Giảm giá dầu: Phép thử với kinh tế Nga
Giá hàng hóa nguyên liệu sụt giảm mạnh
Trong vài phiên giao dịch gần đây, giá các hàng hóa nguyên liệu từ dầu, vàng và nhiều mặt hàng kim loại khác đều có sự sụt giảm mạnh. Chỉ số CRB giao ngay của ngành công nghiệp hàng hóa nguyên liệu hiện đang ở mức thấp nhất kể từ tháng 11/2009.
Chỉ số Bloomberg Commodities cũng đã chạm mức đáy kể từ tháng 6/2002. Ngay trong tuần này, thị trường toàn cầu đã có những phiên ghi nhận giá dầu thô có lúc xuống dưới 50 USD/thùng. Nhiều dự báo cho thấy, giá dầu thô sẽ duy trì ở dưới ngưỡng 50 USD/thùng trong tháng này.
Kinh tế Nga thêm khó khăn khi giá dầu sụt giảm |
Tương tự, giá vàng đã giảm liên tiếp trong thời gian gần đây. Trong 10 phiên trở lại đây, giá vàng giảm trên 6% và gần như đã chính thức mất mốc 1.100 USD/oz - mức thấp nhất trong 5 năm qua. Theo nhận định của Jeffrey Currie, Trưởng Bộ phận Nghiên cứu thị trường hàng hóa tại Goldman Sachs, giá vàng có thể sẽ xuống dưới 1.000 USD/oz lần đầu tiên kể từ 2009.
Cùng chung quan điểm này, các chuyên gia tại Amro Bank cũng đánh giá xu hướng giá vàng sẽ tiếp tục giảm với dự báo có thể xuống 1.050 USD/oz vào cuối tháng 9 tới.
Theo ông David Kelly, Giám đốc chiến lược toàn cầu của JPMorgan Funds, một trong những nguyên nhân khiến giá hàng hóa nguyên liệu, trong đó có dầu thô và vàng, giảm mạnh là do cầu yếu (do tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại, đặc biệt ở những nền kinh tế lớn như Trung Quốc) trong khi cung dư thừa.
Bên cạnh đó, một tác nhân lớn khác là việc đồng USD luôn trong xu hướng tăng giá cũng tác động tiêu cực đến giá hàng hóa, bởi hầu hết hàng hóa đều được định giá bằng đồng USD nên khi USD tăng sẽ làm giảm nhu cầu.
Trong khi chưa ai dám chắc “cuộc đua về đáy” của các hàng hóa này bao giờ mới chấm dứt thì tác động trực tiếp và lớn nhất sẽ trực diện tới những nền kinh tế chủ chốt về xuất khẩu các mặt hàng này. Trong đó, nói về dầu mỏ không thể không kể đến Nga.
Theo giới phân tích, với một nền kinh tế mà tăng trưởng hay suy giảm phụ thuộc rất nhiều vào giá dầu như Nga, việc giá dầu sụt giảm như những ngày vừa qua có thể đẩy nền kinh tế này vào giai đoạn suy thoái dài nhất trong hơn hai thập kỷ qua.
Nhịp độ phục hồi khá tốt của giá dầu trong những tháng gần đây với mức tăng tới 40% so với thời điểm giá dầu chạm đáy 6 năm vào tháng 1/2015 vừa qua, cộng với sự hồi phục của đồng Rúp đã giúp nền kinh tế Nga dường như vượt qua được đáy của lần suy thoái đầu tiên kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu vào năm 2009.
Tuy nhiên, những tuần gần đây, việc giá dầu lại một lần nữa lao dốc và hiện trở lại quanh mức 50 USD/thùng đang đặt ra quan ngại rằng, liệu kinh tế Nga có thể quay lại tăng trưởng dương trong năm 2016 và áp lực lên ngân sách của Nga - vốn đang phải chịu mức thâm hụt lớn nhất trong 5 năm - sẽ còn lớn hơn.
