Đầu tư an toàn giữa sóng gió thương mại

Bà Đỗ Minh Trang

Bà Đỗ Minh Trang, Giám đốc Trung tâm Phân tích, Công ty TNHH Chứng khoán ACB (ACBS) nhấn mạnh tầm quan trọng của sự thận trọng, chiến lược đầu tư dài hạn, và niềm tin vào nội lực kinh tế Việt Nam, vốn được củng cố bởi các chính sách cải cách hành chính mạnh mẽ, để vượt qua những thách thức hiện tại.

Thị trường chứng khoán: Phản ứng hợp lý, bất định kéo dài

Bà Trang đánh giá phản ứng của VN-Index trước thông tin áp thuế từ Mỹ là hợp lý, không thái quá. Từ ngày 2/4 đến 9/4/2025, chỉ số lao dốc từ 1.317 điểm xuống 1.094 điểm, mất 223 điểm, tương đương 16,9%. Khi Mỹ tuyên bố tạm hoãn áp thuế trong 90 ngày để đàm phán, thị trường lập tức bật tăng trần vào ngày 10/4 và duy trì sắc xanh, thu hẹp mức giảm còn khoảng 5,8%.

So với lịch sử, VN-Index từng giảm mạnh 20-25% vào tháng 3/2020 do đại dịch Covid-19, đầu năm 2022 khi Fed thắt chặt chính sách tiền tệ, hay tháng 10/2022 trong khủng hoảng trái phiếu doanh nghiệp. Mức giảm lần này phản ánh đúng mức độ nghiêm trọng của vấn đề thuế quan, vốn mang tính bất định cao trong dài hạn. Sự phục hồi nhanh cho thấy tâm lý nhà đầu tư đã ổn định, nhưng thị trường vẫn tiềm ẩn rủi ro do các yếu tố bên ngoài chưa được giải quyết triệt để.

Theo bà Trang, thị trường tài chính toàn cầu khó đạt trạng thái ổn định trong 4 năm nhiệm kỳ của Tổng thống Donald Trump. Các chính sách được đưa ra dồn dập, từ thuế quan đến kiểm soát thương mại, có thể dẫn đến căng thẳng tiền tệ và địa chính trị, gia tăng rủi ro cho các thị trường mới nổi như Việt Nam.

Trước khi căng thẳng thương mại leo thang, World Bank và IMF dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu đạt 2,7-3,3%, với Mỹ ở mức 2,3-2,7% và Trung Quốc 4,5-4,6%. Tuy nhiên, khi thương chiến Mỹ-Trung bùng nổ, tăng trưởng GDP của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có nguy cơ sụt giảm, kéo theo GDP toàn cầu giảm khoảng 1%.

Dự báo của Goldman Sachs cho thấy xác suất suy thoái kinh tế Mỹ tăng từ 35% lên 45% trước khi Mỹ hoãn áp thuế, thể hiện mức độ bất định nghiêm trọng. Dự báo kịch bản kinh tế toàn cầu hiện tại là thách thức lớn, đòi hỏi nhà đầu tư phải linh hoạt và chuẩn bị kỹ lưỡng cho các kịch bản xấu nhất.

Nội lực vững vàng đối phó thách thức thương mại

Mức tăng trưởng GDP gần 7% trong quý I/2025 là minh chứng cho sức mạnh nội tại của nền kinh tế Việt Nam, nhưng tác động từ thuế quan toàn cầu không thể xem nhẹ. Với nền kinh tế mở, tỷ trọng xuất nhập khẩu/GDP rất cao, Việt Nam phụ thuộc lớn vào hai thị trường chính: nhập khẩu từ Trung Quốc chiếm khoảng 38-40% kim ngạch nhập khẩu, và xuất khẩu sang Mỹ chiếm 30% kim ngạch xuất khẩu. Nếu Mỹ và Trung Quốc chịu tác động mạnh từ thương chiến, hoạt động xuất nhập khẩu có thể bị ảnh hưởng tối đa 30-40% liên quan đến hai quốc gia này.

So với các nước như Indonesia, Malaysia, Ấn Độ, và Nam Mỹ, mức thuế cao hơn có thể khiến FDI dịch chuyển, tạo thách thức lớn cho tăng trưởng dài hạn.

Đề xuất tận dụng đầu tư công, hiện chiếm khoảng 10% cơ cấu GDP, như công cụ bù đắp sụt giảm xuất nhập khẩu và FDI. Các chính sách cải cách hành chính trong Nghị quyết số 76/2025/UBTVQH15, được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua ngày 14/4/2025, nhằm tinh gọn bộ máy và thúc đẩy phát triển kinh tế là yếu tố then chốt. Nghị quyết này đặt mục tiêu giảm 60-70% số lượng đơn vị hành chính cấp xã và sáp nhập các tỉnh để mở rộng không gian phát triển, giúp nâng cao hiệu quả quản lý, tối ưu hóa nguồn lực, và hỗ trợ các dự án đầu tư công quy mô lớn.

Với những cải cách này và nội lực kinh tế hiện tại, bà Đỗ Minh Trang lạc quan rằng Việt Nam có thể đạt mức tăng trưởng GDP khoảng 6,5% trong năm 2025, một con số đáng khích lệ giữa bối cảnh bất ổn toàn cầu.

