Đà Nẵng có vượt qua “cơn bĩ cực” ngân sách?
Mất cân đối thu chi
Nếu trong giai đoạn 2003 đến 2011, Đà Nẵng đã từng gây ấn tượng mạnh với con số 20.000 tỷ đồng từ nguồn khai thác quỹ đất thì trong năm 2012 và nửa năm 2013, nguồn thu này đã bị sụt giảm nghiêm trọng do thị trường bất động sản (BĐS) đóng băng. Trong bối cảnh đó, áp lực cân đối thu chi ngân sách đang đè nặng lên vai chính quyền Đà Nẵng.
Thị trường BĐS đóng băng ảnh hưởng lớn đến thu ngân sách của Đà Nẵng
Làm thế nào đảm bảo nguồn thu ngân sách một cách hiệu quả, để cân đối thu chi ngân sách đang khiến lãnh đạo chính quyền của thành phố trăn trở.
Cụ thể, trong 6 tháng đầu năm 2013, tổng thu ngân sách của thành phố Đà Nẵng đạt hơn 5,2 ngàn tỷ đồng, bằng 44% dự toán do HĐND thành phố giao. Về cơ cấu nguồn thu, ngoài nguồn thu từ du lịch - dịch vụ với hơn 3.600 tỷ đồng, tăng 16%, thì nguồn thu từ đất và từ DN sụt giảm mạnh. Trong khi đó, tổng chi ngân sách lên đến con số hơn 7,2 ngàn tỷ đồng, đạt 56,5% dự toán.
Như vậy, sau 16 năm chia tách, đây là năm thứ 2 liên tiếp Đà Nẵng không hoàn thành kế hoạch thu ngân sách và kéo theo đó là tình trạng mất cân đối thu chi.
Điều đáng lưu ý là không phải đến thời điểm hiện nay những khó khăn trong việc thu ngân sách của thành phố mới lộ rõ mà cách đây 2 năm, dấu hiệu suy thoái đã tác động không nhỏ đến nền kinh tế của thành phố.
Đặc biệt, trong năm 2012, do nhiều chỉ tiêu quan trọng về kinh tế mà thành phố đặt ra không đạt, nên tổng thu ngân sách chỉ đạt 10.900 tỷ đồng, thất thu so với kế hoạch đặt ra hơn 3.600 tỷ đồng; trong khi tổng chi ngân sách hơn 13.600 tỷ đồng.
Lý giải cho những nguyên nhân dẫn đến việc hụt thu liên tiếp trong năm 2012 và 6 tháng đầu năm 2013 của Đà Nẵng, hầu hết các ý kiến được hỏi đều nhận định rằng, bên cạnh nguyên nhân chung là khó khăn của nền kinh tế, thì trong một thời gian dài, nguồn thu của thành phố này dựa quá nhiều vào BĐS .
Hơn thế sự ỷ lại vào nguồn thu từ BĐS lại không có một chiến lược dài hơi để “dự bị” cho kịch bản thị trường BĐS đóng băng.
Ông Văn Hữu Thiết, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ và Phát triển DNNVV chia sẻ: Đà Nẵng phải tính toán đến những ngành kinh tế mũi nhọn, đồng thời phải có những DN lớn, tạo đột phá và tạo được nguồn thu lớn.
Ví dụ như Khánh Hòa có Khatoco, Quảng Nam có Trường Hải ô tô, Quảng Ngãi có Đường Quảng Ngãi… còn Đà Nẵng không có gì cả, chỉ là vài DN lẻ tẻ. Trong khi đó, nhiều năm nay, nguồn thu chính của Đà Nẵng là khai thác quỹ đất nhưng thị trường BĐS đóng băng kéo dài nên thất thu là khó tránh.
Những giải pháp ngắn và dài hạn
Trước những khó khăn của thành phố trong việc thiếu hụt nguồn ngân sách, trao đổi với báo giới trong thời gian gần đây, ông Võ Duy Khương, Phó chủ tịch Thường trực UBND thành phố Đà Nẵng chia sẻ: chúng tôi đang tập trung rà soát lại nhà công sở, nhà công sản trên địa bàn cũng như tất cả đất các dự án đã giao cho các nhà đầu tư hiện nay chưa tiếp tục. Từ đó sẽ xem xét và phân loại những dự án nào có khả năng triển khai, thì yêu cầu nhà đầu tư tiếp tục và có quy định thời gian. Những dự án không triển khai sẽ thu hồi và cho đấu giá.
Vào cuối tháng 7/2013, UBND thành phố Đà Nẵng đã công khai quyết định bán đấu giá toàn bộ 6 công sở trên địa bàn gồm: Sở tư pháp, Viện kinh tế, Sở Công Thương, Sở Y tế, Sở LĐ-TB và XH và Thanh tra thành phố. Cùng với đó là 6 nhà công sản khác. Lý do để bán nhà công sản, nhà công sở, lãnh đạo thành phố Đà Nẵng khẳng định là để tăng nguồn thu cho ngân sách. Bên cạnh đó là để tập trung đầu tư vào xây dựng các công trình trọng điểm, như tòa nhà hành chính của thành phố và một số công trình khác hiện đang chậm tiến độ do thiếu nguồn vốn đầu tư.
Trước đó, thành phố này cũng đã xin Chính phủ cho phát hành 5.000 tỷ đồng trái phiếu để đẩy nhanh tiến độ các công trình trọng điểm nhằm bù vào nguồn ngân sách thâm hụt do thất thu nguồn thu từ quỹ đất và sản xuất đình trệ.
Việc bán các nhà công sở, công sản khi không có nhu cầu sử dụng cũng là việc nên làm để tăng thu bù chi trong giai đoạn khó khăn hiện nay. Nhưng theo nhận định của các chuyên gia, thì đây chưa phải giải pháp căn cơ. Điều quan trọng là, thay vì chỉ “nhăm nhe” bán các khu đất vàng này, Đà Nẵng cần có các kế hoạch dài hơi hơn trong việc tăng thu, giảm chi để cân đối nguồn ngân sách.
Ông Lý Đình Quân, Giám đốc Công ty SQ Việt Nam cho rằng: Trong thời gian tới, Đà Nẵng cần tạo dựng môi trường thuận lợi để thu hút đầu tư, tăng năng lực sản xuất mới, ổn định thị trường, tạo điều kiện cho DN phát triển ổn định, tạo đà cho kinh tế thành phố phục hồi tăng trưởng trở lại.
Cùng chung quan điểm này, ông Văn Hữu Thiết kiến nghị, thành phố cần tạo điều kiện hỗ trợ DN khôi phục và phát triển sản xuất, tiêu thụ hàng tồn kho, tiếp cận nguồn vốn tín dụng lãi suất thấp, thành lập quỹ bảo lãnh tín dụng... Bởi DN phát triển bền vững thì nguồn thu ngân sách mới bền vững.
Bài và ảnh Nguyễn Phước