Xuất khẩu gạo rủi ro khi giá giảm sâu
Giá giảm mạnh
Tính đến tuần cuối tháng 4/2013, tuy khối lượng gạo xuất khẩu tăng cao hơn so với cùng kỳ năm ngoái, song giá bán lại đang bị đẩy xuống rất thấp. DN kinh doanh xuất khẩu gạo bởi vậy cũng rơi vào tình trạng rối như tơ vò, nguy cơ thua lỗ đang hiện hữu, thậm chí không loại trừ khả năng vỡ nợ ở những DN yếu kém.
Từ đầu năm đến nay, hầu hết các hợp đồng xuất khẩu gạo chất lượng cao (gạo 5% tấm) chỉ ký được ở mức giá dưới 400 USD/tấn. Thậm chí, ngay thời điểm hiện tại, nhiều đối tác chỉ trả ở mức giá 375–385 USD/tấn gạo 5% tấm, giao hàng tại mạn tàu. Giám đốc Công ty TNHH Thịnh Phát ở Bến Tre cho hay, giá mua vào của DN đã là 395 – 400 USD/tấn, chưa kể các chi phí khác như xay xát, chế biến, vận chuyển, lưu kho… nếu bán với giá đối tác trả, DN sẽ lỗ khá nhiều.
Theo thống kê của hãng tin Reuters, gạo Việt Nam hiện đang có mức giá thấp nhất trong rổ gạo xuất khẩu thế giới và vẫn đang trên đà giảm giá. Cụ thể, gạo 5% tấm Việt Nam có giá từ 375 - 385 USD/tấn, thấp hơn gạo cùng loại của Ấn Độ khoảng 60 USD/tấn, thấp hơn gạo Pakistan khoảng 45 USD/tấn; gạo 25% tấm của Việt Nam ở mức giá 355 - 365 USD/tấn, cách gạo 25% tấm của Ấn Độ 30 USD/tấn và thấp hơn 15 USD/tấn so với gạo cùng loại của Pakistan.
Từ cuối năm ngoái đến nay các nước xuất khẩu chính đang giữ được giá gạo xuất khẩu của họ tốt hơn Việt Nam. Trong khi đó, giá gạo của chúng ta đã giảm từ 65 – 75 USD/tấn.
Đừng “mua dây buộc mình”
Theo số liệu từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), Việt Nam đã xuất khẩu được khoảng 1,73 triệu tấn gạo từ đầu năm tới 18/4/2013 với giá FOB trung bình khoảng 438 USD/tấn. |
Giá gạo giảm mạnh trong bối cảnh phần lớn DN bị áp lực phải xả hàng sau khi thu mua tạm trữ vụ đông xuân vừa qua. Nhiều khả năng giá sẽ giảm hơn nữa bởi các DN lúa gạo Việt Nam đã hoàn thành việc mua 2 triệu tấn lúa đông xuân vào ngày 31/3. Họ sẽ giữ lượng lúa mua đó trong kho theo quy định và không tung ra thị trường để tránh làm giảm giá. Tuy nhiên, khi chương trình kết thúc vào ngày 20/5 có thể họ sẽ bị buộc bán số lúa đó ra để tránh phải chịu lãi suất cao (tiền vay theo chương trình thu mua tạm trữ chỉ được ưu đãi không tính lãi suất trong thời gian quy định).
Đã có một số DN cho biết, nếu đến ngày 20/5 mà không xả được hàng trong kho, DN sẽ càng khó khăn hơn khi thời hạn hỗ trợ lãi suất tạm trữ lúa gạo của Chính phủ không còn. Hơn nữa, đến khoảng tháng 5, khi vụ hè thu bắt đầu chín, giá lúa, gạo xuất khẩu sẽ còn xuống nữa, tạo áp lực phải có đơn hàng xuất khẩu cho DN. Do đó, nhiều DN dù lỗ phải cắn răng chịu đựng để đẩy hàng đi.
Nhìn lại, những năm trước, hợp đồng tập trung với giá cao chiếm ít nhất từ 40 – 60% trong tổng số hợp đồng xuất khẩu gạo, do đó DN Việt Nam có được thế chủ động trong các cuộc đàm phán. Tuy nhiên năm nay số lượng hợp đồng tập trung khá khiêm tốn, hầu hết là các hợp đồng thương mại nhỏ, lẻ, mạnh ai nấy làm.
Nhiều nhà xuất khẩu chỉ tính lãi 10 – 20 đồng/tấn gạo nên sẵn sàng ký hợp đồng giá thấp. Trừ 2 hợp đồng với số lượng khoảng 440.000 tấn gạo bán cho Malaysia và Cuba có giá tốt ở mức 430 USD/tấn trong quý I/2013 cũng như hợp đồng bán 187.000 tấn gạo cho Phillippines với giá 459,75 USD/tấn (giao tại kho) ký kết giữa tháng 4 này.
Rõ ràng, các DN xuất khẩu Việt Nam trong thời gian qua đang cố gắng chạy đua theo số lượng bán mà quên rằng sẽ bị các nhà nhập khẩu lấy cớ ép giá, vô hình chung “tự mua dây buộc mình”. Trong khi đó, vai trò của các cơ quan liên quan, đặc biệt là VFA, trong việc kiểm soát và điều tiết hoạt động xuất khẩu, còn bộc lộ một số hạn chế. Trong đó, ngay cả việc quản lý giá sàn cũng đã bất ngờ được VFA xóa bỏ hôm 21/3 đối với gạo 5% tấm, mặc cho DN tự ngã giá với nhà nhập khẩu.
Trước đó, để ngăn chặn tình trạng giảm giá bán một cách vô tội vạ, VFA đã xác lập giá sàn xuất khẩu đối với gạo 5% tấm là 410 USD/tấn và 365 USD/tấn đối với gạo 25% tấm. Nếu không kịp thời chấn chỉnh và có các biện pháp hỗ trợ việc giá gạo “rơi tự do” như hiện nay sẽ tạo ra nguy cơ thua lỗ lớn cho DN trong thời gian tới.
Nguyễn Minh