Giá bán lẻ bất hợp lý, người tiêu dùng chịu thiệt

Gian nan cuộc chiến chống gian lận thương mại

Cạnh tranh bằng… cắt tai, mài vỏ

Theo số liệu của Bộ Công thương, hiện trên thị trường, có trên 80 thương nhân kinh doanh khí LPG có nhãn hiệu cung cấp LPG chai, khoảng 200 tổng đại lý kinh doanh LPG (gas) và khoảng 13.000 cửa hàng bán LPG chai. Nhưng thị trường kinh doanh gas đã và vẫn đang xảy ra tình trạng gian lận thương mại và cạnh tranh quyết liệt bằng nhiều thủ đoạn. Tình trạng này đã xuất hiện 10 năm nay nhưng việc xử lý đến nay vẫn chưa triệt để.

Thị trường kinh doanh gas đã và đang xảy ra tình trạng gian lận thương mại và cạnh tranh quyết liệt bằng nhiều thủ đoạn

Rất bức xúc, ông Trần Trọng Hữu, Phó chủ tịch Hiệp hội Gas Việt Nam phát biểu: vấn đề nổi cộm trong suốt thời gian qua và liên tục kéo dài đến hiện nay là tình trạng sang chiết nạp gas trái phép, thu gom, chiếm dụng bình gas của nhau. Trong khi gas là mặt hàng có nguy cơ cháy, nổ cao, đòi hỏi bình gas phải đáp ứng yêu cầu rất nghiêm ngặt trong thiết kế, chế tạo, kiểm định, về an toàn lao động, về phòng cháy chữa cháy, chiết nạp, vận chuyển, sử dụng gas.

Để đảm bảo các điều kiện này, các thương nhân làm ăn nghiêm túc phải đầu tư rất lớn hàng trăm tỷ đồng vào bình gas. Bình gas phải đăng ký nhãn hiệu, phải được kiểm định, bảo dưỡng, sửa chữa định kỳ. Nhưng nhiều người khác đã thu lợi bất chính bằng gian lận, họ đã mài chữ nổi trên vỏ chai của các hãng khác, cắt tai, mài vỏ, thay đổi kết cấu, logo để biến thành bình gas của mình, tung ra thị trường.

Vì thế, trên thị trường có nhiều bình gas là giả nhãn hiệu của thương nhân có uy tín, vỏ bình bị hoán cải, không rõ nguồn gốc xuất xứ, bị chiếm dụng trái pháp luật.

Xử lý vi phạm mỗi nơi một kiểu

Những hành vi gian lận này là những mầm mống gây ra những vụ tai nạn, cháy nổ, gây thiệt hại cho người tiêu dùng làm xã hội bất bình. Cách kinh doanh gian lận này đã gây nên tình trạng cạnh tranh không lành mạnh làm thiệt hại cho nhà kinh doanh gas chân chính, khiến nhà nước thất thu thuế.

“Các hành vi trên ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển lành mạnh thị trường gas, làm giảm lòng tin của người tiêu dùng và nghiêm trọng hơn là gây bất ổn an ninh, trật tự trong xã hội. Với các hình thức gian lận thương mại này đã ảnh hưởng rất lớn đến môi trường kinh doanh gas tại thị trường của Việt Nam”, ông Đỗ Trọng Hiếu (Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công thương) xác nhận.

