Gỡ vướng cơ chế để ngân hàng tăng khả năng hỗ trợ nền kinh tế

2022 là một năm vô cùng khó khăn đối với công tác điều hành chính sách tiền tệ (CSTT). Tuy nhiên, NHNN đã điều hành CSTT chủ động, linh hoạt theo sát diễn biến kinh tế trong, ngoài nước, đồng thời phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác để kiểm soát lạm phát ở mức thấp, hỗ trợ tăng trưởng đạt mức cao nhất trong nhiều năm trở lại đây. Dưới sự chỉ đạo của NHNN, hệ thống NHTM cũng đã vào cuộc với quyết tâm và tinh thần trách nhiệm cao nhất, triển khai nhiều giải pháp để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp; qua đó, góp phần tích cực vào quá trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Trong năm 2023, những khó khăn thách thức nào mà ngành Ngân hàng nói chung, các NHTM nói riêng sẽ phải đối mặt và cần phải có giải pháp hoá giải khó khăn thách thức đó. Phóng viên TBNH xin trích dẫn ý kiến của chuyên gia và các ngân hàng xoay quanh vấn đề này.

Chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng đã giúp doanh nghiệp và người dân vượt qua khó khăn góp phần tăng trưởng kinh tế ở mức rất cao 8,02%

Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia TS. Trần Du Lịch :

Chính sách tiền tệ đóng góp tích cực vào thành công của nền kinh tế

TS. Trần Du Lịch

Năm 2022 đã khép lại với những thành công rất đáng ghi nhận khi các mục tiêu cơ bản của nền kinh tế đều đã đạt được như kiểm soát lạm phát ở mức thấp (bình quân 3,15%), tăng trưởng kinh tế ở mức rất cao (8,02%); xuất khẩu duy trì được đà tăng trưởng khá cao trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy giảm, xuất siêu lớn, giải ngân vốn FDI tăng mạnh. Trong thành công đó của nền kinh tế có sự đóng góp rất tích cực của ngành Ngân hàng, đứng đầu là NHNN Việt Nam khi đã điều hành CSTT, tỷ giá rất chủ động, linh hoạt.

Chẳng hạn như công tác điều hành tỷ giá. Việc Fed tăng lãi suất một cách quyết liệt để kiểm soát lạm phát đã đẩy đồng USD tăng giá mạnh trên thị trường thế giới, từ đó tạo nhiều sức ép đến tỷ giá trong nước. Song NHNN đã điều hành tỷ giá hết sức chủ động, đồng thời phối hợp nhịp nhàng với các công cụ CSTT khác nên đã giúp VND chỉ mất giá ở mức độ khá thấp so với nhiều đồng tiền trong khu vực và trên thế giới, qua đó góp phần kiểm soát lạm phát ở mức thấp, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô.

Đặc biệt khó khăn đối với NHNN trong năm qua là rất lớn khi cùng lúc phải đảm nhận hai nhiệm vụ kiểm soát lạm phát và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Trong khi thị trường chứng khoán năm qua sụt giảm mạnh, thị trường trái phiếu doanh nghiệp cũng bị đình trệ, khiến gánh nặng lo vốn cho nền kinh tế dồn cả lên vai hệ thống ngân hàng. Thế nhưng NHNN đã điều hành chính sách tiền tệ hết sức uyển chuyển, linh hoạt để hóa giải các khó khăn này, hỗ trợ nền kinh tế đạt được các mục tiêu đã đề ra. Đơn cử như giai đoạn cuối năm NHNN đã nới room tín dụng khi tình hình được kiểm soát tốt, tỷ giá giảm, thanh khoản của hệ thống ngân hàng được cải thiện… là rất phù hợp, linh hoạt giải tỏa áp lực vốn cho nền kinh tế.

Từ thành công cũng như những vấn đề đặt ra sắp tới đối với NHNN phải tiếp tục điều hành CSTT linh hoạt để đảm bảo các mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng. Nhưng để dòng vốn đi đúng hướng, phát huy hiệu quả hơn, phải mở rộng tín dụng tại những lĩnh vực cần ưu tiên như doanh nghiệp xuất khẩu, những ngành đang phục hồi như du lịch… Còn đối với thị trường BĐS chỉ nên cung cấp tín dụng cho doanh nghiệp đang xây dựng dự án nhà ở xã hội, công trình dân sinh...

