Hỗ trợ sản xuất, phục hồi doanh nghiệp để nâng cao năng lực nội sinh của nền kinh tế

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh phát biểu tại phiên họp

Báo cáo thẩm tra về tình hình thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024, dự kiến Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 tại phiên họp thứ 38 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, ông Vũ Hồng Thanh cho biết, với mức tăng trưởng GDP ước đạt từ 6,8-7%, nền kinh tế Việt Nam đã vượt qua mục tiêu của Quốc hội và chứng minh sự phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch.

Đáng chú ý, khu vực công nghiệp dẫn đầu, với mức tăng trưởng đạt khoảng 8%, nhờ vào sự phát triển của các ngành sản xuất và chế biến, đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế chung.

Bên cạnh đó, kinh tế vĩ mô tiếp tục được duy trì ổn định với lạm phát được kiểm soát, các chỉ số quan trọng như nợ công và bội chi đều nằm trong giới hạn an toàn. Điều này đảm bảo sự ổn định về tài chính, tạo niềm tin cho nhà đầu tư và doanh nghiệp.

Trong thương mại, năm 2024, Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu tăng 15,4% và kim ngạch nhập khẩu tăng 17,3% so với cùng kỳ năm trước. Đây là dấu hiệu cho thấy nền kinh tế Việt Nam đang tận dụng hiệu quả các cơ hội trong chuỗi cung ứng toàn cầu và gia tăng khả năng cạnh tranh trong khu vực.

Về đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn với tổng vốn đăng ký đạt 24,8 tỷ USD, tăng 11,6% so với cùng kỳ. Lượng vốn FDI thực hiện đạt 17,34 tỷ USD, mức cao nhất kể từ năm 2021. Điều này khẳng định môi trường đầu tư của Việt Nam tiếp tục được cải thiện, đáp ứng tốt nhu cầu của các nhà đầu tư quốc tế.

Cùng với đó, các dự án hạ tầng giao thông quan trọng như đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối đã được khánh thành chỉ sau hơn 6 tháng thi công, tiết kiệm đáng kể thời gian và chi phí.

Bên cạnh kết quả đạt được, Báo cáo thẩm tra Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 của Ủy ban Kinh tế Quốc hội cũng chỉ ra một số khó khăn và hạn chế chính mà Việt Nam đã và đang phải đối mặt. Thứ nhất, cầu tiêu dùng và đầu tư công yếu: Tổng cầu trong nền kinh tế phục hồi chậm, đặc biệt là cầu tiêu dùng tăng thấp hơn kỳ vọng, trong bối cảnh lạm phát có xu hướng tăng vào các tháng cuối năm. Cầu tiêu dùng nội địa yếu ảnh hưởng đến mức tiêu thụ và doanh thu bán lẻ, với tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 9 tháng đầu năm chỉ tăng 5,8%, thấp hơn mức tăng 7,8% của năm 2023.

Giải ngân vốn đầu tư công vẫn chậm. Đến ngày 31/8/2024, tỷ lệ giải ngân chỉ đạt 40,49% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn so với cùng kỳ năm trước và thấp hơn khoảng 25.000 tỷ đồng về số giải ngân tuyệt đối.

Thứ hai nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh. Trong 9 tháng đầu năm 2024, bình quân mỗi tháng có 18.200 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường. Tỷ lệ doanh nghiệp rút lui so với doanh nghiệp gia nhập thị trường tăng lên 8,97%, cao hơn so với mức 7,93% của năm 2023. Nguyên nhân chủ yếu do cầu nội địa yếu, nhu cầu quốc tế giảm, và sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường.

Thứ ba, nợ xấu trong hệ thống ngân hàng vẫn ở mức cao và việc xử lý các ngân hàng yếu kém còn chậm. Tăng trưởng tín dụng trong các tháng đầu năm thấp, khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp bị hạn chế. Thị trường tài chính, tiền tệ và ngoại tệ biến động thất thường, đặc biệt là tỷ giá có giai đoạn tăng đột biến, ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Các vấn đề về quản lý thị trường vàng cũng tạo áp lực lớn lên tỷ giá và thị trường ngoại hối.

Thứ tư, dù có dấu hiệu phục hồi, thị trường bất động sản vẫn gặp nhiều khó khăn. Cơ cấu sản phẩm trên thị trường bất động sản thiếu cân đối, giá nhà ở phân khúc chung cư tiếp tục tăng cao, gây khó khăn cho người có nhu cầu thực sự. Tình trạng đầu cơ và “thổi giá” đất cũng diễn ra, làm cho việc mua bán bất động sản chủ yếu diễn ra trong giới đầu cơ, người dân khó tiếp cận nhà ở với giá hợp lý.

Thứ năm là một số điểm nghẽn thể chế và hành chính. Quy trình lập và thực hiện Chương trình xây dựng luật pháp lệnh vẫn còn hạn chế, nhiều hồ sơ dự án không đạt chất lượng và không đúng thời gian quy định. Một số thủ tục hành chính tại các cơ quan và địa phương vẫn còn phức tạp, gây khó khăn cho doanh nghiệp và người dân.

