Trông chờ chuyển giao công nghệ là sai lầm

“Công nghệ làm ô tô thực ra không nằm ở các hãng sản xuất ô tô”, ông Bùi Ngọc Huyên, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần ô tô Xuân Kiên (Vinaxuki) khẳng định như vậy khi đề cập đến sự thất bại của chiến lược nội địa hóa sản phẩm ô tô Việt Nam, tính đến thời điểm này. Theo ông, công nghệ sản xuất ô tô nằm rải rác ở nhiều ngành, từ chế tạo kim loại, chế tạo máy, điện, điện tử, hóa chất…

Ô tô sản xuất tại Việt Nam chưa thực sự Việt Nam

Do đó, DN nào đón đầu được các công nghệ này để ứng dụng vào sản xuất chi tiết, phụ tùng ô tô, sẽ từng bước nội địa hóa được sản xuất ô tô trong nước.

Ông chủ DN này cho biết, để xuất xưởng những chiếc xe có tỷ lệ nội địa hóa tới hơn 50%, DN của ông mua máy móc từ Nhật Bản, Đài Loan, cùng với khoảng 1.500 tấn phôi, 700 bộ khuôn để dập ra 260 chi tiết bằng thép khác nhau và khoảng 30 chi tiết bằng nhựa lắp lên thân vỏ xe.

Không giấu bí quyết, ông Huyên kể ra một danh sách dài các hãng chuyên cung cấp dây chuyền máy móc dập vỏ, sản xuất các chi tiết thân xe... chỉ tùy khả năng đầu tư của DN ở mức giá nào.

Chọn một hướng đi vất vả hơn khi tự tìm công nghệ nội địa hóa sản xuất ô tô, cũng bởi ông chủ của Vinaxuki đã nhìn ra từ trước sự thất bại của chiến lược trông chờ vào chuyển giao công nghệ từ các hãng nước ngoài. Thậm chí, ông còn cho rằng, đó là điều không tưởng.

Bởi vì, các hãng sản xuất này sẽ chỉ tận dụng ưu đãi của Việt Nam để lắp ráp và tiêu thụ, chứ không có chuyện chia sẻ công nghệ. Điều ông nói, đáng buồn thay, là thực tế hiện nay.

Sự chậm trễ làm chủ công nghệ sản xuất ô tô của Việt Nam dường như là làm mất đi cơ hội phát triển ngành này. Khi thời điểm mở cửa thị trường ô tô, đưa thuế suất nhập khẩu về 0% vào năm 2018 đang đến gần, một số dự báo chỉ ra rằng, sẽ có một cuộc thoái lui của hàng loạt hãng sản xuất ô tô khỏi Việt Nam. Cũng có nghĩa, nền công nghiệp sản xuất ô tô non trẻ vốn chưa nhận được nhiều hỗ trợ từ các hãng nước ngoài cũng được dự báo có thể sẽ sụp đổ hoàn toàn.

Nhưng, những DN đã kịp thời xây dựng nền tảng sản xuất như Vinaxuki lại đang khơi lên hy vọng cho ngành. “Tôi đảm bảo Việt Nam chỉ cần chính sách đúng thì có thể nội địa hóa ô tô rất nhanh, bởi hiện nay công nghệ trên thế giới rất tiên tiến và sẵn có”, ông Huyên quả quyết.

Vấn đề chỉ là chuyển hướng chính sách mà cụ thể là hỗ trợ thiết thực cho các DN trong nước có kế hoạch nội địa hóa ô tô thực sự. Trước mắt, DN rất cần được hỗ trợ tài chính để mua công nghệ, đào tạo nhân lực, bởi đầu tư vào sản xuất ô tô cần nguồn lực khổng lồ.

“Như DN của tôi thuê tới 10 chuyên gia, mỗi tháng trả 165 triệu đồng/người để đầu tư phát triển công nghệ, mà tới giờ cũng chưa được Nhà nước hỗ trợ gì”, ông nói. Cũng dẫn chứng từ các quốc gia láng giềng với Việt Nam đã thành công với chiến lược nội địa hóa ô tô, Tổng giám đốc của Vinaxuki cho rằng, các quốc gia này có chính sách khuyến khích phát triển công nghiệp ô tô với điều kiện ưu đãi rõ ràng, kèm theo ràng buộc chặt chẽ để DN tự chịu trách nhiệm.

Đơn cử như Hàn Quốc trước đây, DN được cho vay 1 tỷ USD lãi suất 0% trong 10 năm, một số quốc gia khác được vay mức thấp hơn (khoảng 200 - 500 triệu USD) nhưng kéo dài thời gian vay (20 năm), với điều kiện sau thời gian đó phải nội địa hóa hoàn toàn 35 - 40%.

Còn đối với Việt Nam, “chỉ cần trích ra 10% số thu một năm từ các loại thuế, phí đánh vào sản xuất và nhập khẩu ô tô như hiện nay để hỗ trợ nội địa hóa ô tô, vậy là quá đủ”, ông Huyên kết luận.

Bài và ảnh Ngọc Khanh