Một vấn đề nữa là trong những tháng cuối năm, tình hình một số NHTM huy động lãi suất cao sẽ khiến cho việc giảm lãi suất cho vay cũng như tiếp cận vốn vay của doanh nghiệp khó khăn hơn trong năm 2023. Đây là vấn đề NHNN cần phải lưu ý và quan tâm hơn trong năm tới. Bên cạnh đó, NHNN cần mạnh tay hơn trong vấn đề xử lý vi phạm của NHTM.

Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam TS. Nguyễn Quốc Hùng:

Tăng tính tự chủ để phù hợp hơn với thông lệ quốc tế

TS. Nguyễn Quốc Hùng

Bước sang năm 2023, ngành Ngân hàng còn phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức bởi diễn biến khó lường nền kinh tế thế giới và trong nước, ngành Ngân hàng đối diện với những khoản nợ tái cơ cấu hỗ trợ khách hàng bởi dịch bệnh Covid, nợ xấu có thể tăng cao, các ngân hàng phải trích dự phòng rủi ro ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động kinh doanh.

Với vai trò bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của hội viên, VNBA kiến nghị Chính phủ trình Quốc hội tăng vốn điều lệ cho Agribank để đảm bảo đáp ứng hệ số CAR theo quy định. Với vốn điều lệ hiện nay, Agribank đã chạm ngưỡng hệ số CAR, nếu không tăng vốn điều lệ sẽ hạn chế cả hoạt động huy động vốn lẫn cho vay. Hiệp hội cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành sớm sửa đổi Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh BĐS, Luật Giao dịch điện tử… nhằm tạo cơ chế pháp lý thống nhất, đồng bộ, giúp các TCTD cho vay an toàn, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng tiếp cận nguồn vốn ngân hàng, phát triển sản xuất, kinh doanh.

Đồng thời chỉ đạo các bộ, ngành xây dựng hành lang pháp lý hoàn chỉnh phù hợp với thực tiễn để thị trường vốn hoạt động ổn định, đồng thời đẩy mạnh đầu tư công thực hiện hài hoà CSTT và tài khoá để hỗ trợ doanh nghiệp hiệu quả hơn. Tránh để thị trường tiền tệ phải chịu áp lực về ngắn hạn cũng như vốn trung và dài hạn trong bối cảnh đến tháng 10/2023 phải giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn sử dụng cho trung dài hạn về 30%.

VNBA cũng đề nghị NHNN phân bổ chỉ tiêu tín dụng ngay từ đầu năm để các TCTD có kế hoạch xây dựng kế hoạch kinh doanh thông qua Đại hội cổ đông vào tháng 4 hàng năm. Bên cạnh đó, cần xem xét điều chỉnh một số quy định về giới hạn, tỷ lệ đảm bảo an toàn theo Thông tư 22/2019/TT-NHNN để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các ngân hàng. Ngoài ra, VNBA và các NHTM cũng đề nghị NHNN xây dựng khuôn khổ pháp lý cho các hoạt động ngân hàng số, xác thực khách hàng điện tử - eKYC, cho vay theo phương thức điện tử, theo đó việc phê duyệt tín dụng thông qua các hệ thống phần mềm, số hóa, dưới các hình thức giao dịch điện tử sau khi Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) được thông qua. Đồng thời, khẩn trương sửa đổi bổ sung Luật Các TCTD theo hướng tăng tính tự chủ, phù hợp hơn với chuẩn mực, thông lệ quốc tế và thực tiễn hoạt động hiện nay của các TCTD, bổ sung thêm 1 chương về xử lý nợ xấu và xử lý tài sản đảm bảo nói chung và tài sản đảm bảo nợ xấu nói riêng; và sớm trình Chính phủ để Chính phủ trình Quốc hội thông qua dự án luật về xử lý nợ xấu...

