BoJ: Cơ hội tăng lãi suất đang thu hẹp nhưng chưa khép lại

BoJ cho rằng cơ hội tăng lãi suất đang thu hẹp nhưng chưa khép lại

Chờ tín hiệu rõ ràng từ thị trường và lạm phát

Tại cuộc họp chính sách hôm thứ Năm tuần trước, BoJ quyết định giữ nguyên lãi suất cơ bản ở mức 0,5%. Phát biểu sau đó, ông Ueda cho biết thời điểm để lạm phát cơ bản hướng về mục tiêu 2% của BoJ “đã bị đẩy lùi phần nào”, một tín hiệu cho thấy BoJ có thể tạm ngừng tăng lãi suất để chờ đánh giá rõ hơn tác động từ các mức thuế mới của Mỹ.

Dù vậy, lạm phát giá thực phẩm dai dẳng, triển vọng tăng lương ổn định và nguy cơ đồng yên Nhật mất giá trở lại cho thấy BoJ vẫn còn nhiều lý do để duy trì định hướng tăng lãi suất.

Sự cân nhắc thận trọng này có thể khiến BoJ tiếp tục phát tín hiệu rằng bước đi tiếp theo vẫn là tăng lãi suất, nhưng sẽ không cam kết rõ ràng về thời điểm hay tốc độ thực hiện để duy trì tính linh hoạt trước diễn biến thị trường.

Theo ông Akira Otani, cựu kinh tế trưởng của BoJ và hiện là Giám đốc điều hành tại Goldman Sachs Nhật Bản: “Kịch bản tệ nhất là BoJ tiến hành tăng lãi suất trong môi trường đầy bất định, qua đó càng trì hoãn mục tiêu đạt lạm phát 2%”.

Ông cho rằng việc hoãn nâng lãi suất là cách tiếp cận hợp lý hơn ở thời điểm này, đồng thời điều chỉnh dự báo đợt tăng tiếp theo sang tháng 1/2026, muộn hơn sáu tháng so với dự kiến trước đó.

Dù vậy, Goldman Sachs vẫn kỳ vọng lãi suất chính sách sẽ đạt 1,5% trong chu kỳ hiện tại.

Trong bối cảnh thương mại toàn cầu leo thang căng thẳng, rủi ro đối với nền kinh tế Nhật Bản vốn phụ thuộc vào xuất khẩu có thể buộc BoJ phải chuyển từ lập trường thắt chặt sang trung lập hơn trong điều hành tiền tệ.

Theo các dự báo mới công bố, BoJ cho rằng tăng trưởng kinh tế năm nay sẽ chỉ nhỉnh hơn mức tiềm năng một cách khiêm tốn. Đồng thời, ngân hàng trung ương này hạ dự báo lạm phát và cho biết rủi ro nghiêng về xu hướng giảm, phản ánh sự suy yếu trong niềm tin vào đà tăng giá.

Ông Ueda thừa nhận triển vọng kinh tế đang đối mặt với “mức độ bất định cực cao”, song vẫn khẳng định lập trường duy trì chu kỳ tăng lãi suất, kỳ vọng lạm phát cơ bản sẽ tăng tốc trở lại sau giai đoạn trì trệ ngắn.

Thực tế đã chứng minh việc bình thường hóa chính sách tiền tệ siêu nới lỏng tại Nhật là một nhiệm vụ khó khăn. Trong ba thập kỷ qua, lãi suất ngắn hạn tại Nhật chưa từng vượt quá 0,5%, do tăng trưởng tiền lương "èo uột" và những cú sốc bên ngoài liên tục kìm hãm các nỗ lực thắt chặt.

Rủi ro tiềm ẩn

Tuy nhiên, việc trì hoãn tăng lãi suất quá lâu trong chu kỳ này cũng tiềm ẩn những rủi ro đáng kể.

Khác với quá khứ khi Nhật Bản rơi vào vòng xoáy giảm phát, lạm phát cơ bản hiện đã vượt mục tiêu 2% của BoJ trong ba năm liên tiếp, do giá nguyên vật liệu đầu vào cao buộc doanh nghiệp phải tăng giá bán.

Tình trạng thiếu hụt lao động kéo dài cũng gây áp lực buộc các doanh nghiệp tăng lương và chi phí dịch vụ, một xu hướng mà ông Ueda cho rằng sẽ tiếp diễn và tiếp tục đẩy lạm phát đi lên một cách ổn định.

Đáng chú ý, giá thực phẩm tăng liên tục, đặc biệt là mặt hàng thiết yếu như gạo, đã đẩy lạm phát trong tháng 3 lên 3,6%, gây ra làn sóng phản ứng từ các hộ gia đình và giới chính trị.

Trong báo cáo hàng quý, BoJ cảnh báo: “Cần chú ý đến khả năng đà tăng giá thực phẩm gần đây có thể dẫn đến hiệu ứng vòng hai đối với lạm phát cơ bản”. Đây là lần đầu tiên BoJ công khai cảnh báo nguy cơ lạm phát giá thực phẩm lan rộng và kéo dài.

Ueda thừa nhận ông đã “bị bất ngờ” trước đà tăng bền bỉ của giá thực phẩm từ giữa năm ngoái.

Một lập trường quá mềm mỏng về chính sách tiền tệ có thể khiến đồng tiền nội tệ tiếp tục suy yếu, làm gia tăng áp lực lạm phát nhập khẩu và kích hoạt phản ứng từ Tổng thống Trump - người từng cáo buộc Nhật cố tình phá giá đồng yên Nhật để thúc đẩy xuất khẩu.

Sau thông điệp ôn hòa từ BoJ, đồng yên đã giảm tới 1,1% trong phiên ngày thứ Năm, xuống 144,74 JPY/USD, mức thấp nhất kể từ 10/4, khi thị trường bắt đầu kỳ vọng BoJ sẽ trì hoãn tăng lãi suất lâu hơn.

Các chuyên gia tại Morgan Stanley, trước đó từng dự báo BoJ sẽ nâng lãi suất vào tháng 9, nay cho rằng lãi suất sẽ được giữ nguyên ở mức 0,5% cho đến cuối năm 2026. Tuy nhiên, họ cũng lưu ý rằng kịch bản tăng lãi suất vào tháng 9 vẫn có thể xảy ra nếu áp lực lạm phát trong nước tăng nhanh hoặc đồng yên mất giá mạnh.

“Nếu đồng yên Nhật giảm sâu trong lúc Nhật Bản đang đàm phán thương mại với Mỹ, điều này có thể bị phía Mỹ xem là vấn đề”, báo cáo của Morgan Stanley nhận định và thêm rằng: “Một đồng yên Nhật yếu không chỉ làm tăng lạm phát, mà còn khiến chính phủ Mỹ gia tăng sức ép với BoJ. Hệ quả là, nếu rủi ro từ thuế quan của Mỹ giảm bớt, khả năng BoJ sớm tăng lãi suất hoàn toàn có thể xảy ra”.