Dữ liệu mở - động lực cho kinh tế số và xã hội số

“Mở theo nhu cầu”, cách tiếp cận đột phá

Đà Nẵng là một trong những địa phương tiên phong cả nước trong ban hành và triển khai Đề án Chuyển đổi số, Đề án Xây dựng thành phố thông minh. Trong đó, lấy việc khơi thông, chia sẻ và khai thác dữ liệu công làm nhiệm vụ trung tâm. Thành phố cũng là một trong những địa phương đầu tiên xây dựng và vận hành Cổng dữ liệu mở, tạo nền tảng hạ tầng dữ liệu dùng chung phục vụ người dân, doanh nghiệp và cộng đồng sáng tạo.

Cổng dữ liệu mở TP. Đà Nẵng được cung cấp tại địa chỉ congdulieu.vn, một hợp phần quan trọng của thành phố thông minh. Đây là nền tảng cho phép các cơ quan nhà nước công khai dữ liệu theo định dạng mở, đồng thời tạo điều kiện để tổ chức, cá nhân cung cấp dữ liệu của mình theo hình thức dữ liệu mở. Đến nay, 100% cơ quan chính quyền thành phố đã tham gia cung cấp dữ liệu trên Cổng.

Tại Diễn đàn quốc gia phát triển Kinh tế số và xã hội số lần thứ 3, ông Hồ Quang Bửu, Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng cho biết, thành phố đã và đang triển khai đồng bộ 4 nhóm giải pháp lớn nhằm phát triển dữ liệu mở phục vụ kinh tế số và xã hội số, gồm: hoàn thiện thể chế và cách tiếp cận; tiên phong về nền tảng kỹ thuật; thúc đẩy kinh tế số và đổi mới sáng tạo; ứng dụng dữ liệu mở trong cung cấp dịch vụ, tiện ích số cho người dân.

Trên thực tế, Đà Nẵng đã thay đổi tư duy từ “thành phố có gì thì công bố cái đó” sang “người dân và doanh nghiệp cần gì thì thành phố công bố cái đó”. Với cách tiếp cận này, các cơ quan, địa phương định kỳ lấy ý kiến doanh nghiệp, trường học, tổ chức nghiên cứu để xác định nhu cầu dữ liệu cần công bố. Qua đó, bảo đảm dữ liệu mở thực sự có giá trị sử dụng, khả năng tái khai thác cao và tạo ra tác động thực chất cho phát triển.

Song song đó, thành phố đã ban hành Danh mục dữ liệu mở và Quy chế chia sẻ dữ liệu, xác định rõ cơ sở dữ liệu là tài sản nhà nước, cần được chia sẻ để phục vụ người dân, doanh nghiệp và phát triển kinh tế số, xã hội số. Việc cung cấp dữ liệu mở cũng được đưa vào kế hoạch chuyển đổi số hằng năm, trở thành chỉ tiêu bắt buộc đối với các cơ quan nhà nước.

Trên nền tảng thể chế đó, Đà Nẵng là địa phương đầu tiên nghiên cứu và đưa vào sử dụng thí điểm Cổng dữ liệu mở từ tháng 10/2019. Cổng dữ liệu mở Đà Nẵng cung cấp dữ liệu theo định dạng mở, hỗ trợ nhiều hình thức khai thác như tra cứu trực tiếp, ứng dụng số... Điều này, tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp, startup và cộng đồng công nghệ trong việc khai thác, phân tích và phát triển các sản phẩm, dịch vụ số.

Dữ liệu mở - một trong những trụ cột xây dựng chính quyền số, kinh tế số và xã hội số ở Đà Nẵng

Từ hạ tầng dữ liệu đến động lực tăng trưởng mới

Không chỉ dừng lại ở việc chia sẻ dữ liệu, Đà Nẵng xác định dữ liệu mở là nguồn tài nguyên quan trọng để thúc đẩy kinh tế số và đổi mới sáng tạo. Đến nay, Cổng dữ liệu mở thành phố đã công khai hơn 1.500 bộ dữ liệu, vượt chỉ tiêu đề ra đến năm 2025, thu hút gần 1.800 tài khoản đăng ký và trên 5,7 triệu lượt truy cập. Nguồn dữ liệu mở này đã trở thành “mỏ tài nguyên” miễn phí cho doanh nghiệp, startup và cá nhân phát triển các ứng dụng, dịch vụ mới trong nhiều lĩnh vực như du lịch thông minh, quản lý giao thông, đô thị thông minh, xúc tiến đầu tư minh bạch. Qua đó, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, giúp nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận thông tin, đánh giá tiềm năng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh của thành phố…

Bên cạnh phát triển kinh tế, dữ liệu mở cũng được ứng dụng hiệu quả trong cung cấp các dịch vụ, tiện ích số cho người dân. Các thông tin về quy hoạch đô thị, đất đai, môi trường được công khai đã giúp người dân dễ dàng tra cứu, giám sát, qua đó nâng cao tính minh bạch và củng cố niềm tin vào chính quyền.

Đáng chú ý, dữ liệu mở đã được sử dụng để phát triển nhiều ứng dụng giải quyết các vấn đề xã hội thực tiễn. Tiêu biểu như các bản đồ mưa, ngập nước phục vụ phòng chống thiên tai; bản đồ dịch tễ trong giai đoạn phòng, chống dịch COVID-19. Nền tảng “Hành trình số”, khai thác dữ liệu về bệnh viện và nhà thuốc, đã được Tổ chức các thành phố thông minh bền vững thế giới (WeGO) vinh danh tại Giải thưởng Thành phố thông minh Seoul 2023, hạng mục “Thành phố lấy con người làm trung tâm”.

Nhìn về tương lai, Đà Nẵng xác định phát triển dữ liệu mở không chỉ là giải pháp công nghệ, mà là một phương thức quản trị mới, đóng vai trò “chìa khóa” để mở khóa tiềm năng tăng trưởng GDP. Thành phố kiến nghị Trung ương sớm hoàn thiện khung khổ pháp lý quốc gia về dữ liệu mở, ban hành Chiến lược quốc gia về dữ liệu mở, xây dựng Chỉ số sẵn sàng dữ liệu mở gắn với xếp hạng chuyển đổi số. Bên cạnh đó, địa phương cũng đề xuất thúc đẩy áp dụng các công nghệ mới thông qua chuẩn hóa kỹ thuật công bố dữ liệu, khuyến khích dữ liệu ở định dạng máy đọc được để phục vụ các ứng dụng trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu lớn, đồng thời chú trọng đào tạo kỹ năng quản lý dữ liệu cho đội ngũ cán bộ...