Cần thêm giải pháp để khơi thông thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Sau những vụ việc liên quan đến thị trường TPDN, đặc biệt là thị trường TPDN phát hành riêng lẻ trong thời gian vừa qua, Chính phủ và các cơ quan quản lý đã đưa ra những giải pháp để giúp tháo gỡ khó khăn cho thị trường này. Nhiều DN cũng đã đàm phán thành công với các NĐT để giãn hoãn ngày đáo hạn trái trái phiếu, hay hoán đổi sang những tài sản khác để thanh toán cho NĐT…

Đến thời điểm này, những khó khăn nhất cũng đã dần qua đi. Tuy nhiên, trong những tháng đầu năm 2023, thị trường TPDN vẫn khá trầm lắng, khối lượng phát hành thành công đã giảm sâu so với cùng kỳ năm trước.

Trao đổi trong Talk show Phố Tài Chính trên VTV, các chuyên gia cho rằng, Chính phủ cần có thêm những giải pháp giúp thị trường TPDN sớm khơi thông trở lại và tiếp tục phát huy được vai trò là kênh huy động vốn trung và dài hạn hiệu quả và bền vững cho nền kinh tế.

Ảnh minh họa

Theo thống kê của Công ty quản lý quỹ Vietcombank (VCBF), từ đầu năm đến 31/5, tổng số trái phiếu được hoãn thời gian trả nợ vào khoảng 36.000 tỷ đồng, cũng là một con số khá tương đối. Tuy nhiên, thời gian hoãn cũng chỉ một phần nhỏ. Thứ hai liên quan đến việc hoãn thời gian thi hành của một số điều khoản của Nghị định 65 đến ngày 31/12/2023 cũng không quá nhiều tác động, vì từ nay đến 31/12/2023 cũng chỉ còn 6 tháng.

Vì vậy, bà Nguyễn Thị Hằng Nga, CFA, Phó Tổng giám đốc Công ty quản lý quỹ Vietcombank (VCBF) cho rằng cần nới thêm thời gian hiệu lực của những điều khoản này, có thể đến cuối 2024 hay thậm chí lâu hơn.

Cơ bản là đồng tình với nội dung này, ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA) cho biết, trong rất nhiều trường hợp DN vì lý do cả khách quan lẫn chủ quan, đặc biệt khi gặp phải những rủi ro như thời gian vừa qua đã làm cho một bộ phận lớn các DN, kể cả những DN có năng lực sáng tạo, năng lực đổi mới quản trị tốt và tuân thủ pháp luật cũng vẫn gặp khó khăn.

Trước Nghị định 08, nhiều DN gặp khó vì không có cơ sở pháp lý để đàm phán với NĐT, nhưng Nghị định 08 đã giúp được DN. Chỉ riêng năm 2022, tổng giá trị TPDN phát hành lên đến khoảng hơn 200.000 tỷ đồng, giá trị TPDN cộng dồn từ trước đó đến thời điểm 2022 khoảng hơn 1 triệu tỷ đồng.

Số lượng trái phiếu đáo hạn trong 2022 và 2023 khoảng hơn 200.000 - 300.000 tỷ đồng mỗi năm. Đến hết tháng 5, số lượng trái phiếu đã đàm phán để điều chỉnh, tái cấu trúc lại kỳ hạn nợ, đạt được thỏa thuận giữa NĐT với các DN phát hành khoảng hơn 30.000 tỷ đồng. Đây là một tín hiệu tích cực cho thấy rằng Nghị định 08 ở góc độ nào đó nó đã đi được vào cuộc sống.

Liên quan tới hoãn việc áp dụng điều khoản liên quan đến việc định hạng tín nhiệm với các DN phát hành trái phiếu, ông Quỳnh cho rằng chúng ta vẫn nên áp dụng sớm để tăng tính minh bạch và lấy lại niềm tin của các thành viên nói chung và của các NĐT nói riêng ở trên thị trường.

