Dư Chấn Đông: Bài học cho tham quan Trung Quốc (Kỳ I)
Kỳ I: Truy nã đỏ
5 giờ 10 chiều ngày 16/4/2004 theo giờ Bắc Kinh, chuyến bay mang số hiệu CA986 từ Mỹ đáp xuống sân bay quốc tế Bắc Kinh. Từ cầu thang bộ, một vài nhân viên Cục điều tra liên bang FBI cùng một vài quan chức hải quan của Mỹ áp giải theo sau là Dư Chấn Đông, nguyên Giám đốc chi nhánh Khai Bình - Quảng Châu của China Bank, sau đó bàn giao lại đối tượng này cho phía Trung Quốc.
Dư Chấn Đông sinh năm 1963 tại huyện Khai Bình tỉnh Quảng Đông, tốt nghiệp phổ thông trung học năm 1983, y làm việc tại chi nhánh Khai Bình của China Bank với vị trí là một nhân viên rất thấp. Đến năm 1992, y leo lên chức Trưởng phòng tín dụng của chi nhánh này. Năm 1994, y tiếp tục được bổ nhiệm làm Phó giám đốc chi nhánh. Cùng năm đó y cưới một người vợ tên là Tố Tuệ. Đến năm 1998, Dư Chấn Đông được bổ nhiệm làm Giám đốc chi nhánh Khai Bình của China Bank, sau đó thuyên chuyển công tác sang vị trí Giám đốc chi nhánh Huệ Đông cũng của China Bank.
Dư Chấn Đông bị trao trả cho phía Trung Quốc
Tháng 5/2001, y lấy tên giả là Wing Chung Yu - công dân Đặc khu hành chính Hong Kong và kết hôn cùng một phụ nữ quốc tịch Mỹ sau đó xin nhập cảnh vào Mỹ. Trong khoảng thời gian 8 năm từ 1993 đến 2001, y cùng với hai người tiền nhiệm của mình là Hứa Siêu Phàm và Hứa Quốc Tuấn cấu kết với nhau tham ô số tiền lên đến1 tỷ nhân dân tệ. Sau khi phạm tội, cả ba đào thoát khỏi Trung Quốc trốn sang Hong Kong, Canada rồi sau đó là Mỹ.
Ngày 12/10/2001, China Bank thực hiện nâng cấp một số hệ thống mạng nội bộ của mình tại hơn 30 trung tâm kỹ thuật khắp đất nước, vô tình phát hiện ra việc thất thoát hơn 400 triệu USD. Sự việc bị phát giác, ngày 15/10, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Đông ra quyết định khởi tố bị can. Tháng 11 cùng năm, theo yêu cầu của cơ quan kiểm sát, Bộ Công an Trung Quốc đưa lệnh truy nã đỏ Dư Chấn Đông cho tổ chức cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol). Cùng lúc đó, theo hiệp định trợ giúp hình sự hai nước Mỹ - Trung, phía Trung Quốc đã yêu cầu Mỹ can thiệp vào vụ án và giúp đỡ bắt giữ họ Dư.
Sau khoảng thời gian hơn hai năm rưỡi nỗ lực điều tra, cơ quan điều tra Trung Quốc khám phá ra toàn bộ các hành vi phạm tội của Dư Chấn Đông, từ đó đưa ra những chứng cứ xác thực về thân phận của y cho cơ quan tư pháp Mỹ. Ngay sau đó, các nhân viên hành pháp nước này sang Mỹ để tích cực hợp tác với cơ quan điều tra liên bang FBI, Bộ Tư pháp Mỹ cùng Cục Di trú Mỹ cũng như vạch ra phương án thích hợp để kết thúc vụ án.
Do các cơ quan hành pháp hai nước Mỹ và Trung Quốc có quan hệ hợp tác mật thiết, thông tin được chia sẻ rất kịp thời và chính xác, nên đến tháng 12/2002 thì Dư Chấn Đông bị bắt tại thành phố Los Angeles. Tháng 9/2003, Mỹ chuyển số tiền tham nhũng trong vụ án này mà họ thu hồi được cho phía Trung Quốc xử lý. Tháng 2/2004, Dư Chấn Đông được đưa ra xét xử tại tòa án liên bang Las Vegas, y bị cáo buộc 3 tội danh là nhập cảnh bất hợp pháp, di trú bất hợp pháp và rửa tiền, sau đó bị tuyên án tù 144 tháng. Sau khi bị tuyên phạt mức án trên, Dư Chấn Đông không kiến nghị phúc thẩm và cũng không có yêu cầu nào khác.
Theo Hiệp ước Hợp tác tư pháp mà trước đó Mỹ và Trung Quốc đã ký kết với nhau, ngày 16/4/2004, Mỹ trục xuất Dư Chấn Đông ra khỏi lãnh thổ nước này và đồng thời dẫn độ y về lại Trung Quốc. Đến 17 giờ 30’ cùng ngày, nhân viên của Cơ quan tư pháp Trung Quốc đã đọc lệnh bắt Dư Chấn Đông ngay tại sân bay với các tội danh: tham nhũng, chiếm đoạt tài sản nhà nước và bị tạm giam để phục vụ điều tra và xét xử. Ngày 16/8/2005, tòa án Quảng Đông tuyên phạt Dư Chấn Đông 12 năm tù theo các điều khoản của hiệp định trợ giúp tư pháp của hai bên.
Kỳ II: Hết cơ hội đào thoát
Bài và ảnh Trương Anh Hoàng