Tiếng kêu từ đầu nguồn Vu Gia

	Thủ tướng yêu cầu sớm làm rõ nguyên nhân cá chết bất thường tại Hồ Tây
	Giảm thiểu việc gây ô nhiễm
	Triển khai bồi thường thiệt hại sự cố môi trường biển do công ty Formosa gây ra

Một nhà đầu tư nhiều “tai tiếng”

Ngày 23/9/2016, ông Huỳnh Khánh Toàn, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Quảng Nam ký Thông báo số 420/TB-UBND thỏa thuận địa điểm lập dự án đầu tư xây dựng Nhà máy luyện cán thép Việt Pháp tại thôn Hoa, thị trấn Thạnh Mỹ, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam với diện tích khoảng 17,3 ha.

Người dân chặn đường phản ứng nhà máy thép gây ô nhiễm tại cụm công nghiệp và dịch vụ Thương Tín 1 do Công ty TNHH Thép Việt Pháp làm chủ đầu tư

Thực ra, đây là nhà đầu tư có nhiều “tai tiếng” trong việc gây ô nhiễm tại một dự án luyện cán thép tại thị xã Điện Bàn (Quảng Nam) gây bức xúc cho người dân. Bắt đầu đi vào hoạt động từ năm 2012, Công ty TNHH thép Việt Pháp đặt tại cụm công nghiệp và dịch vụ Thương Tín 1 (thị xã Điện Bàn) gây không ít bức xúc cho người dân tại khu vực. Nhiều lần, hàng trăm người dân phong tỏa lối vào nhà máy để phản ứng vì xả khói bụi, tiếng ồn gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống của người dân.

Trước những phản ứng của người dân, vào tháng 7/2012, UBND tỉnh Quảng Nam buộc DN thực hiện các giải pháp khắc phục như trồng cây xanh cách ly; lắp camera giám sát; xử lý tiếng ồn, độ rung; không được để khói thoát ra từ lò nấu mà phải hút vào ống xử lý; không được gây ra khói đen, mùi khét…

Tuy nhiên, thời điểm đó, qua kiểm tra, nhà máy thép Việt Pháp vẫn còn nhiều điểm chưa khắc phục như chưa công bố biện pháp bảo vệ môi trường cho cơ quan chức năng và người dân.

Thậm chí, nhà máy thép còn tự ý thay đổi công nghệ xử lý khí thải, chưa được cấp phép, chưa thực hiện quản lý chất thải rắn, phớt lờ đề nghị hạn chế hoặc ngừng sản xuất khi gặp thời tiết xấu phát sinh ô nhiễm… của UBND tỉnh Quảng Nam. Do đó, vào ngày 1/10/2012, đoàn kiểm tra liên ngành Quảng Nam đình chỉ hoạt động nhà máy Thép Việt Pháp để khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường.

Mới đây nhất, vào năm 2014, trong gần một tuần, người dân lại tiếp tục dựng lều phản đối nhà máy xả khói gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống của người dân tại khu vực này.

Ông Võ Như Quảng, phường Điện Nam Đông (thị xã Điện Bàn) cho biết, người dân tại khu vực này nhiều lần phản ứng, vì nhà máy xả khói bụi. Mỗi lần dân phản ứng DN lại cam kết, hứa hẹn khắc phục, song đâu lại vào đó, thậm chí khói bụi còn thải ra ngoài nhiều hơn.

“Người dân chỉ có hai yêu cầu, một là phải chuyển đổi, di dời nhà máy đi chỗ khác, hai là dân chúng tôi phải chuyển đi để DN làm gì thì làm” - ông Quảng bức xúc. Trước những phản ứng của người dân, UBND tỉnh Quảng Nam đã ra “tối hậu thư” cho nhà máy này phải di dời khỏi khu dân cư vào cuối năm 2017.

… đặt dự án mới đầu nguồn nước

Thực tế về chủ đầu tư này là vậy. Thế nhưng, DN này lại muốn mở rộng thêm một dự án cán thép khác cũng tại Quảng Nam nhưng là chọn một địa điểm ở vùng núi hẻo lánh.

Cụ thể, ngày 9/7/2016, Công ty TNHH Thép Việt Pháp có Tờ trình số 044/TTr-Cty/2016 gửi cho UBND tỉnh Quảng Nam và UBND huyện Nam Giang về việc thỏa thuận địa điểm thực hiện đầu tư dự án xây dựng Nhà máy luyện cán thép Việt Pháp tại thị trấn Thạnh Mỹ, huyện Nam Giang (Quảng Nam).

Trước những đề nghị của DN, ngày 30/8/2016, UBND tỉnh Quảng Nam có Công văn số 4209 về chủ trương nghiên cứu đầu tư Nhà máy luyện cán thép Việt Pháp tại thị trấn Thạnh Mỹ của Công ty TNHH Thép Việt Pháp.

Tiếp đó, ngày 23/9/2016, ông Huỳnh Khánh Toàn, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Quảng Nam ký Thông báo số 420/TB-UBND thỏa thuận địa điểm lập dự án đầu tư xây dựng Nhà máy luyện cán thép Việt Pháp tại thị trấn Thạnh Mỹ.

Thông báo 420 do ông Toàn ký đã thống nhất cho phép chủ đầu tư được chọn địa điểm để lập dự án đầu tư Nhà máy luyện cán thép Việt Pháp… với diện tích khoảng 17,3ha.

Theo nội dung thông báo, ông Toàn cũng yêu cầu chủ đầu tư thực hiện các thủ tục đầu tư xây dựng dự án Nhà máy luyện cán thép Việt Pháp tại thị trấn Thạnh Mỹ theo đúng quy định của Luật Bảo vệ môi trường, Luật Đất đai, Luật Xây dựng và các văn bản hướng dẫn hiện hành.

