Cần giải pháp căn cơ để xử lý những bất ổn trên thị trường xăng dầu

Không phổ biến nhưng bất thường

Thiếu thật hay thiếu giả? Vì sao có tình trạng này? Giải pháp nào để xử lý dứt điểm?… là những vấn đề mà nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ băn khoăn, lo lắng về tình hình cung ứng xăng dầu hiện nay, đặc biệt tại TP. Hồ Chí Minh và một số tỉnh phía Nam.

Tại phiên thảo luận sáng 28/10, đại biểu Tạ Thị Yên (Điện Biên) cho rằng vấn đề xăng dầu thiếu thật hay thiếu giả cần phải nghiêm túc nghiên cứu, thảo luận, đánh giá để có giải pháp căn cơ lâu dài.

“Chúng ta đã có chiến lược an ninh năng lượng quốc gia. Hai nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn, Bình Sơn đảm bảo tới 70-80% sản lượng tiêu thụ trong nước, chỉ phải nhập khẩu 20%, vậy mà thời gian qua đã để xảy ra hiện tượng này”, đại biểu Tạ Thị Yên đặt vấn đề.

Đại biểu Tạ Thị Yên (Điện Biên)

Nữ đại biểu nhấn mạnh, xăng dầu có tác động tới hầu hết các ngành kinh tế và đời sống sinh hoạt của người dân nên giá ổn định thì các cân đối vĩ mô sẽ ổn định, sản xuất kinh doanh sẽ phát triển, sẽ có tăng trưởng kinh tế và Nhà nước sẽ lại thu được thuế, phí từ nền kinh tế.

“Tôi cho rằng cách can thiệp tốt nhất của Nhà nước đối với thị trường xăng dầu là bằng chính sách tài khóa, thông qua thuế, phí và làm tốt công tác phối hợp giữa các cơ quan liên quan”, đại biểu này nêu ý kiến.

Đồng tình và bày tỏ rằng nỗi băn khoăn của các vị đại biểu là rất đúng, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định xăng dầu là mặt hàng chiến lược, có ý nghĩa sống còn với mọi quốc gia, mọi nền kinh tế. Theo quy định hiện hành, vấn đề quản lý cung ứng, kinh doanh xăng, dầu được giao cho 7 bộ, ngành, cơ quan chức năng và chính quyền 63 tỉnh, thành phố thực hiện.

“Vì vậy, để làm tốt việc này không chỉ cần mỗi ngành, mỗi cơ quan chức năng ở trung ương và chính quyền địa phương làm tốt, mà quan trọng hơn là phải hợp tác được với nhau một cách chặt chẽ, nhuần nhuyễn và hiệu quả, nhất là trong bối cảnh thị trường thế giới và trong nước rất dị biệt như vừa qua”, Bộ trưởng Diên nói và dẫn chứng, để đưa xăng dầu tới tay người tiêu dùng một cách thuận lợi thì không chỉ cần sự vận hành thông suốt của 34 doanh nghiệp đầu mối, 332 thương nhân phân phối thuộc trách nhiệm cấp phép và quản lý của Bộ Công Thương mà cần có vai trò có tính chất quyết định của 17.000 đại lý, cửa hàng bán lẻ kinh doanh xăng dầu do chính quyền các tỉnh, thành phố cấp phép và quản lý.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên

Tư lệnh ngành Công Thương cho biết, trong thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành chức năng và các địa phương đã nỗ lực, cố gắng trong quyết sách các chủ trương, trong chỉ đạo, điều hành thông qua các công cụ thuế, phí, Quỹ bình ổn và cả chính sách xã hội. Vì thế, thị trường xăng dầu nước ta cơ bản được ổn định, tổng nguồn luôn không thiếu, giá cả hợp lý và luôn ở nhóm nước có mức bán lẻ thấp trong khu vực và thế giới.

“Tuy nhiên, để xảy ra hiện tượng thiếu hàng cục bộ ở hệ thống thương nhân phân phối và cửa hàng bán lẻ ở TP. Hồ Chí Minh và một số tỉnh phía Nam là điều rất đáng tiếc và bất thường”, Bộ trưởng nói.