Chủ tịch HĐQT BIDV Phan Đức Tú:

Tiếp tục hoàn thiện thể chế hỗ trợ hoạt động ngân hàng

Ông Phan Đức Tú

Năm 2022, BIDV đã chủ động quán triệt triển khai Nghị quyết, Chỉ thị của Quốc hội, Chính phủ, NHNN và đạt được kết quả khá toàn diện trên các mặt quy mô, cơ cấu, chất lượng, năng lực tài chính. Đến 30/11/2022, tổng tài sản ngân hàng đã vượt mốc 2.000.000 tỷ đồng; Tín dụng tổ chức kinh tế và dân cư đạt 1,5 triệu tỷ đồng, tăng 12,7% bằng kế hoạch NHNN giao; Năng lực tài chính tiếp tục được củng cố và nâng cao, tỷ lệ bao phủ nợ xấu đạt 243%.

BIDV đã thực hiện tốt vai trò của NHTM có vốn của Nhà nước lớn theo chỉ đạo của NHNN như, chủ động và thực hiện nghiêm CSTT, tỷ giá, tiết giảm chi phí, kiểm soát lãi suất luôn thấp hơn lãi suất thị trường từ 1,5 - 3%/năm; tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp, người dân bị ảnh hưởng Covid, khắc phục khó khăn, duy trì phục hồi sản xuất kinh doanh. Riêng trong năm 2022, BIDV triển khai 16 gói tín dụng ưu đãi quy mô 700.000 tỷ đồng,… giảm doanh thu 5.500 tỷ đồng để hỗ trợ doanh nghiệp. Ngân hàng nỗ lực thực hiện chính sách hỗ trợ phục hồi kinh tế sau đại dịch, đặc biệt là Nghị định số 31/2022/NĐ-CP (Nghị định số 31) của Chính phủ và Thông tư 03 của NHNN về hỗ trợ lãi suất. Tuy nhiên, do nhiều lý do khác nhau, đến nay kết quả thực hiện chương trình chưa được như mong muốn.

Về kế hoạch nhiệm vụ năm 2023, ngay sau Hội nghị, BIDV sẽ xác định chương trình hành động và triển khai quán triệt các chỉ đạo, Nghị quyết của Chính phủ, Chỉ thị của NHNN đảm bảo thực hiện tốt nhất mục tiêu kế hoạch kinh doanh và nhiệm vụ được giao.

Để hỗ trợ cho hoạt động kinh doanh của hệ thống TCTD nói chung và ngân hàng trong thời gian tới, BIDV đề nghị Chính phủ, các bộ ngành, NHNN tiếp tục điều hành chính sách đồng bộ; kiểm soát và nâng cao chất lượng hoạt động của thị trường chứng khoán, đặc biệt là thị trường TPDN đảm bảo các thị trường là một kênh dẫn vốn trung dài hạn chủ yếu của nền kinh tế, chia sẻ và giảm áp lực vốn trung dài hạn cho hệ thống NHTM. Ngân hàng mong muốn Quốc hội, Chính phủ, các bộ ngành quan tâm chỉ đạo tiếp tục hoàn thiện thể chế cho hoạt động ngân hàng như Luật hóa nội dung Nghị quyết 42 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu các TCTD; Ban hành Nghị định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát hoạt động công nghệ tài chính trong lĩnh vực ngân hàng; cho phép các tổ chức tín dụng cấp tín dụng qua kênh số...

Để tăng nguồn lực tài chính, đảm bảo chỉ số an toàn vốn cho các NHTM Nhà nước, BIDV kiến nghị Chính phủ, Bộ Tài chính, NHNN tiếp tục cho phép các NHTM Nhà nước được tăng vốn điều lệ từ nguồn lợi nhuận sau thuế, sau trích lập các quỹ năm 2022 theo tinh thần Nghị quyết 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 của Quốc hội. Hiện tại hệ số CAR của các NHTM Nhà nước chỉ khoảng 9,04% - mức này đang rất thấp so với các nước trong khu vực. Các nước trong khu vực đã thực hiện Basel III trong khi đa số ngân hàng Việt Nam mới thực hiện Basel II, một số ít tiến tới Basel III.