Nhiều quy định liên quan đến thủ tục hành chính và điều kiện kinh doanh còn rườm rà, không được cắt giảm triệt để, tạo ra rào cản cho doanh nghiệp trong quá trình hoạt động.

Thứ sáu, thị trường vẫn xuất hiện nhiều sản phẩm hàng giả, hàng nhái và hàng không rõ nguồn gốc, gây tác động tiêu cực đến sức khỏe và niềm tin của người tiêu dùng. Tình trạng này làm giảm uy tín của các doanh nghiệp kinh doanh chân chính và ảnh hưởng đến tính minh bạch của thị trường…

Để duy trì đà phát triển kinh tế và củng cố nền tảng bền vững, Chính phủ đã xác định các nhiệm vụ trọng tâm và giải pháp cụ thể cho năm 2025. Ông Thanh cho rằng, đây là năm cuối của Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với các mục tiêu của cả nhiệm kỳ. Các nhiệm vụ giải pháp cần tập trung vào một số nội dung: Kiểm soát lạm phát và ổn định tỷ giá nhằm duy trì môi trường kinh tế vĩ mô ổn định; Tăng cường năng lực phân tích, dự báo để phản ứng nhanh với các biến động, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế; Nâng cao năng lực nội sinh của nền kinh tế thông qua việc hỗ trợ sản xuất và phục hồi doanh nghiệp, đặc biệt ở những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề từ thiên tai.

Điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt và cải cách hệ thống tài chính. Chính sách tiền tệ cần chủ động, linh hoạt hơn, duy trì thanh khoản và an toàn hệ thống ngân hàng. Chính phủ đề xuất cơ cấu lại các tổ chức tín dụng, xử lý nợ xấu và hỗ trợ ngân hàng yếu kém. Quản lý chặt chẽ các thị trường tài chính như vàng, chứng khoán và trái phiếu doanh nghiệp để giảm thiểu rủi ro, đồng thời thúc đẩy các thị trường này phát triển lành mạnh nhằm hỗ trợ doanh nghiệp huy động vốn.

Các biện pháp ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát phải là ưu tiên hàng đầu, trong đó chú trọng vào việc đảm bảo thanh khoản cho hệ thống ngân hàng, xử lý nợ xấu và hỗ trợ các ngân hàng yếu kém. Thực hiện chính sách tài khóa hợp lý, cân đối ngân sách nhà nước và kiểm soát nợ công để đảm bảo an toàn tài chính quốc gia.

Thứ hai, thúc đẩy chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ trong sản xuất. Theo Uỷ ban kinh tế chuyển đổi số là nhiệm vụ trọng tâm của năm 2025 nhằm minh bạch hoá thị trường tài chính và tạo tiền đề cho phát triển kinh tế số. Chính phủ cũng cần khuyến khích các doanh nghiệp ứng dụng công nghệ mới, tối ưu hóa chi phí sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đẩy mạnh ứng dụng năng lượng tái tạo và công nghệ sạch, không chỉ bảo vệ môi trường mà còn thu hút đầu tư vào các lĩnh vực phát triển bền vững.

Thứ ba, tăng cường giải ngân đầu tư công và phát triển hạ tầng. Chính phủ cần đặt mục tiêu đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công ngay từ đầu năm 2025, đặc biệt là các dự án hạ tầng trọng điểm như đường cao tốc và cảng biển. Điều này sẽ giúp tăng cường kết nối quốc tế, thúc đẩy sự phát triển kinh tế và thu hút thêm vốn đầu tư nước ngoài. Đồng thời, Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển các dự án hạ tầng theo phương thức đối tác công - tư (PPP), từ đó chia sẻ gánh nặng tài chính và thu hút thêm nguồn lực từ khu vực tư nhân.

Thứ tư, về cải cách hành chính và cải thiện môi trường kinh doanh. Theo đại diện Uỷ ban Kinh tế, cải cách hành chính là một trong những giải pháp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư và kinh doanh. Chính phủ sẽ giảm bớt các thủ tục hành chính không cần thiết và đẩy mạnh cải cách thể chế để nâng cao hiệu quả hoạt động công vụ. Cùng với đó là bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp, khuyến khích sáng tạo và bảo vệ cán bộ công chức dám nghĩ, dám làm, qua đó thúc đẩy các sáng kiến trong lĩnh vực kinh tế. Đặt mục tiêu quản lý chặt chẽ các nguồn thải gây ô nhiễm và thúc đẩy các giải pháp năng lượng sạch, thân thiện với môi trường.

Các chính sách khuyến khích phát triển kinh tế xanh và giảm thiểu ô nhiễm môi trường sẽ tiếp tục được thực hiện, góp phần xây dựng một nền kinh tế phát triển bền vững và bảo vệ môi trường…