Bởi lẽ, dù hoàn cảnh khó khăn giống nhau nhưng phần lớn các tỉnh, thành phố, nhất là phía Bắc và miền Trung thì không xảy ra như vậy và đặc biệt nguồn cung không thiếu (tại thời điểm đầu tháng 10, cả nước còn tới 3 triệu m3 xăng dầu, kể cả dự trữ thương mại sản xuất của các nhà máy trong nước và nhập khẩu trong kỳ của 34 doanh nghiệp đầu mối đủ nguồn cung cho đến gần hết tháng 11; chưa kể các nhà máy sản xuất tiếp, các doanh nghiệp nhập khẩu tiếp theo kế hoạch).

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề cập đến nhiều nguyên nhân, trong đó liên quan trực tiếp đến địa bàn TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam, Bộ trưởng cho biết đây là khu vực có rất nhiều thương nhân phân phối. Theo thống kê, có 146/332 thương nhân phân phối của cả nước (chiếm 44%) nằm ở khu vực này.

Và một thực tế, qua khảo sát của ngành Công Thương thì thấy có rất nhiều thương nhân phân phối đã ký hợp đồng mua hàng của nhiều doanh nghiệp đầu mối nhưng việc mua hàng thường xuyên lại không thực hiện. Vì thế, doanh nghiệp đầu mối không thể chủ động nguồn hàng trong kỳ cho hệ thống của mình.

“Khi khan hàng, các thương nhân phân phối quay lại mua hàng để phân phối cho hệ thống bán lẻ của mình, đương nhiên sẽ không còn cơ hội và vì thế cũng làm cho sự đứt gãy xảy ra ở một số nơi”, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết.

Giải pháp nào?

Để kịp thời khắc phục tình trạng nêu trên, thời gian tới, Bộ Công Thương cho biết sẽ tham mưu cho cấp có thẩm quyền phối hợp chặt chẽ với các ngành, các cơ quan chức năng và chính quyền các địa phương thực hiện một số nhiệm vụ.

Trong đó, tập trung chỉ đạo, hướng dẫn các doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối chia sẻ nguồn cung trong dự trữ thương mại của mình để kịp thời chi viện cho những địa bàn cần ứng cứu. Mặt khác, tiếp tục động viên, phân giao chỉ tiêu bổ sung cho các doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp đầu mối để tăng sản lượng sản xuất và nhập khẩu nhằm bảo đảm nguồn cung ra thị trường trong mọi tình huống.

Phối hợp với các lực lượng chức năng, cơ quan và chính quyền các địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát toàn hệ thống kinh doanh xăng dầu; kiên quyết xử lý nghiêm các vi phạm, kể cả áp dụng rút giấy phép vĩnh viễn đối với các doanh nghiệp kinh doanh khi vi phạm nhiều lần, bảo đảm lưu thông thông suốt, duy trì hệ thống một cách hợp lý.

Để doanh nghiệp xăng dầu không lỗ hoặc có lỗ thì cũng trong khả năng chịu được ở thời điểm thị trường có nhiều dị biệt, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành chức năng tham mưu cho Quốc hội, Chính phủ cùng các cơ quan chức năng theo thẩm quyền của mình. Tiếp tục sử dụng công cụ thuế, phí, Quỹ bình ổn và chính sách an sinh khi cần thiết để điều hành giá bán lẻ xăng dầu phù hợp với biến động giá thế giới, đáp ứng mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, ổn định an sinh xã hội.

Nhằm bảo đảm tính khách quan, chính xác, minh bạch, kịp thời trong quản lý, Bộ trưởng cho biết sẽ tiếp tục triển khai phần mềm quản lý, phân phối kinh doanh xăng dầu thống nhất, trực tiếp từ Bộ Công Thương đến các doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối và từ chính quyền các tỉnh, thành phố đến 17 nghìn đại lý cửa hàng bán lẻ trong cả nước.

Bộ Công Thương cũng sẽ khẩn trương triển khai việc rà soát, đề xuất cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các cơ chế, chính sách quản lý trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh và dự trữ xăng dầu nhằm kịp thời lấp đầy các lỗ hổng, lược bỏ sự chồng chéo về quản lý, điều hành của các chủ thể trong quy định hiện hành theo chỉ đạo của Quốc hội và Chính phủ.