BIDV cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành địa phương thực hiện đầy đủ các cam kết đã ký với các TCTD, các nhà đầu tư, tạo niềm tin cho các nhà đầu tư, các TCTD, các định chế tài chính trong và ngoài nước tham gia các dự án PPP. Đặc biệt khi nhu cầu đầu tư cơ sở hạ tầng đô thị, giao thông, viễn thông, năng lượng xanh của nước ta trong giai đoạn tới là rất lớn; và Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) đã có hiệu lực từ 1/1/2021.

Chủ tịch HĐTV Agribank Phạm Đức Ấn:

Tăng vốn điều lệ cho Agribank là rất cấp thiết

Ông Phạm Đức Ấn

Xác định năm 2022 là năm có nhiều cơ hội nhưng cũng nhiều thách thức nên Agribank đã thống nhất chủ trương điều hành theo kịch bản khó khăn nhất, vì vậy đã được những kết quả rất tích cực.

Trong điều kiện khó khăn, Agribank thể hiện rõ nét vai trò của một NHTM nhà nước trong tuân thủ pháp luật, thực thi hiệu quả CSTT của Chính phủ, NHNN. Trong điều kiện môi trường kinh doanh khó khăn Agribank luôn hỗ trợ các thành viên trên thị trường liên ngân hàng, góp phần ổn định tâm lý thị trường; và gương mẫu kiểm soát việc tăng lãi suất huy động vốn để tránh tạo ra cuộc đua lãi suất, nhằm có điều kiện để ngân hàng áp dụng lãi suất cho vay hợp lý, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp vay vốn.

Agribank đã tìm mọi giải pháp phù hợp để hỗ trợ khách hàng vay vốn, nhất là khách hàng bị ảnh hưởng từ đại dịch Covid-19, khách hàng là đối tượng ưu tiên theo Nghị định số 31 của Chính phủ về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước. Đặc biệt trong tháng 12/2022 Agribank đã dành gần 2.000 tỷ đồng để giảm 20% lãi suất cho vay.

Dù đang hỗ trợ tích cực nền kinh tế, duy trì ổn định hệ thống, song bản thân Agribank lại đang trong tình trạng khó khăn. Do vốn điều lệ thấp nên theo quy định thì với quy mô tín dụng hiện tại, Agribank khó đảm bảo hệ số an toàn vốn tối thiểu (CAR) để tăng trưởng tín dụng. Vì vậy, trong năm 2022, tăng trưởng tín dụng của Agribank chỉ ở mức thấp so với bình quân chung toàn hệ thống. Do đó, việc tăng vốn điều lệ cho Agribank là rất cấp thiết để ngân hàng đảm bảo hệ số an toàn vốn tối thiểu cho tăng trưởng tín dụng ngay từ đầu năm 2023 phục vụ cho nhu cầu vốn của nền kinh tế, đặc biệt là lĩnh vực tam nông. Chính phủ cần triển khai việc tạm ứng cấp vốn điều lệ cho Agribank 6.753 tỷ đồng đã được Quốc hội thông qua dự toán ngân sách cấp vốn điều lệ cho Agribank.

Sau đại dịch Covid-19, doanh nghiệp chưa kịp phục hồi thì nhiều NHTW trên thế giới liên tục tăng lãi suất để chống lạm phát; xung đột Nga - Ukraine ngày càng leo thang và kèm theo đó là những chính sách cấm vận do xung đột chính trị lan rộng. Trong nước, khó khăn của thị trường bất động sản, thị trường trái phiếu… đang ảnh hưởng tiêu cực ngày càng sâu hơn đối với doanh nghiệp. Vì vậy, khả năng trả nợ trong năm 2023 của doanh nghiệp sẽ gặp rất nhiều khó khăn, nguy cơ nợ xấu tăng cao. Để hỗ trợ doanh nghiệp, Agribank kiến nghị NHNN tiếp tục cho phép TCTD áp dụng cơ chế cơ cấu nợ giữ nguyên nhóm nợ cho các khách hàng có khó khăn về dòng tiền trả nợ ngân hàng.

