Tìm giải pháp hữu hiệu để sớm khắc phục tình trạng nợ xấu
TS. Nguyễn Trí Hiếu |
Tách nợ xấu ra khỏi ngân hàng
Có nhiều ý kiến không đồng thuận việc thành lập công ty mua bán nợ quốc gia, cho rằng làm như vậy là không hiệu quả. Ý kiến của ông như thế nào về vấn đề này?
TS. Nguyễn Trí Hiếu: Thực tế chỉ có 2 cách để xử lý nợ xấu, đó là để tự thân các ngân hàng xử lý hoặc Chính phủ đứng ra xử lý.
Bản chất của việc thành lập Công ty mua bán nợ quốc gia là giúp thanh lý những món nợ xấu dễ dàng hơn, và trong nhiều trường hợp giúp những “con nợ” hồi phục nhanh hơn, từ đó, trả được nợ cho Chính phủ, hoàn lại tiền thuế, ngân sách cho Nhà nước.
Quan trọng là phải tách nợ xấu ra khỏi ngân hàng, nếu không các ngân hàng sẽ che dấu nợ hoặc không chịu xử lý nợ dứt điểm.
Một số ngân hàng cho rằng họ có thể tự xử lý nợ xấu thông qua các công ty quản lý tài sản của chính mình?
TS. Nguyễn Trí Hiếu: Hiện tại có khoảng 20 AMC (Asset Management Company - Công ty Quản lý tài sản), trong đó 18 công ty thuộc sở hữu của các ngân hàng. Gần đây, các ngân hàng đang đẩy rất nhiều nợ xấu vào các AMC để làm sạch sổ sách của mình.
Sự thực thì khi các ngân hàng bán nợ xấu cho AMC, trên bảng cân đối tài sản ngân hàng sẽ không còn khoản nợ xấu nữa, thay vào đó là khoản “nợ phải thu” từ AMC. Khoản phải thu đó thực chất vẫn là nợ xấu. Phức tạp hơn là ở chỗ, giữa các AMC này lại tiếp tục mua bán “lòng vòng” các khoản nợ xấu này. Như vậy, tuy đã được che dấu trên bảng cân đối tài sản, nhưng những khoản nợ này lại trở nên “nguy hiểm” hơn với ngân hàng khi xảy ra tranh chấp giữa các ngân hàng đưa đến tình trạng cấn trừ nợ lẫn nhau.
Đối với các khoản nợ xấu từ bất động sản, nhiều ngân hàng không muốn bán khoản nợ này, bởi họ nghĩ cứ giữ bất động sản, chờ thị trường lên sẽ bán để hồi vốn, và thông thường là thu cả lợi nhuận. Vấn đề ở chỗ không biết khi nào thị trường sẽ “lên”.
Để cho cơ thể ngân hàng lành mạnh, phải sớm kéo khoản nợ này ra khỏi ngân hàng, sau đó công ty mua bán nợ quốc gia sẽ xử lý. Trước hết, công ty mua bán nợ quốc gia sẽ có quy chế xử lý từng tài sản (bất động sản) một cách linh hoạt, phù hợp với thị trường. Có những miếng đất, những bất động sản có thể thanh lý ngay được.
Đã nhiều năm sống và làm việc tại Hoa Kỳ, ông có thể chia sẻ kinh nghiệm mà Hoa Kỳ đã làm khi xử lý nợ xấu trong lĩnh vực bất động sản năm 2008?
TS. Nguyễn Trí Hiếu: Khi xử lý nợ xấu trong lĩnh vực bất động sản, chúng ta có thể tham khảo bài học của Hoa Kỳ. Công ty mua bán nợ khi thu hồi tài sản thế chấp là bất động sản có quyền thanh lý thông qua đấu giá công khai mà không cần phải ra tòa. Ở Việt Nam, hiện tại hầu như tất cả các vấn đề thanh lý tài sản đều phải qua tòa án, và thậm chí kéo dài mấy năm trời, gây mệt mỏi và tốn phí rất lớn.
Theo tôi, trong xử lý tài sản thế chấp là bất động sản, cần thiết phải có những thay đổi cơ chế phù hợp, cho phép công ty mua bán nợ quốc gia giải quyết qua đấu thầu hay trọng tài, không cần qua tòa án.