Mặc dù trước tình trạng này, các cơ quan chức năng đã tăng cường các biện pháp quản lý, kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về kinh doanh gas, nhất là hành vi chiếm dụng, sang chiết trái pháp luật, giả nhãn hiệu, vi phạm về sở hữu trí tuệ, chiếm đoạt, hoán cải vỏ bình gas…

Trong năm 2017 có nhiều vụ vi phạm lớn đã được các cơ quan chức năng phát hiện, kiểm tra thu giữ hàng nghìn bình gas gian lận, bị chiếm dụng trái phép. Trong đó nổi lên các vụ ở Khu công nghiệp Yên Phong Bắc Ninh, vụ ở Dị Sử Hưng Yên, vụ Hải Dương gas, vụ ở Trảng Bàng Tây Ninh, gas Phúc Khang ở Hoà Bình…

Nhưng gian lận vẫn tiếp tục xảy ra và trong năm 2018 đã phát hiện nhiều vụ việc ở các địa phương như Hà Nội, Hải Dương, Thái Bình, Sóc Trăng, Bình Dương, Sơn La…

Tuy việc kiểm tra, bắt giữ các vi phạm đã phần nào ngăn cản được các bình gas gian lận không bảo đảm chất lượng vào thị trường nhưng việc xử lý, theo các DN vẫn chưa hiệu quả. Việc xử lý các vỏ bình gas bị các lực lượng chức năng tịch thu, xử lý của mỗi lực lượng, mỗi địa phương khác nhau, cùng một loại hành vi vi phạm, có vụ việc xử lý hình sự, có vụ việc sau khi xử phạt vi phạm hành chính bằng tiền.

Với vỏ bình bị tịch thu thì có vụ được mang đấu giá, có vụ thì trả về cho chủ sở hữu, có vụ được đem tiêu hủy. Nhưng có vụ số vỏ bình gian lận bị tịch thu lại được trả cho chính đối tượng vi phạm. Các DN cho rằng cái cách mỗi nơi xử lý vi phạm một kiểu đó phần nào đã hạn chế hiệu quả, hiệu lực của pháp luật trong hoạt động kinh doanh gas.

DN lách luật, người dùng trả giá

Bên cạnh những hành vi gian lận thì thị trường gas cũng chưa có được sự cạnh tranh lành mạnh, vẫn còn hiện tượng các DN lách luật chạy đua chiết khấu để giành giật thị trường. Hiện nay mức chiết khấu phổ biến của các DN kinh doanh gas cho các đại lý bán hàng lên tới 60.000 thậm chí 70.000 đồng/bình. Chi phí đưa bình gas từ cửa hàng giao đến người sử dụng là 20.000-25.000 đồng/bình.

Như vậy, nếu bình gas có giá 350.000 đồng, riêng chi phí bán hàng đã lên tới gần 100.000 đồng, bằng khoảng 40% giá bán bình gas. Đây là điều bất hợp lý và thiệt thòi đối với người tiêu dùng.

Một điểm bất hợp lý khác trong giá bán lẻ gas hiện hành, là mặc dù 45% gas cung cấp cho thị trường được sản xuất ở trong nước, song giá gas lại phụ thuộc hoàn toàn vào giá khí hóa lỏng (LPG) nhập khẩu. Giá LPG thế giới tăng, lập tức giá gas trong nước tăng tương ứng và ngược lại. Và việc các DN định giá bán lẻ gas trong nước hoàn toàn theo giá nhập khẩu là chưa phù hợp vì gas trong nước không bị chi phối bởi các chi phí vận chuyển từ các nước về Việt Nam, tỷ giá, thuế suất như gas nhập khẩu.

Để thị trường gas hoạt động lành mạnh, đẩy lùi tình trạng gian lận, ông Trần Hữu Tuấn (Công ty Alttek Global JSC) đề xuất áp dụng các công cụ truy xuất nguồn gốc, các mã điện tử sản phẩm để quản lý từ khâu xuất nhập hàng đại lý đến các sản phẩm bán lẻ. Với giải pháp này, chính người tiêu dùng có thể kiểm tra đơn giản, nhanh chóng. Còn Hiệp hội Gas Việt Nam thì kiến nghị cần có thông tư về xử lý trách nhiệm hình sự về một số hành vi vi phạm trong kinh doanh gas kèm theo có chế tài xử phạt thật nặng để răn đe, hạn chế tái vi phạm tình trạng sang chiết nạp trái phép dù chỉ là một chai gas.