Cuộc chiến chống đói nghèo: Phía trước còn lắm gập ghềnh

Trước hết, phải khẳng định rằng, an sinh xã hội là chính sách cơ bản, cốt lõi của Nhà nước, nhằm tới mục tiêu xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, đảm bảo sự an toàn cho cuộc sống của người dân khi có những biến cố, rủi ro bất thường.

Tỷ lệ người nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số là khá cao

“Trong hệ thống an sinh xã hội, thì XĐGN là một trụ cột căn bản, riêng có tại Việt Nam, hướng tới mục tiêu tăng trưởng bền vững gắn với đảm bảo công bằng xã hội. Từ năm 1998 đến nay, đây đã là Chương trình mục tiêu Quốc gia, được đưa vào các kế hoạch 5 năm về phát triển kinh tế-xã hội của Chính phủ cũng như các địa phương”, ông Ngô Trường Thi-Phó cụ trưởng Cục Bảo trợ xã hội (Bộ Lao động-Thương binh & Xã hội-LĐ-TB&XH) khẳng định.

Đánh giá về công tác XĐGN tại Việt Nam trong thời gian qua, chuyên gia kinh tế của Ngân hàng Thế giới Vũ Hoàng Linh nhận định: “Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể, nhưng chưa phải đã hoàn thành, và chúng ta đang đứng trước những thách thức mới”.

Theo khảo sát và dựa trên chuẩn nghèo của Tổng cục Thống kê-Ngân hàng Thế giới, thì tỷ lệ hộ nghèo ở nước ta đã giảm từ 58% (năm 1993), xuống còn dưới 10% vào năm 2010. Bên cạnh đó, các “yếu tố nghèo” khác liên quan đến tình trạng giáo dục, y tế, tiếp cận hạ tầng cơ sở và hàng tiêu dùng lâu bền… cũng đã được cải thiện đáng kể.

Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng, chuyển đổi và phát triển nền kinh tế thị trường, Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức mới do có những xu hướng mới phát sinh, ảnh hưởng trực tiếp tới các chính sách XĐGN. Đó là mối quan ngại về sự bất bình đẳng gia tăng trong nhiều lĩnh vực của đời sống. Bên cạnh đó, còn là những nguyên do mới nảy sinh gây nên tình trạng dễ bị tổn thương, như tỷ lệ thất nghiệp, lạm phát. Hay hiện tượng người nghèo hiện nay có xu hướng tập trung hơn ở các vùng sâu, vùng xa, cô lập và khó tiếp cận.

Phân tích ở một khía cạnh khác, TS. Vũ Đình Ánh (Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính) cho rằng, tăng trưởng kinh tế với tốc độ cao và bền vững là tiền đề quan trọng nhất để XĐGN. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng, tốc độ tăng trưởng kinh tế của nước ta thời gian vừa qua chưa được cao như mong muốn, cùng với đó là tốc độ tăng không đều. Điều đó khiến những thành tựu XĐGN tuy ấn tượng và rất đáng khích lệ, song cũng “mong manh và nguy cơ tái nghèo còn lớn”.

Bên cạnh đó, ông còn nhấn mạnh thêm: “Lạm phát làm giãn rộng khoảng cách giữa XĐGN thực tế và XĐGN danh nghĩa. Không phải vô cớ mà người ta ví lạm phát như một loại thuế vô hình mà người gánh chịu nặng nhất chính là người nghèo”. Đây cũng là một nguyên do chính của hiện tượng “tái nghèo” và cản trở cơ hội thoát nghèo trong tương lai.

Công cuộc XĐGN ở Việt Nam đã và đang nhận được sự quan tâm, trợ giúp quý giá của các tổ chức phi chính phủ, mà Oxfam là một điển hình. Bắt đầu tài trợ cho Việt Nam từ năm 1955, tiến hành các dự án phát triển từ năm 1980, Oxfam hiện hoạt động tại 25 tỉnh, thành trên cả nước. “Các mục tiêu chiến lược chính mà Oxfam hướng tới tại Việt Nam là góp phần đảm bảo sinh kế ở khu vực thành thị và nông thôn; Góp phần đảm bảo công bằng giới và không phân biệt đối xử; Các chương trình cứu trợ nhân đạo…”, bà Vũ Thị Quỳnh Hoa - điều phối viên Chương trình vận động chính sách và truyền thông Oxfam nói.

Cùng góp sức tích cực trong thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia XĐGN thì không thể không nói tới vai trò của truyền thông, báo chí. Từ thực tế nhiều năm gắn bó và thành công trong lĩnh vực này, Tổng biên tập báo Lao động & Xã hội Nguyễn Thành Phong đã chia sẻ một số kinh nghiệm quý báu. Đó là việc lựa chọn đề tài cụ thể, cách thể hiện sao cho hấp dẫn với bạn đọc, có như vậy, mới đạt được hiệu quả tốt. Bên cạnh đó, cần xác định rõ rằng, tuyên truyền về XĐGN là truyền thông thay đổi hành vi, chứ không phải chỉ một chiều.

Ông Phong cũng đưa ra một số đề xuất nhằm làm tăng hiệu quả truyền thông về XĐGN, nhất là việc xác định vai trò quan trọng của truyền thông trong XĐGN, thắt chặt mối quan hệ giữa truyền thông với các cơ quan chức năng các cấp… Những điều này cũng đã được Tổng biên tập báo điện tử Dân trí khẳng định một lần nữa, khi ông nói về vai trò của báo chí trong việc tuyên truyền vận động xã hội cùng chung tay thực hiện XĐGN.

Con đường XĐGN còn lắm chông gai, nhiều thử thách, nhưng cũng ngập tràn niềm tin và kỳ vọng ở phía trước!

Huy Anh