Xử lý nợ xấu không làm thất thoát tiền thuế của dân
Gần đây một số ý kiến cho rằng các công ty có thể “chứng khoán hóa nợ xấu” thành cổ phiếu để trả ngân hàng, như vậy ngân hàng thay vì nhận tiền sẽ nhận cổ phiếu. Ý kiến của ông về giải pháp này?
TS. Nguyễn Trí Hiếu: Chức năng chính của ngân hàng là huy động tiền, cho vay. Nếu trở thành chủ doanh nghiệp, sẽ phải cử người tham gia quản lý, trong khi không phải ngân hàng nắm chắc mọi lĩnh vực kinh doanh. Cuối cùng sẽ không phát huy được giá trị, không giúp doanh nghiệp phát triển mà thậm chí còn đẩy doanh nghiệp đến bờ phá sản. Kinh nghiệm của một vài ngân hàng trong thời gian gần đây đã chứng minh điều này.
Theo tôi, qua thực tế giải quyết nợ xấu của các nước trên thế giới, không có cách giải quyết nào hiệu quả hơn ngoài việc phải sớm thành lập công ty mua bán nợ quốc gia.
Đây là giải pháp tích cực vào lúc này, đã được các nước trong khu vực và trên thế giới áp dụng hiệu quả. Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Hàn Quốc, Mỹ hay một số nước châu Âu đều đã thành lập công ty mua bán nợ quốc gia.
Có thể thấy quan điểm về công ty mua bán nợ quốc gia của ông là tương đối khác biệt so với nhiều ý kiến của các chuyên gia khác. Vậy quan điểm về tỷ lệ góp vốn thành lập công ty mua bán nợ quốc gia thì sao thưa ông?
TS. Nguyễn Trí Hiếu: Tôi cho rằng, Nhà nước cần nắm tỷ lệ chi phối nhưng không nhất thiết phải bỏ ra 100% vốn để thành lập công ty này.
Tôi đề xuất nhà nước bỏ ra ít nhất 50% vốn, 20% nữa do các ngân hàng thương mại đầu tư, bởi chính họ gây ra nợ xấu, và họ phải có trách nhiệm, 30% còn lại có thể cho các định chế tài chính, kể cả định chế tài chính nước ngoài, đầu tư.
Nhưng dư luận và ngay cả các chuyên gia cũng băn khoăn nếu Chính phủ đứng ra thành lập công ty mua bán nợ quốc gia thì có nghĩa là sẽ lấy ngân sách, lấy tiền đóng thuế của dân để cứu ngân hàng, thưa ông?
TS. Nguyễn Trí Hiếu: Cũng cần phải phân tích một cách đầy đủ với dư luận rằng giải quyết nợ xấu không phải là để cứu ngân hàng, mà để cứu nền kinh tế, đích cuối cùng là để “cứu” người dân. Ngân hàng không hoạt động được, nền kinh tế bị ngưng trệ, thì người dân chính là đối tượng sẽ chịu thiệt hại lớn nhất.
Theo quan điểm của tôi thì công ty mua bán nợ quốc gia có khả năng không làm thất thoát vốn, trong trường hợp này chính là tiền thuế của dân, nếu được điều hành và quản lý một cách hiệu quả, loại trừ được cơ chế xin - cho.
Nhiều khoản nợ xấu hiện nay đều có tài sản đảm bảo. Bên cạnh đó, nguyên lý hoạt động của công ty mua bán nợ là mua lại các khoản nợ với giá thấp hơn thị trường. Như vậy, trong trường hợp công ty mua bán nợ không thể tái cơ cấu, khôi phục hoạt động của “con nợ”, thì việc bán tài sản đảm bảo có khả năng bù đắp số tiền mà công ty mua bán nợ đã trả cho ngân hàng.
Chúng ta không còn thời gian để vấn đề nợ xấu tồn đọng, ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế. Mỗi ngày trôi qua, nếu nợ xấu không được khoanh lại thì nó sẽ tiếp tục gây thiệt hại lớn đối với nền kinh tế.
Theo chinhphu.vn