Khi người Mỹ đổ tiền vào chứng khoán: Thời cơ vàng hay bẫy tài chính?

Người Mỹ đang đầu tư vào cổ phiếu nhiều hơn bao giờ hết

Theo dữ liệu của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), tính đến quý II, cổ phiếu trực tiếp và gián tiếp - bao gồm qua quỹ tương hỗ hoặc các kế hoạch hưu trí, chiếm tới 45% tổng tài sản tài chính của hộ gia đình - mức cao kỷ lục.

Mốc kỷ lục này làm dấy lên lo ngại rằng nếu thị trường đảo chiều, tình hình tài chính cá nhân của người Mỹ sẽ chịu cú sốc lớn, đặc biệt trong bối cảnh thị trường lao động đang suy yếu và lạm phát còn dai dẳng.

Động lực tạo ra cột mốc này đến từ nhiều yếu tố như: chứng khoán liên tiếp lập đỉnh làm gia tăng giá trị danh mục, ngày càng nhiều người Mỹ tham gia thị trường trực tiếp và các kế hoạch hưu trí gắn với chứng khoán ngày càng phổ biến.

Về lý thuyết, giá cổ phiếu tăng cao thường là tín hiệu tích cực vì nhiều người được hưởng lợi từ thành quả của doanh nghiệp Mỹ, nhất là nhà đầu tư dài hạn. Nhưng theo Jeffrey Roach, chuyên gia kinh tế trưởng tại LPL Financial, mặt trái là khi quá nhiều hộ gia đình dồn tiền vào cổ phiếu, thị trường sẽ có sức ảnh hưởng lớn hơn nhiều đến nền kinh tế, cả tích cực lẫn tiêu cực.

“Tác động từ một đợt bùng nổ hay sụp đổ của chứng khoán giờ đây sẽ lan tỏa rộng hơn nhiều so với một thập kỷ trước”, Jeffrey Roach nhận định.

Chuyên gia kinh tế trưởng thị trường tại Capital Economics, John Higgins cảnh báo mức độ sở hữu cổ phiếu của người Mỹ hiện đã vượt giai đoạn cuối thập niên 1990, ngay trước khi bong bóng dot-com vỡ.

“Điều này là đáng báo động, ngay cả khi chứng khoán tiếp tục tăng nhờ sự hưng phấn quanh AI”, ông nói.

Vẫn dự báo S&P 500 sẽ tiếp tục tăng trong năm nay và năm sau, nhưng John Higgins coi tỷ trọng cổ phiếu hiện tại trong tài sản hộ gia đình là một “cờ đỏ” cần theo dõi sát.

Chỉ số S&P 500 đã tăng 33% kể từ đáy ngày 8/4, hiện tăng 13% từ đầu năm và ghi nhận 28 đỉnh lịch sử trong năm 2025. Đà tăng này được thúc đẩy mạnh bởi làn sóng AI, kéo theo các cổ phiếu công nghệ lớn như Nvidia. Nhóm “Magnificent Seven” (Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, Nvidia, Tesla) đóng góp khoảng 41% mức tăng của S&P 500 năm nay và chiếm tới 34% giá trị vốn hóa chỉ số, khiến thị trường phụ thuộc nặng vào số ít công ty.

Theo Fed, không chỉ hộ gia đình Mỹ, nhà đầu tư nước ngoài cũng nâng tỷ trọng nắm giữ cổ phiếu Mỹ lên mức cao kỷ lục trong quý II.

Chiến lược gia tại Ned Davis Research, Rob Anderson cho biết, lịch sử cho thấy mỗi khi tỷ lệ sở hữu cổ phiếu đạt đỉnh, rủi ro sụt giảm và khả năng lợi nhuận dưới trung bình sẽ gia tăng: “Nhà đầu tư không nên kỳ vọng mức lợi nhuận lớn như thập kỷ vừa qua sẽ lặp lại. Trong 10 năm tới, lợi suất có lẽ sẽ giảm tốc”.

Dù chứng khoán đang bay cao, kinh tế Mỹ lại xuất hiện mô hình “K-shaped” - nhóm giàu càng giàu hơn nhờ cổ phiếu, trong khi nhóm thu nhập thấp chật vật hơn khi chủ yếu dựa vào lương.

“Những người sở hữu tài sản lớn trong chứng khoán cảm thấy mình giàu có, trong khi nhóm phụ thuộc vào công việc lại cảm thấy bị gò bó hơn trong xã hội hiện tại”, Michael Green, chiến lược gia tại Simplify Asset Management, nhận định.

Điều này cũng khiến dữ liệu kinh tế bị bóp méo, vẽ nên bức tranh sáng sủa hơn thực tế mà nhiều người Mỹ đang trải qua. Theo Jeffrey Roach, chứng khoán giúp gia tăng giá trị tài sản ròng của người giàu, thúc đẩy chi tiêu của họ và qua đó góp phần kéo tăng trưởng kinh tế.

Theo Mark Zandi, chuyên gia kinh tế trưởng tại Moody’s Analytics, con số minh họa rõ ràng với nhóm 10% thu nhập cao nhất (từ 353.000 USD/năm trở lên) chiếm tới 49% tổng chi tiêu tiêu dùng trong quý II, tỷ lệ cao nhất kể từ 1989.

Tuy nhiên, nền kinh tế đang ở thế mong manh khi nhóm thu nhập thấp ngày càng khó khăn, và nếu thị trường chứng khoán sụp giảm, nhóm giàu - vốn đang là động lực chính cho chi tiêu - có thể thắt chặt hầu bao, kéo theo rủi ro lan rộng.

Kevin Gordon, chiến lược gia tại Charles Schwab, cảnh báo: “Khi mức độ tiếp xúc với chứng khoán quá lớn, thị trường trở thành động lực kinh tế lớn hơn. Đà tăng có thể thúc đẩy tiêu dùng, nhưng ngược lại, một đợt suy giảm kéo dài cũng dễ đè nặng lên chi tiêu hộ gia đình và tâm lý, đặc biệt ở tầng lớp giàu”.