Kể chuyện Bác Hồ trong “Nợ nước non”

Tiểu thuyết “Nợ nước non” dày hơn 220 trang, là tập 1 của bộ tiểu thuyết dự kiến gồm 3 tập “Nước non vạn dặm”. Bằng sự nghiên cứu lịch sử, văn hóa công phu, nghiêm túc; bằng sự trải nghiệm, tích lũy vốn sống nhiều năm ở quê hương Nghệ An và nhiều vùng đất khác, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ đã xây dựng hình tượng nhân vật, bối cảnh xã hội chân thực, sống động, giản dị, lôi cuốn người đọc qua từng trang viết. Người đọc như được về thăm, tìm hiểu mảnh đất xứ Nghệ cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20. Được sống cùng Nguyễn Sinh Cung và gia đình Cung hai lần lội bộ đi - về, sinh sống ở Nghệ An và Kinh thành Huế.

Bìa cuốn “Nợ nước non”

Viết về tuổi ấu thơ và tuổi trưởng thành của một nhân vật lịch sử, một vĩ nhân nhưng tác giả không nhằm mô tả tiểu sử nhân vật, mà điều quan trọng là khắc họa sự chuyển biến về nhận thức, tình cảm, tư tưởng của Nguyễn Sinh Cung - Nguyễn Tất Thành trước các vấn đề chính trị, xã hội của đất nước và thế giới; các quá trình vận động lịch sử, các phong trào yêu nước và tìm con đường đi đúng đắn để giành lại độc lập, tự do cho nước cho dân.

Trong tiểu thuyết “Nợ nước non”, cùng với tuyến nhân vật chính, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ còn đưa vào tác phẩm của mình các nhân vật như bà ngoại, những người thân trong gia đình của Nguyễn Sinh Cung, như Út Huệ, Phúc, Út Tâm… như chí sĩ Phan Bội Châu, họa sĩ - thầy giáo Lê Văn Miến, cả những người được nói đến như Phan Đình Phùng, Vương Thúc Quý, Phan Chu Trinh, Đào Tấn, thậm chí cả những kẻ bán nước hại dân như Hoàng Cao Khải, Nguyễn Thân… Tác giả đã rất dụng ý, dụng công khi miêu tả những cuộc gặp gỡ, đàm đạo giữa ông Nguyễn Sinh Sắc, con trai Nguyễn Sinh Cung với nhà cách mạng Phan Bội Châu, với thầy giáo - họa sĩ Lê Văn Miến; câu chuyện về cuộc cách mạng Pháp 1789 với khẩu hiệu “Tự do, Bình đẳng, Bác ái”, về “một nước Pháp văn minh bậc nhất và một nước Pháp xâm lược, thực dân”…

Nói về tiểu thuyết “Nợ nước non”, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều cho rằng, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ đã có sự nghiên cứu một cách kỹ lưỡng về cuộc đời và tư tưởng Hồ Chí Minh, với những hiểu biết sâu sắc về địa lý, lịch sử và văn hóa của vùng đất nơi mà Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh ra và lớn lên. Điều đặc biệt là nhà văn Nguyễn Thế Kỷ đã không “kỳ bí hóa” hay “thần thánh hóa” một vĩ nhân lịch sử khi viết về thời niên thiếu của vĩ nhân đó, mà ông đã bình dị hóa tâm hồn cậu bé Cung, song vẫn đủ tinh tế để bạn đọc nhận ra sự trong sáng, khả năng tư duy, khí tiết, ý chí và một điều gì đó lớn lao ẩn chứa trong tâm hồn thơ trẻ ấy...

Còn nhà phê bình Bùi Việt Thắng đánh giá, “Nợ nước non” được nhà văn Nguyễn Thế Kỷ viết bằng một bút pháp hiện thực - tâm lý - trữ tình hòa quyện. Bám sát sự thật lịch sử, đã đành, nhưng tác giả không “dìm” người đọc vào sự kiện có thể như thác lũ khi viết về một nhân vật lịch sử/thời kỳ lịch sử đáng nhớ.

Nhà văn Nguyễn Thế Kỷ tiết lộ, hai tập tiếp theo của bộ tiểu thuyết dự kiến mang tựa đề “Lênh đênh bốn biển” và “Người về”, sẽ ra mắt công chúng năm 2023, 2024. Trong hai tập này sẽ khắc họa, lý giải, ngợi ca con đường bôn ba cứu nước của Văn Ba - Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh ở nước ngoài và những năm tháng Người về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam.

Một “phiên bản” khác của “Nợ nước non” cũng được công bố dịp này, đó là vở sân khấu cùng tên. Tại buổi công bố hôm 16/5, đại diện Nhà hát Cải lương Việt Nam cho biết, vở sân khấu “Nợ nước non” là sự kết hợp giữa nghệ thuật cải lương với một số loại hình nghệ thuật truyền thống như dân ca ví, giặm Xứ Nghệ; ca Huế; bài Chòi khu 5 và dân ca Nam Bộ. Tác phẩm do NSND Triệu Trung Kiên đạo diễn, Hoàng Song Việt chuyển thể kịch hát, với sự tham gia biểu diễn của nghệ sĩ Nhà hát Cải lương Việt Nam và Đoàn nghệ thuật UNESCO Di sản dân ca xứ Nghệ.

Vở sân khấu “Nợ nước non” khắc họa xúc động, sâu sắc hình tượng Nguyễn Sinh Cung (bé Anh Đức sắm vai), Nguyễn Tất Thành (Minh Hải sắm vai) trong không gian văn hóa các vùng miền từ Bắc chí Nam, đặc biệt là sự thay đổi, trưởng thành về nhận thức, lòng yêu nước, chí căm thù quân xâm lược, nung nấu quyết tâm tìm đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành. Vở “Nợ nước non” có nhiều cảnh diễn xúc động, lôi cuốn…

Đạo diễn - NSND Triệu Trung Kiên cho biết, tác giả và đạo diễn chọn những lát cắt, khoảnh khắc lịch sử mang tính quyết định để làm nổi bật giai đoạn quan trọng trong cuộc đời, sự nghiệp của Bác bằng nghệ thuật sân khấu truyền thống đặc sắc. Vở sân khấu “Nợ nước non” ra mắt khán giả vào tối 19 và 20/5, tại Nhà hát Lớn Hà Nội.

Cả vở diễn, cả tiểu thuyết có cùng tên gọi “Nợ nước non”, phần 1 và tập 1 của “Nước non vạn dặm” gồm 3 phần, 3 tập, tác giả văn học và ê kíp nghệ thuật không chỉ khắc họa những ký ức lịch sử, xã hội, mà đi sâu luận giải những yếu tố văn hóa, tư tưởng, xã hội đã hun đúc, rèn giũa nên Nguyễn Sinh Cung - Nguyễn Tất Thành - Văn Ba để Người có chuyến đi lịch sử vạn dặm từ quê nhà Nghệ An đến kinh đô Huế, qua Bình Định, Phan Thiết đến bến cảng Sài Gòn, cho chuyến vượt trùng khơi cứu nước ngày 5/6/1911. Sau này Người kể lại “Tôi muốn đi ra nước ngoài xem nước Pháp và các nước khác. Sau khi xem xét họ làm như thế nào, tôi sẽ trở về giúp đồng bào ta”.