Biếm họa Việt: Chung sức cùng biển đảo Tổ quốc

Một tháng qua, Hội Mỹ thuật Việt Nam đã tổ chức nhiều triển lãm chủ đề về biển đảo, gồm có tranh cổ động, tranh sơn dầu và biếm họa tại Nhà triển lãm 16 Ngô Quyền, Hà Nội.

Một bức tranh biếm họa tại triển lãm

Đó là những hoạt động thiết thực, ý nghĩa nhằm khơi dậy tình yêu đất nước, lòng tự hào dân tộc cũng như lên án những hành động ngang ngược, sai trái của Trung Quốc khi hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 trái phép thuộc thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Đáng chú ý trong một loạt triển lãm về chủ đề biển đảo có triển lãm tranh biếm họa “Hướng về Biển Đông”. Tại triển lãm này, 80 tác phẩm của 35 họa sĩ biếm nổi bật với những cái tên quen thuộc như: Lý Trực Dũng, Hà Huy Chương, Nốp, Nhốp, LEO, DAD… đã thể hiện đầy đủ vấn đề về thời sự ở Biển Đông trong nhiều năm qua cũng như hiện tại thông qua bút pháp hội họa tinh tế, góc nhìn hài hước và châm biếm.

Tất cả các bức tranh biếm ấy đã đem đến cho công chúng tiếng cười, nhưng quan trọng hơn hết, đó là vạch rõ chân tướng, những ý đồ đen tối của nước láng giềng Việt Nam với 16 chữ vàng, “miệng nam mô” nhưng “bụng một bồ dao găm”.

Kết thúc triển lãm tranh biếm họa “Hướng về Biển Đông”, các thành viên Hội Mỹ thuật Việt Nam đã có buổi tọa đàm để nhìn nhận lại những thành công cũng như hạn chế của triển lãm. Theo đó, đa số các ý kiến đều có chung nhận định: thành công trong triển lãm tranh biếm họa đã thu hút đông đảo các họa sĩ biếm trong nước tham gia sáng tác, không kể giới tính, già trẻ.

Bên cạnh đó, triển lãm cũng tạo ra tiếng vang với dư luận tốt trước những hành động của Trung Quốc leo thang gây căng thẳng trên Biển Đông.

Theo họa sĩ biếm hàng đầu Việt Nam, Lý Trực Dũng “Thiên chức của biếm họa là chống cái ác, bảo vệ hòa bình. Chúng ta không làm gì sai, không quá khích nên chúng ta bảo vệ chủ quyền chính đáng. Tôi và các đồng nghiệp thấy vui và tự hào, kể từ năm 1979 đến nay thì đây là triển lãm biếm họa thật sự nhận được nhiều quan tâm của công chúng, đặc biệt dư luận phản ứng hết sức tích cực như vậy.

Và chúng tôi có nghĩa vụ bảo vệ tổ quốc bằng tất cả những hành động cụ thể nhất thông qua đặc trưng nghề nghiệp. Với các họa sĩ biếm, không còn gì bằng việc có các bức tranh để giới thiệu đến công chúng, góp tiếng nói chung với nhân dân cả nước bảo vệ Tổ quốc, đòi lẽ phải, hòa bình”.

Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam – họa sĩ Trần Khánh Chương nhấn mạnh: “Người vẽ biếm họa chịu trách nhiệm về nội dung, góc nhìn của họ. Vì vậy cùng một vấn đề mà có hàng trăm, hàng ngàn góc nhìn khác nhau. Cũng bởi thế mà nó tạo ra sự phong phú, đa dạng”.

Họa sĩ này cho biết thêm, mặc dù là loại hình mỹ thuật chưa được đào tạo chính quy nhưng khả năng sáng tạo và tư duy của các họa sĩ biếm Việt Nam rất sâu sắc, điều đó có được là nhờ óc tư duy kết hợp với con mắt hội họa và bản lĩnh chính trị, khả năng lập luận, nhìn nhận vấn đề sắc sảo, dí dỏm.

Họa sĩ biếm Lý Trực Dũng tiếp lời: “Với tư cách là họa sĩ biếm lại cũng nghiên cứu về lĩnh vực này khá lâu kể cả Việt Nam lẫn thế giới, tôi thấy chất lượng tác phẩm của các họa sĩ biếm nước ta rất cao. Ở đây không chỉ có ý tưởng ở các bức tranh, cách đặt vấn đề mà hình thức thể hiện của các họa sĩ còn rất tốt. Biếm họa Việt Nam sẽ phát triển và phát triển hơn nữa, điều quan trọng là mọi người nhìn nhận thấy giá trị của nó”.

Ông Trần Khánh Chương cho biết, thời kỳ đất nước kháng chiến chống Pháp, Mỹ thì việc vạch mặt chỉ tên trong biếm họa là rất rõ. Còn các tranh biếm ở “Hướng về Biển Đông” vừa kết thúc đang ở mức độ ôn hòa trong điều kiện hiện nay cho phép. Mục đích là đấu tranh kiên quyết nhưng vẫn phải đảm bảo sự phát triển đất nước, muốn biếm thật sâu nhưng vẫn phải đảm bảo đường lối đối ngoại của cơ quan cấp cao.

Thời kỳ như kháng chiến chống Pháp, tờ “Sự thật” là một tờ báo rất lớn, ngay trang đầu tiên là cả một trang biếm họa. Bây giờ biếm họa có phần chững lại, nhưng biếm họa có thể đạt được những vấn đề rất lớn.

Thông qua biếm họa người ta có thể hiểu được sâu sắc vấn đề mà tác giả đặt ra: chống tham nhũng, đặc quyền đặc lợi… Họa sĩ Zín cũng đồng quan điểm và cho rằng, các họa sĩ biếm là người lính xung kích đi đầu trong việc chống các tiêu cực và thế lực xấu trong xã hội.

Sắp tới, Hội Mỹ thuật Việt Nam sẽ vận động từ các nguồn xã hội hóa để in thành sách các tác phẩm hội họa bao gồm cả tranh cổ động, biếm họa, sơn dầu có mặt trong các triển lãm về biển đảo đã tổ chức trong một tháng qua.

Và khi ấy, các bức tranh về biển đảo với những hình thức thể hiện khác nhau sẽ lan tỏa trong cuộc sống xã hội, đặc biệt là tranh biếm họa – dòng tranh chống cái ác, bảo vệ hòa bình!

Bài và ảnh Hoa Quỳnh