Điều đáng quan ngại là dự án luyện cán thép Việt Pháp được tỉnh Quảng Nam chọn vị trí đầu tư tại thôn Hoa, thị trấn Thạnh Mỹ, khu vực rừng núi đầu nguồn sông Vu Gia chảy qua địa phận Quảng Nam. Theo các chuyên gia, đây là khu vực đầu nguồn của sông Vu Gia - dòng sông có ảnh hưởng lớn đến đời sống, sinh hoạt của người dân hai tỉnh Quảng Nam và Đà Nẵng.

Đặc biệt, đây chính là nguồn nước chính cung cấp cho TP. Đà Nẵng, với lưu lượng cấp nước tại nhà máy nước Cầu Đỏ khoảng 250 ngàn m3/ngày đêm, chiếm 99% nhu cầu nước sạch tại Đà Nẵng. Vậy nên, dư luận lo lắng nếu tỉnh Quảng Nam chấp thuận đầu tư nhà máy cán luyện thép tại vị trí đầu nguồn sông Vu Gia, nguồn nước sinh hoạt cho toàn đô thị Đà Nẵng bị ảnh hưởng.

Trách nhiệm ở đâu?

Tuy nhiên, một điểm đáng lưu ý là trước khi ông Toàn có các văn bản thống nhất cho DN được chọn địa điểm để đầu tư nhà máy thì ngày 22/8/2016, Sở Kế hoạch - Đầu tư tỉnh Quảng Nam có văn bản số 597/SKHĐT-HTĐT về việc xem xét chủ trương đầu tư dự án nhà máy luyện cán thép Việt Pháp tại thị trấn Thạnh Mỹ gửi UBND tỉnh Quảng Nam.

Văn bản nêu, Sở Kế hoạch - Đầu tư không thống nhất chủ trương đầu tư mới nhà máy tại địa điểm này với lý do sau: Thời gian qua, dự án luyện thép Formosa Hà Tĩnh và Formosa Đồng Nai gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận xã hội.

Chính phủ đưa ra quan điểm chỉ đạo không đánh đổi phát triển kinh tế để đổi lấy môi trường bị hủy hoại. Lĩnh vực sản xuất thép thuộc lĩnh vực công nghiệp nặng nên sẽ ảnh hưởng đến môi trường; Dự án này dự kiến đầu tư mới với quy mô 975 tỷ đồng là dự án lớn, chưa nằm trong quy hoạch cụm công nghiệp được UBND tỉnh Quảng Nam phê duyệt, hiệu quả mang lại theo báo cáo của DN chưa có tính thuyết phục, bởi qua thực tế dự án luyện cán thép Việt Pháp thực hiện tại thị xã Điện Bàn đang thuộc diện di dời, đóng góp ngân sách hàng năm không đáng kể, theo số liệu của Cục Thuế Quảng Nam, năm 2014 dự án nộp ngân sách 3 triệu đồng và năm 2015 nộp 12,6 triệu đồng.

Cũng theo Sở Kế hoạch Đầu tư tỉnh Quảng Nam, địa điểm thực hiện dự án luyện cán thép Việt Pháp với quy mô 17 ha tại thị trấn Thạnh Mỹ, là khu vực đầu nguồn thuộc vùng núi cao, lại nằm sát đường quốc lộ và nhiều hộ dân đang sinh sống dọc đường nên các hộ dân này phải di dời nên cần xem xét kỹ việc ảnh hưởng về môi trường đối với khu dân cư, nhà dân gần nhất để khi nhà máy đi vào hoạt động, tránh sự khiếu kiện từ người dân về ô nhiễm môi trường, đặc biệt xem xét ảnh hưởng của dự án trên đối với các quy hoạch về phát triển đô thị và dân cư ở khu vực lân cận.

Cùng đó, dự án này nếu đầu tư tại huyện Nam Giang - địa bàn có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn - thì dự án được miễn tiền thuế đất 11 năm, áp dụng mức thuế suất 10% trong thời hạn 15 năm, miễn thuế thu nhập DN 4 năm, giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo, được miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa nhập khẩu để tạo tài sản cố định của dự án đầu tư vào địa bàn được ưu đãi về thuế nhập khẩu.

Do đó, khả năng đóng góp cho ngân sách, giải quyết lao động không đáng kể, trong khi dự án vừa ảnh hưởng đến dân sinh và tiềm ẩn cao về ô nhiễm môi trường không chỉ tại địa bàn nơi đặt dự án mà cả vùng lân cận và khu vực hạ lưu hệ thống sông Vu Gia và Thu Bồn đang làm dấy lên nỗi lo ngại của nhiều người.

Tuy nhiên, bất chấp kiến nghị của Sở Kế hoạch - Đầu tư tỉnh Quảng Nam, ý kiến của giới chuyên môn về khả năng gây ô nhiễm khu vực đầu nguồn, UBND tỉnh Quảng Nam vẫn ra văn bản thỏa thuận địa điểm lập dự án đầu tư xây dựng Nhà máy luyện cán thép Việt Pháp tại thị trấn Thạnh Mỹ với diện tích khoảng 17,3 ha.

Vấn đề khiến dư luận quan ngại là có hay không việc chính quyền tỉnh Quảng Nam bất chấp những khuyến cáo của cơ quan chức năng cũng như các chuyên gia để thu hút đầu tư bằng mọi giá, kể cả đánh đổi môi trường sống của người dân địa phương?