Giải pháp ổn định nguồn năng lượng tái tạo

Thời gian qua, ngành điện đã có sự phát triển mạnh mẽ, cơ bản đáp ứng nhu cầu điện cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Theo ông Hoàng Trọng Hiếu, Phó Chánh văn phòng Ban chỉ đạo quốc gia về phát triển điện lực, mặc dù là nguồn năng lượng xanh, nhưng điện mặt trời và điện gió hiện không ổn định, không liên tục giữa các thời điểm trong ngày và giữa các tháng trong năm. Việc tích hợp nguồn năng lượng tái tạo (NLTT) biến động vào hệ thống điện ngày càng tăng nhanh, khiến hệ thống điện Việt Nam đã, đang và sẽ đối mặt với nhiều vấn đề kỹ thuật (tình trạng quá tải lưới điện, thừa nguồn phát trong một số thời điểm, mất cân đối tại các khu vực...) dẫn tới một số nguồn NLTT đã phải giảm, hoặc ngừng phát điện tại nhiều thời điểm theo yêu cầu về an toàn vận hành hệ thống điện cũng như gây khó khăn trong quản lý, vận hành hệ thống điện quốc gia.

Ảnh minh họa

Về phía các chủ đầu tư nguồn điện mặt trời, việc buộc phải cắt và giảm mạnh năng lực phát điện vừa qua do nghẽn lưới, do nhu cầu phụ tải thấp trong những giờ nhiều nắng đã gây nên tổn thất kinh tế, giảm hiệu quả kinh doanh đáng kể. Trong khi đầu tư các dự án NLTT có nhu cầu về vốn lớn, rủi ro cao do công suất và sản lượng phụ thuộc thời tiết, khí hậu, khả năng thu hồi vốn lâu do suất đầu tư và giá điện cao hơn guồn năng lượng truyền thống. Vì vậy các tổ chức tài chính, ngân hàng thương mại thường chưa sẵn sàng cho vay các dự án đầu tư vào lĩnh vực này.

Đáng chú ý, giá điện từ nguồn NLTT hiện cao hơn so với nguồn năng lượng truyền thống (nhiệt điện, thủy điện lớn).

Mặt khác, ông Nguyễn Thái Sơn, thành viên Hội đồng khoa học Tạp chí Năng Lượng Việt Nam chia sẻ, hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS), về lâu dài, không thể thiếu trong hệ thống điện tích hợp cao NLTT biến đổi. Còn trong ngắn hạn, nó chính là giải pháp quan trọng để tránh rủi ro giảm phát, tăng hiệu quả của điện mặt trời và điện gió ở Việt Nam. Ngoài phát triển thủy điện tích năng để phát điện phủ đỉnh, cần nghiên cứu áp dụng lắp đặt các pin dự trữ, nạp điện khi nguồn điện mặt trời, điện gió vượt cao hơn nhu cầu phụ tải và phát điện ra khi các nguồn này ngừng vận hành. Hệ thống pin lưu trữ năng lượng sẽ điều hòa, làm mịn công suất tải, tạo điều kiện vận hành hệ thống điện an toàn và ổn định.

Có thể nói hệ thống lưu trữ năng lượng chính là mảnh ghép còn thiếu của điện mặt trời và điện gió, nhất là khi chính sách khuyến khích của Chính phủ không còn đủ hấp dẫn thì đây là thời điểm tốt để lắp đặt hệ thống lưu trữ năng lượng kết hợp hệ thống điện mặt trời và điện gió nối lưới điện quốc gia.

Muốn khuyến khích đầu tư BESS để tham gia cung cấp dịch vụ phụ trợ cho hệ thống điện, Chính phủ cần sớm có chính sách thúc đẩy ứng dụng giải pháp lưu trữ năng lượng đối với các nhà máy năng lượng tái tạo, hoặc cho toàn hệ thống.

Theo các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, BESS chưa được phép tham gia cung cấp dịch vụ cho hệ thống, do đây là loại hình mới, không sản xuất ra điện năng, chưa có cơ chế, chưa được định nghĩa trong các quy định. Đã đến lúc cần khẩn trương nghiên cứu, ban hành các tiêu chuẩn kỹ thuật đối với hệ thống tích trữ năng lượng nối lưới, đồng thời bổ sung, điều chỉnh các thông tư, quy định nhằm đảm bảo cơ sở pháp lý cho sự xuất hiện của loại hình lưu trữ năng lượng trong hệ thống điện quốc gia.

Ông Nguyễn Thái Sơn cho rằng, cần đưa quy mô đầu tư hệ thống pin lưu trữ năng lượng vào Quy hoạch điện 8, làm cơ sở thực hiện thí điểm đầu tư, vận hành trên hệ thống điện khi công nghệ ngày càng phát triển, còn giá thành BESS giảm nhanh.

Được biết, hiện đã có một số tổ chức như Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ… đề xuất thực hiện thí điểm việc tích hợp BESS vào mạng lưới truyền tải điện để nghiên cứu và xây dựng các quy định pháp lý với hệ thống BESS. EVN cũng đã có văn bản đề nghị Thủ tướng được nghiên cứu đầu tư thí điểm hệ thống BESS với mục đích chuyển dịch năng lượng/điều chỉnh tần số để xác thực tính năng thiết bị, đánh giá khả năng và tích lũy kinh nghiệm vận hành BESS trong hệ thống điện, làm cơ sở đề xuất các cơ chế, chính sách, quy định pháp quy có liên quan đến phát triển và vận hành hệ thống BESS trong hệ thống điện. Chi phí đầu tư, vận hành thí điểm hệ thống BESS được hạch toán vào chi phí sản xuất điện của EVN hoặc theo quyết định của cấp có thẩm quyền.

Hiện Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công thương) đang phối hợp với các đơn vị liên quan cũng như các tổ chức quốc tế tiếp tục nghiên cứu, đánh giá tác động của hệ thống BESS theo từng khía cạnh, cụ thể tác động đối với lưới điện, khi đóng vai trò là nguồn điện… cũng như tác động với vai trò là phía phụ tải để đề xuất tới Chính phủ, các bộ, ngành liên quan xem xét, sớm ban hành các quy định phù hợp, tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn cho các nhà đầu tư, nhà sản xuất cung cấp thiết bị, cũng như tổ chức tín dụng Việt Nam và quốc tế, tạo điều kiện cho các dự án năng lượng nói chung, năng lượng tái tạo nói riêng phát triển bền vững theo định hướng Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị.