Con đường mùa Thu xứ Huế

Ở Cố đô Huế có một con đường mang tên 23/8, con đường khắc ghi ngày khởi nghĩa tháng 8 giành chính quyền ở Kinh đô Huế và đánh dấu sự cáo chung của chế độ quân chủ Việt Nam tồn tại suốt ngàn năm khi vua Bảo Đại thoái vị trao ấn và kiếm cho đại diện Chính phủ lâm thời Việt Nam dân chủ cộng hòa. Tại buổi lễ ấy, Bảo Đại nói: "Thà làm dân một nước độc lập, còn hơn làm vua một nước nô lệ".

Ảnh: MH

Ngay sau ngày thống nhất đất nước, chính quyền Bình Trị Thiên nay là Thừa Thiên - Huế đã chọn ngày trọng đại của cuộc Tổng khởi nghĩa cách mạng tháng 8/1945 đặt tên cho một con đường tại trung tâm TP. Huế chạy ngang qua đúng cái nơi đã diễn ra lễ thoái vị của vua Bảo Đại và những di tích quan trọng gắn với lịch sử hình thành, phát triển và cáo chung chế độ quân chủ phong kiến nhà Nguyễn như: Trường Quốc Tử Giám, Di tích Di Luân đường, kỳ đài Ngọ Môn Huế… Con đường 23/8 thuộc địa bàn hai phường Thuận Thành và Thuận Hòa, khởi đầu từ đường Đinh Tiên Hoàng, chạy qua ngã ba Đoàn Thị Điểm, cửa Ngăn, qua trước mặt Ngọ Môn, cửa Quảng Đức đến đường Lê Huân, dài 351m. Đây vốn là con đường hình thành từ đầu thế kỷ XIX, cùng với thời gian xây dựng kinh thành Huế. Là con đường chiếm vị trí cực kỳ quan trọng của Hoàng thành Huế, có tên gọi rất sớm. Từ 1945 trở về trước là đường Ngọ Môn; trước 1975 là đường Độc Lập.

Không khí Cách mạng tháng 8/1945 ở Thừa Thiên - Huế như ngày hội non sông như cách nói của nhà thơ Tố Hữu. Trong đó, đường 23/8 đã trở thành chứng tích lịch sử không quên đối với người dân Thừa Thiên – Huế và lịch sử cách mạng Việt Nam. Ông Ngô Kha - nguyên Trưởng Ban nghiên cứu lịch sử Đảng tỉnh Thừa Thiên - Huế khẳng định: “Thừa Thiên - Huế có thể nói là trung tâm chế độ phong kiến ở nước ta. Cho nên Cách mạng tháng 8 thành công có ý nghĩa lịch sử không những ở địa phương mà ở cả nước. Từ cuộc thoái vị của Bảo Đại thì đất nước ta chấm dứt chế độ quân chủ, mở ra một trang sử mới, một kỷ nguyên mới của độc lập, tự do. Như thế, Thừa Thiên - Huế góp một đòn quyết định trong Cách mạng tháng 8 cùng với Hà Nội và Sài Gòn, góp phần với đất nước để hoàn thành sứ mệnh lịch sử”.

Con đường 23/8 nhắc nhở mọi người về Cách mạng Tháng 8

Một tuần sau ngày khởi nghĩa Cách mạng tháng 8 thành công, tại cố đô Huế, hàng vạn người dân Thừa Thiên - Huế từ các huyện vùng ven đổ về trung tâm TP. Huế qua cửa Ngăn và cửa Quảng Đức, các cổng kinh thành Huế tiến vào đường 23/8 chứng kiến lễ thoái vị của vua Bảo Đại… Sau khi vị vua này đọc lời tuyên bố thoái vị, tới nghi thức trao ấn kiếm. Chiếc kim ấn truyền quốc làm bằng vàng ròng, nặng dễ đến ngót 10 kg nên anh Trần Huy Liệu phải gồng lên mới cầm nổi. Thú vị nhất là khi cầm cây kiếm, thấy vỏ ngoài dát vàng nạm ngọc rất đẹp, anh Huy Cận thuận tay rút kiếm ra xem, ai dè bên trong lưỡi kiếm đã bị rỉ, anh hồn nhiên nói ngay "Thưa đồng bào, kiếm nhà vua rỉ hết rồi”. Mọi người cười ồ. Bảo Đại cũng cười. Ông ta nói: "Thưa phái đoàn, từ nay tôi là một người dân bình thường của nước độc lập, xin phái đoàn cho tôi một vật gì để kỷ niệm cái ngày này". Anh Trần Huy Liệu nhanh tay rút chiếc huy hiệu cờ đỏ sao vàng mà UBND cách mạng Thừa Thiên - Huế tặng các thành viên của phái đoàn và cài lên ngực Bảo Đại, đoạn nói to: "Xin đồng bào hoan nghênh công dân Vĩnh Thụy? Nhiều tiếng vỗ tay vang lên. Bảo Đại thực sự cảm động và lặng lẽ rút lui… Trong khi đó, dưới quảng trường Ngọ Môn và đường 23/8, một cuộc mít tinh đã trở thành một cuộc diễu hành biểu dương lực lượng khổng lồ của quần chúng cách mạng Huế. Ấn tượng thật hùng vĩ.

Về với cố đô Huế, dạo bước trên con đường 23/8 những ngày mùa Thu lịch sử, như được tắm mình trong truyền thống đấu tranh giữ nước, để rồi hun đúc thêm niềm tự hào. Đó cũng là nguồn cội sức mạnh để ta vững vàng trên hành trình đến với ngày mai. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, con đường gắn với sự kiện lịch sử cách mạng mùa Thu năm 1945 này đã được mở rộng khang trang và trở thành con đường đẹp nhất TP. Huế. Đặc biệt, UBND tỉnh Thừa Thiên – Huế vừa có quyết định về việc tiến tới xây con đường này thành con đường chỉ dành cho người đi bộ và ô tô điện phục vụ khách du lịch. Qua đó, tạo cảnh quan môi trường du lịch trước mặt kinh thành Huế; phát triển du lịch di sản theo hướng tăng trưởng xanh.

Bài và ảnh Hoàng Anh