Theo bà Trang, thị trường chứng khoán dự kiến đối mặt nhiều khó khăn trong quý II/2025, khi doanh nghiệp tranh thủ xuất khẩu hàng hóa, giảm nhập khẩu nguyên vật liệu, tạm dừng đầu tư mở rộng, và hoãn giải ngân FDI trong thời gian chờ kết quả đàm phán thuế. Tuy nhiên, sau giai đoạn hồi phục, thị trường sẽ đạt trạng thái ổn định về tâm lý và cân bằng cung cầu. Nhà đầu tư sẽ chuyển hướng sang đánh giá triển vọng tăng trưởng kinh tế của từng quốc gia và doanh nghiệp để đưa ra quyết định dài hạn.

Với kịch bản cơ sở, GDP tăng 6,5-7%, lợi nhuận các doanh nghiệp niêm yết, đặc biệt trong ngành xuất nhập khẩu và ngân hàng, đạt mức tăng trưởng 14-15%. Điều này tạo tiền đề cho VN-Index tăng trên 10% trong năm 2025.

Triển vọng nâng hạng từ FTSE Russell và sự vận hành sắp tới của hệ thống KRX cũng là các yếu tố tích cực, nhưng kết quả đàm phán thuế quan và sự ổn định của nền kinh tế sẽ quyết định mức độ tác động.

Thận trọng, ưu tiên nội lực và an toàn dài hạn

Nhà đầu tư nước ngoài dự kiến tiếp tục bán ròng trong nửa đầu quý II/2025 để gia tăng tỷ trọng tiền mặt, nhằm đối phó với tiến trình đàm phán thuế, phòng vệ rủi ro tỷ giá, và cơ cấu lại danh mục đầu tư theo hướng an toàn hơn.

Khả năng nâng hạng thị trường, nếu khả thi, phải chờ đến kỳ đánh giá của FTSE Russell vào tháng 9/2025, tức còn khoảng 6 tháng. Các quỹ ETF sẽ tự động phân bổ một phần vốn vào Việt Nam khi nâng hạng chính thức, ước tính dòng vốn khoảng 300-400 triệu USD.

Tuy nhiên, các quỹ chủ động sẽ xem xét cẩn trọng hơn, phụ thuộc vào kết quả đàm phán thuế và các yếu tố kinh tế vĩ mô. Áp lực tỷ giá gia tăng, đặc biệt khi Trung Quốc hạ tỷ giá đồng nhân dân tệ để hỗ trợ xuất khẩu, khiến Việt Nam khó tiếp tục hạ lãi suất, thiên về duy trì lãi suất thấp để ổn định kinh tế.

Bà Trang nhấn mạnh vai trò của nhà đầu tư cá nhân trong nước, đã chứng tỏ sức mạnh trong các giai đoạn biến động trước đây. Với định giá VN-Index ở vùng hấp dẫn, gần mức đáy 5 năm qua, lực lượng này sẽ dẫn dắt thị trường trong ngắn hạn. Nội lực kinh tế Việt Nam, được củng cố bởi các chính sách cải cách như Nghị quyết số 76/2025/UBTVQH15, là yếu tố quyết định để thu hút dòng vốn dài hạn và bền vững. Nghị quyết này không chỉ tinh gọn bộ máy hành chính, mà còn thúc đẩy phân cấp, phân quyền, ứng dụng chuyển đổi số, và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, tạo nền tảng vững chắc cho tăng trưởng kinh tế và thị trường chứng khoán.

Theo bà Trang, nhà đầu tư cá nhân không nên lướt sóng hay sử dụng margin do rủi ro biến động giá cao. Chiến lược phân bổ tài sản trở nên quan trọng hơn dự đoán hành động của các chính sách quốc tế. Theo đó, nên ưu tiên các tài sản tăng giá khi rủi ro suy thoái xảy ra, như gia tăng tỷ trọng tiền mặt, đồng thời cân đối giảm tỷ trọng cổ phiếu bị ảnh hưởng bởi thương chiến.

Nếu thuế quan bất lợi, các ngành xuất khẩu, bất động sản khu công nghiệp, vận tải hàng hóa, và cảng biển sẽ chịu tác động mạnh. Nhà đầu tư nên tập trung vào các ngành có sức bật trong bối cảnh kinh tế ổn định, như ngân hàng, vật liệu xây dựng cơ bản phục vụ thị trường nội địa, xây dựng hạ tầng đầu tư công, điện nước với dòng tiền ổn định và cổ tức tốt, cũng như nhóm ngành công nghệ.

Tiêu chí chọn cổ phiếu là hướng đến các doanh nghiệp không có nợ vay ngoại tệ lớn, không phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu, và có thị trường tiêu thụ nội địa mạnh để giảm thiểu rủi ro từ biến động quốc tế.

Trong bối cảnh bất định, sự thận trọng và chiến lược đầu tư dài hạn là chìa khóa để tận dụng cơ hội từ nội lực kinh tế Việt Nam. Với các cải cách hành chính mạnh mẽ và triển vọng nâng hạng thị trường, Việt Nam không chỉ vượt qua cơn bão thương mại mà còn khẳng định vị thế trên bản đồ đầu tư toàn cầu.