Về gói 40 ngàn tỷ đồng hỗ trợ lãi suất từ ngân sách Nhà nước theo Nghị định 31 của Chính phủ, qua thực tiễn triển khai hiệu quả không cao. Agribank đề nghị Chính phủ, Thủ tướng xem xét trình Quốc hội chuyển đổi việc hỗ trợ gián tiếp qua lãi suất vay vốn bằng chi trực tiếp từ ngân sách Nhà nước hoặc cơ chế giảm thuế cho các đối tượng cần được hỗ trợ.

Ngoài ra, Chính phủ, các bộ ngành cần có một chương trình hỗ trợ cũng như kiểm soát thị trường bất động sản để tránh khủng hoảng đối với thị trường này sẽ gây hệ lụy đến các ngành khác. Đồng thời giải quyết triệt để bài toán đầu cơ, thổi giá bất động sản như thời gian vừa qua tránh gây thiệt hại cho người dân có nhu cầu thực về nhà ở, vừa thiệt hại cho nền kinh tế trong dài hạn. Vấn đề nữa, hiện nay, xu hướng cá nhân, nhóm cá nhân phối hợp hình thành nhóm công ty có mối liên hệ rất mật thiết với nhau như thuê hoặc ủy quyền người khác đứng tên để lách quy định về người có liên quan để vay vốn ngân hàng. Vì vậy, việc kiểm soát mục đích sử dụng vốn vay của NHTM gặp khó khăn, tiềm ẩn rủi ro cao đối với nhóm khách hàng này. Đề nghị Chính phủ cần có cơ chế để kiểm soát hoạt động của các doanh nghiệp tư nhân có hệ số sử dụng vốn huy động lớn.

Tổng Giám đốc OCB Nguyễn Đình Tùng:

Giãn lộ trình giảm tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn

Ông Nguyễn Đình Tùng

Trong năm 2022, OCB đã tập trung khá mạnh cho vay vào lĩnh vực ưu tiên. Tính đến cuối tháng 12, tổng dư nợ của OCB đạt khoảng 117.000 tỷ đồng, tăng 12,7%). Trong đó, tín dụng 5 lĩnh vực ưu tiên đạt 64.000 tỷ đồng, chiếm gần 60%. Nếu tính chung cả tín dụng cấp cho DNNVV và cho vay bán lẻ thì số dư nợ OCB cho vay vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh chiếm khoảng 85% tổng dư nợ. Trong năm vừa qua, OCB đã thực hiện đồng loạt, liên tục các giải pháp hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng do dịch bệnh Covid-19. Nhờ việc kết nối, đồng hành với khách hàng, hiện hầu hết các khách hàng có dư nợ được tái cơ cấu đều đã trả được nợ cho ngân hàng và tiếp cận vay mới để duy trì, mở rộng sản xuất kinh doanh.

Trong suốt giai đoạn 2020 - 2022, OCB cũng đã giảm lãi vay cho khoảng hơn 4.400 tỷ đồng dư nợ của khách hàng. Song song đó, triển khai khá thành công 20 gói vay ưu đãi đặc thù đối với từng nhóm ngành nghề.

Trong môi trường kinh doanh khó khăn, thử thách đặc biệt là đối với ngành Ngân hàng trong năm 2023, OCB đề xuất giãn lộ trình điều chỉnh tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn từ 01/10/2023 còn 30% sang tháng 06/2024. Ngân hàng mong muốn nới lỏng hơn đối với chính sách kiểm soát cho vay vào lĩnh vực bất động sản theo hướng sửa đổi các quy định liên quan, trong đó cho phép kéo dài thời gian cho vay, nâng hoặc bỏ mức trần khống chế với tỷ lệ cho vay và hạn mức cho vay tối đa.

Đối với hoạt động xử lý, thu hồi nợ, OCB kiến nghị sớm ban hành Luật về xử lý nợ xấu của các TCTD, nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý để tạo điều kiện cho các TCTD đẩy nhanh việc xử lý nợ xấu.