Để luật không làm xấu môi trường đầu tư

	Tập trung cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh
	Lạc quan về triển vọng tăng trưởng

Càng dưới luật, quy định càng kém

Trình bày cụ thể về kết quả chung cuộc, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế VCCI nhấn mạnh, một trong những điểm đáng chú ý trong kết quả của cuộc bình chọn quy định pháp luật lần này là đa số các văn bản luật được đánh giá tốt, nhưng xuống tới thông tư, nghị định thì đa số lại bị đánh giá kém đi.

Giảm tối đa chi phí thực thi một điều luật là điều NĐT mong mỏi

Ông Tuấn dẫn chứng, trong tổng cộng 237 đề cử cả tốt và kém thì có 79 quy định nằm ở cấp luật (chiếm 33%), 75 quy định nằm trong các nghị định (chiếm 32%) và 69 quy định nằm ở cấp thông tư (chiếm 29%), còn lại ở các văn bản khác.

Tuy nhiên, khi phân loại theo đề cử tốt và kém thì thấy sự chênh lệch rõ rệt giữa các nhóm này. Theo đó, có đến 43% đề cử quy định tốt nằm ở cấp luật, trong khi tỷ lệ này ở các đề cử quy định kém chỉ là 24%. Ngược lại, ở cấp nghị định và thông tư tỷ lệ quy định bị đánh giá mức kém cao hơn, lên đến 70%.

“Điều này cho thấy theo cảm nhận chung của cộng đồng, chưa có sự nhất quán từ luật tới các thông tư và nghị định. Đồng thời, chất lượng văn bản pháp luật ở cấp nghị định và thông tư có xu hướng kém hơn so với văn bản ở cấp luật”, ông Tuấn nhìn nhận.

Từ 237 đề cử lần này, VCCI đã chốt danh sách cuối cùng với 30 quy định tốt. Một số quy định tốt nhất là Bộ luật Hình sự 2005 đã bỏ Tội kinh doanh trái phép tại Điều 159; Danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh, ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; Bãi bỏ quy định về mức trần 15% cho hoạt động quảng cáo, tiếp thị, khuyến mại, hỗ trợ… liên quan đến hoạt động kinh doanh của DN; Bỏ quy định tổ chức, cá nhân kinh doanh bất động sản phải bán nhà, công trình xây dựng thông qua sàn giao dịch bất động sản trong Luật Kinh doanh BĐS; Giảm tần suất kê khai thuế theo quý thay vì theo tháng đối với DN có doanh thu năm liền trước từ 20 tỷ đến 50 tỷ đồng.

Ngược lại, một số quy định được cộng đồng đánh giá là kém bao gồm: Hạn chế đối với hoạt động hợp tác của các cơ sở in; Ghi mã ngành cấp bốn khi làm thủ tục đăng ký thành lập DN, thủ tục đầu tư; Thủ tục kê khai giá; “Giấy vàng - Giấy trắng” trong đăng ký DN; Muốn chấm dứt dự án đầu tư ra nước ngoài cũng phải xin phép; Cấp giấy phép nhập khẩu cho một số máy móc, thiết bị gia công sau in…

Thêm động lực cải thiện môi trường đầu tư

Ông Đậu Anh Tuấn cho biết, có 10 tiêu chí được sử dụng để đánh giá chất lượng quy định pháp luật trong cuộc bình chọn này. Qua phân tích, VCCI đã đưa ra một số gợi ý cho quá trình xây dựng pháp luật. Theo đó, tiêu chí “sự cần thiết” được coi là lý do đề cử nhiều nhất đối với các quy định tốt.

Điều này cho thấy, việc xác định mục tiêu chính sách của các đơn vị soạn thảo tương đối tốt, nhưng quá trình đưa ra giải pháp bằng các quy định pháp luật và đánh giá tác động của quy định đó chưa được như kỳ vọng. Rõ ràng, khâu đánh giá dự báo tác động của pháp luật cần được quan tâm chú ý nhiều hơn.

Bên cạnh đó, “tính khả thi” là một trong những tiêu chí được cộng đồng quan tâm hơn cả. Điều này cho thấy các DN là đối tượng hiểu rõ nhất về việc thực thi một quy định trên thực tế, và có thể đánh giá rất tốt về vấn đề này. Từ đây, một khuyến nghị có thể đưa ra cho các đơn vị soạn thảo là, khi chưa chắc chắn về khả năng thực thi một quy định thì đối tượng tham vấn tốt nhất chính là các DN chịu sự tác động của quy định đó.

Một quan sát đáng chú ý khác là tiêu chí kiểm soát nguy cơ nhũng nhiễu. Đây được coi là lý do của nhiều quy định kém, nhưng lại không được chú ý ở các quy định tốt. Như vậy, nguy cơ nhũng nhiễu tiềm ẩn ngay trong các quy định pháp luật là một thực trạng mà cộng đồng DN quan tâm. Việc không thiết kế những cơ chế giảm nguy cơ nhũng nhiễu ngay từ khi làm luật đã làm giảm chất lượng hệ thống pháp luật của Việt Nam trong con mắt cộng đồng kinh doanh.

Góp ý về các tiêu chí xây dựng pháp luật kinh doanh, ông Phan Đức Hiếu, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, tính hợp pháp và hợp hiến là điều đương nhiên mà các quy định pháp luật phải đạt được. Điều mà các cơ quan soạn thảo cần chú trọng hơn chính là tính hiệu lực và hiệu quả của các quy định pháp luật.

Bàn đến sự cẩn trọng khi ban hành quy định pháp luật, ông Hiếu phân tích, chi phí để thực thi một điều luật là rất đắt đỏ, từ chi phí tuân thủ hành chính tới chi phí đầu tư và chi phí về cơ hội, rủi ro cho DN. Và “quan trọng hơn cả của tính hiệu quả của một quy định pháp luật là nó phải tạo ra giá trị cao hơn giá trị dành để tạo ra nó”, ông Hiếu nhấn mạnh.

Trong khi đó, quy định truyền thống là kém linh hoạt, nhanh lạc hậu; tạo ra rào cản gia nhập thị trường; không khuyến khích sáng tạo và quy định chồng chất sau một thời gian. Vì thế, ông Hiếu cho rằng chúng ta cần những quy định hiện đại để thay thế những quy định truyền thống bằng các công cụ thị trường, bằng cách tự quy định hoặc phối hợp quy định và nâng cao nhận thức, thông tin cho DN.

Đồng tình tiêu chí về hợp pháp, hợp hiến là quan trọng tiên quyết với một văn bản luật, ông Nguyễn Văn Phúc, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội còn cho rằng một số tiêu chí khác cũng rất quan trọng, như tính hợp lý, tính tiên lượng, tính công bằng, tính nhất quán để không bị NĐT phê bình là “sớm nắng chiều mưa”.

Kết lại, Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc khẳng định, kết quả bình chọn là sự ghi nhận của cộng đồng DN đối với những nỗ lực từ các cơ quan nhà nước trong việc làm cho môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi hơn từ những quy định tốt. Bên cạnh đó, cuộc bình chọn cũng đưa ra các cảnh báo về những quy định đang cản trở một cách bất hợp lý đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN.

Các gợi ý sẽ gợi mở cho các cơ quan nhà nước để nhìn nhận lại các quy định và tiến hành rà soát, đánh giá để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp, đồng thời xác định những tiêu chí để xây dựng các quy định một cách hiệu quả. Vì vậy, cuộc bình chọn này sẽ tạo động lực, đồng thời là áp lực để thúc đẩy cải thiện môi trường kinh doanh.