp ứng nhu cầu phát triển của các nhà đầu tư cả về số lượng và chất lượng. Chính vì vậy, bản thân công ty cũng như không ít nhà đầu tư nước ngoài khi mở rộng, xây dựng nhà máy tại Việt Nam phải đưa các kỹ sư có tay nghề cao từ chính quốc qua, hoặc phải nhanh chóng mở các trung tâm đào tạo nghề cho công nhân bản địa với chi phí khá lớn.

Vì vậy, ngoài việc Chính phủ Việt Nam đẩy mạnh quá trình cải cách hệ thống pháp lý theo hướng minh bạch hóa, bình đẳng thì vấn đề đầu tư vào hệ thống giáo dục, đào tạo nâng cao trình độ, tay nghề cho đội ngũ lao động nên được xem là một trong những ưu tiên hàng đầu.

Thời gian qua, Việt Nam đã có nhiều cải cách, thay đổi, nhất là về quy định luật pháp, cơ chế chính sách đầu tư… nhằm thu hút hơn nữa nguồn lực nước ngoài. Riêng tại TP. Hồ Chí Minh, tổng số dự án có vốn đầu tư nước ngoài được cấp mới giấy chứng nhận là 457 dự án với tổng vốn đăng ký 2,88 tỷ USD.

Hiện nay, số người làm việc trong các DN FDI đạt con số khoảng 550.000 lao động. Như vậy, các DN FDI đã tạo ra khoảng 22,5% chỗ làm cho lực lượng lao động tại thành phố, góp phần không nhỏ vào việc tạo công ăn việc làm, nâng cao mức sống của người dân.

Tuy nhiên, theo nhiều nhà đầu tư, Việt Nam vẫn cần phải có chiến lược riêng nhằm nâng cao nguồn nhân lực có tay nghề đáp ứng cho mục tiêu này bởi nhiều tập đoàn nước ngoài trong quá trình tìm hiểu, “ngấp nghé” đầu tư vào Việt Nam nhưng việc phải bỏ ra một nguồn vốn đáng kể đầu tư các trung tâm nghiên cứu và đào tạo dạy nghề đạt chuẩn quốc tế nhằm chuẩn bị nguồn nhân lực đáp ứng đúng nhu cầu vẫn là mối băn khoăn đáng kể.

Bà Sherry Boger, Tổng giám đốc Intel Products Việt Nam nhận xét, thách thức lớn nhất trong cuộc hội nhập của Việt Nam hiện nay là về năng suất lao động, cùng với sự phát triển chậm chạp của lực lượng lao động lành nghề. Điều này có thể đe dọa đến sự tăng trưởng liên tục của Việt Nam. Để tiếp tục thu hút đầu tư và nâng cao trình độ của lực lượng lao động, Chính phủ nên có thêm hành động thiết thực để hiện đại hóa và nâng cấp chương trình giáo dục quốc gia, nhất là đào tạo nghề chuyên sâu.

Nhiều tập đoàn, công ty đa quốc gia cho biết, trong các quốc gia tại khu vực ASEAN, Việt Nam có nhiều ưu thế để có thể trở thành một trong những quốc gia ưu tiên hàng đầu, điểm đến lý tưởng trong chiến lược gia tăng đầu tư giai đoạn tới. Song để có thể gia tăng tính cạnh tranh mạnh hơn so với các nước khác trong cuộc đua thu hút vốn FDI, Việt Nam cần tập trung và thay đổi chiến lược đầu tư cho nguồn nhân lực chất lượng cao. Nếu không nhanh chóng cải thiện vấn đề này, Việt Nam sẽ mất dần vị thế thu hút đầu tư.

Bàn về vấn đề này một số chuyên gia cho rằng, cơ hội tiềm năng khác có thể có được từ việc thúc đẩy dòng vốn ngoại. Điều này có thể thực hiện được thông qua việc cải thiện triển vọng vào thị trường từ cơ chế chính sách đến nguồn nhân lực sẵn có trong nước. Đặc biệt, khi Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) dự kiến được thành lập năm 2015 sẽ liên kết các quốc gia khu vực để tạo thành khối kinh tế lớn với quy mô dân số hơn 600 triệu người.

Ngoài những thuận lợi từ thị trường rộng lớn mang lại, lúc này Việt Nam sẽ bước vào cuộc cạnh tranh gay gắt với các nước khác trong khu vực, khi mọi rào cản đã được dỡ bỏ và câu hỏi đặt ra: Đâu mới thực sự là lợi thế cạnh tranh của Việt Nam, ngoài nhân lực rẻ và ổn định chính trị? Và, nhân lực có thực sự rẻ nếu năng suất lao động thấp?