Phép thử với kinh tế Nga
Giới phân tích cho rằng, giá dầu giảm đang là một phép thử đối với sự lạc quan của Tổng thống Nga Vladimir Putin, khi gần đây ông tuyên bố rằng, kinh tế Nga đã vượt qua đáy khủng hoảng. Nhiều dự báo của các tổ chức quốc tế cho rằng, kinh tế Nga sẽ không chỉ rơi vào suy thoái trong năm 2015 mà còn kéo cả sang 2016, nếu giá dầu chỉ ở mức 60 USD/thùng.
Còn theo ước tính của ING Bank NV, giá dầu mỏ cần ở mức khoảng 80 USD/thùng thì mới giúp Nga cân bằng được ngân sách.
“Nga sẽ phải đối mặt với suy thoái hoặc đình trệ kinh tế trong năm tới nếu giá dầu duy trì ở mức gần 50 USD/thùng”, Dmitry Polevoy, chuyên gia kinh tế thuộc tập đoàn ING nêu quan điểm “Sẽ là cần thiết để Nga cắt giảm chi tiêu nhiều hơn, hoãn một phần của chi tiêu quân sự và sử dụng những gì còn lại trong quỹ dự trữ”.
Choáng váng vì đồng Rúp sụt giảm mạnh trong năm ngoái (giảm giá tới 46% so với đồng USD), cũng như tác động của những lệnh cấm vận của Mỹ và phương Tây xung quanh cuộc khủng hoảng Ukraine, Chính phủ Nga đã phải cắt giảm chi tiêu ngân sách 10%, đồng thời phải sử dụng quỹ dự trữ của mình để đối phó với những khó khăn trước mắt.
Điều này, cùng với hỗ trợ của giá dầu phục hồi đã giúp đồng Rúp tăng giá trở lại. Tuy nhiên theo chuyên gia Polevoy, việc giá dầu lại quay đầu giảm mạnh hiện nay có thể buộc Chính phủ Nga phải sử dụng thêm các nguồn tài chính khác như từ Quỹ Quốc gia.
Bài kiểm tra sức chịu đựng trong trường hợp xấu nhất (trong đó giả định giá dầu ở mức 40 USD/thùng và nền kinh tế suy thoái ở mức 7%) của NHTW Nga vào tháng 6 vừa qua cho thấy, 187 NH của Nga có thể phải đối mặt với tình trạng thiếu vốn, khoảng 600 tỷ Rúp tương đương 11 tỷ USD. Tỷ lệ nợ xấu có thể tăng hơn gấp đôi lên mức 17,7%. Nền kinh tế sẽ rơi vào suy giảm trong năm 2016 và 2017...
Chính phủ Nga thì vẫn khá lạc quan khi dự báo kinh tế năm nay có thể đạt mức tăng trưởng 2,8% và 2,3% trong năm 2016. Dù vậy, những con số này vẫn thấp hơn nhiều so với trước đây, khi kinh tế Nga ghi nhận mức tăng trưởng trung bình 7%/năm trong 2 nhiệm kỳ đầu ông Putin làm Tổng thống (giai đoạn 2000-2008).
Ngân sách của chính phủ Nga cho năm tới được xây dựng dựa trên kịch bản giá dầu thô Urals đạt mức trung bình 60 USD/thùng. Với kịch bản này, mục tiêu 2016 đặt ra là thu hẹp thâm hụt ngân sách xuống mức 2,4% GDP, từ mức dự kiến 3,7% của năm 2015.
Tuy nhiên, theo một báo cáo công bố ngày 20/7 của OAO Sberbank - NH lớn nhất của Nga - có thể giá dầu thô Urals chỉ đạt mức trung bình 55 USD/thùng trong năm 2016 và điều này sẽ gây khó khăn cho kinh tế Nga nói chung, đặc biệt là ảnh hưởng tới mục tiêu thu hẹp thâm hụt ngân sách kể trên.
“Quá trình chuyển đổi hướng tới tiết kiệm hơn trong chi tiêu ngân sách là không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, một kế hoạch thoát ra khỏi suy thoái có thể sẽ phải chậm lại vào năm 2017”, các chuyên gia phân tích của Sberbank cho biết trong báo cáo.