Dự báo triển vọng thị trường TPDN thời gian tới, ông Đỗ Ngọc Quỳnh cho rằng, không chỉ Việt Nam mà tất cả các nước luôn có NĐT tìm cơ hội đầu tư phù hợp với hiểu biết và khẩu vị rủi ro của họ. Riêng lượng tiền gửi dân cư trong hệ thống ngân hàng thương mại khoảng trên 5 triệu tỷ đồng. Vấn đề ở đây là với thị trường trái phiếu nói riêng và các cái loại hình tài sản tài chính khác nói chung, để hút được dòng tiền của NĐT, chúng ta cần phải có những điều chỉnh về mặt chính sách, về nhận thức và hành vi của các đối tượng tham gia thị trường. Đồng thời, chúng ta phải từng bước điều chỉnh để hoàn thiện, nâng cao hơn chất lượng, nâng cao tính minh bạch và tính chuyên nghiệp .

Bà Nguyễn Thị Hằng Nga thì cho rằng, lãi suất tiền gửi đã giảm, khi lãi suất tiền gửi giảm đương nhiên, NĐT sẽ phải tìm kiếm những cơ hội đầu tư với lãi suất cao hơn, trong đó có việc bắt đầu tìm kiếm trở lại những khoản đầu tư vào trái phiếu.

Tuy nhiên, thực tế nguồn tiền trên thị trường dù qua tổ chức nào cũng là từ NĐT cá nhân và khi niềm tin của NĐT cá nhân chưa thực sự quay trở lại thì cầu sẽ vẫn còn yếu, bởi để khôi phục niềm tin cũng cần nhiều thời gian.

Về giải pháp giúp thị trường TPDN phát triển bền vững hơn thời gian tới, bà Nguyễn Thị Hằng Nga cho rằng, cung trái phiếu lúc nào cũng lớn bởi nhu cầu về đầu tư phát triển rất lớn. Hiện, tổng tín dụng trên GDP nước ta đã vượt qua 130%, vì vậy nhu cầu về nguồn vốn dài hạn qua thị trường trái phiếu để DN phát triển cũng rất lớn.

Do vậy, giải pháp căn cơ và dài hạn nhất vẫn là tập trung phát triển các quỹ đầu tư trái phiếu chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, Chính phủ có thể đưa ra những khuyến khích về thuế. Ví như khi các quỹ đầu tư vào trái phiếu, sau khi họ nhận được trái tức, họ phân phối lại cho NĐT cá nhân thì khoản phân phối này có thể cân nhắc miễn thuế cho NĐT cá nhân.

Chính phủ cũng nên cho phép các quỹ được đầu tư vào trái phiếu phát hành riêng lẻ chứ không chỉ là trái phiếu phát hành ra công chúng hay trái phiếu niêm yết, bởi thời gian tới các trái phiếu riêng lẻ cũng sẽ được đăng ký giao dịch tập trung tại Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) và việc mở rộng này sẽ giúp các quỹ có thể giảm thiểu rủi ro và danh mục sẽ đa dạng hơn.

DN phát hành thì cũng nên cân đối cấu trúc vốn của mình một cách phù hợp, chỉ nên phát hành trái phiếu khi những dự án đầu tư đó có hiệu quả và cần minh bạch thông tin.

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh cho biết, hiện Chính phủ yêu cầu phải có xếp hạng tín nhiệm, phải có kiểm toán mục đích sử dụng vốn, rồi đưa trái phiếu qua sàn giao dịch trái phiếu tập trung, nâng cao chuẩn yêu cầu về công bố thông tin và thay đổi trách nhiệm của tổ chức trung gian... Như vậy, cũng cần phải nâng cao được năng lực thực thi và giám sát của các cơ quan quản lý nhà nước.

Vấn đề thứ hai rất quan trọng là nâng cao được chất lượng của DN, đầu tiên là tính minh bạch, tính chuyên nghiệp khi thực hiện huy động vốn. Chính những điều đó mới tạo được niềm tin cho NĐT và chúng ta mới đẩy được sự phát triển của thị trường từng bước đi lên một cách lành mạnh và bền vững.