Khi thặng dư xuất nhập khẩu quay trở lại
Xuất khẩu mở hàng thuận lợi | |
Sẽ sớm có giải pháp cho nhập khẩu ô tô | |
Gợi mở cho đầu tư ngành gạo |
Theo cơ quan này, tính đến hết ngày 15/2/2018, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa cả nước đạt 57,12 tỷ USD, tăng 37,2%, tương ứng tăng 15,48 tỷ USD, so với cùng kỳ năm 2017.
Ảnh minh họa |
Dù tốc độ tăng trưởng xuất nhập khẩu (XNK) cho thấy những diễn biến tích cực như vậy, nhưng cần lưu ý rằng, các thống kê trên tính đến trước Tết Nguyên đán, hoạt động thương mại ít chịu tác động của đợt nghỉ kéo dài 7 ngày vừa qua. Tốc độ tăng trưởng XNK cao so với cùng kỳ cũng chưa thể khẳng định hoạt động thương mại cải thiện ở mức độ cao như vậy, do so sánh với năm ngoái Tết Nguyên đán rơi vào khoảng cuối tháng 1 và đầu tháng 2/2017
Một con số khác cũng khá ấn tượng, theo công bố của Tổng cục Hải quan, là cán cân thương mại hàng hóa quốc tế thặng dư. Tính đến hết ngày 15/2/2018, Việt Nam xuất siêu tới 1,67 tỷ USD. So với cả năm 2017 chỉ xuất siêu gần 3 tỷ USD, đây có lẽ là con số đáng chú ý hơn cả. Tác động đến vĩ mô, tình trạng xuất siêu có thể góp phần ổn định tỷ giá, tạo cơ hội tăng dự trữ ngoại hối nhà nước… Tuy nhiên, đằng sau con số này còn có nhiều điểm cần quan tâm.
Ở giai đoạn trước, khi nền kinh tế liên tục nhập siêu, lý do được một số chuyên gia giải thích là đất nước đang trong giai đoạn phát triển nên nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu. Thực tế ở giai đoạn trước, nhập khẩu chủ yếu ở nhóm thiết bị, phụ tùng máy móc, nguyên nhiên liệu cho sản xuất. Tỷ lệ nhập khẩu hàng tiêu dùng chiếm rất thấp.
Trong khi đó với giai đoạn gần đây (năm 2017), nhập khẩu máy móc, thiết bị, phụ tùng tăng thấp hơn mức tăng trưởng chung; nhập khẩu rau quả, điện thoại, máy ảnh… tăng khá cao. Điều này đặt ra câu hỏi, phải chăng tốc độ thay đổi công nghệ đang chậm lại so với tốc độ tăng trưởng sản xuất, XNK?
Một điểm cũng đáng lưu ý khác là đóng góp chủ yếu cho xuất siêu hiện nay đến từ khu vực FDI. Kết quả đầu tư từ giai đoạn trước đang thúc đẩy khối này tăng tỷ trọng trong kim ngạch hàng hóa XNK của Việt Nam, đồng thời thúc đẩy xuất siêu. Tính từ đầu năm đến hết ngày 15/2/2018, khu vực FDI xuất siêu tới hơn 4,28 tỷ USD. Trong khi đó, hiện tượng nhập siêu vẫn duy trì ở khu vực trong nước, với cùng thời gian trên nhập siêu hơn 2,6 tỷ USD.
Điều đó cho thấy các DN FDI có xu hướng sản xuất để xuất khẩu nhiều hơn khu vực DN trong nước. Nó cũng cho thấy, những hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam ký kết thời gian qua tạo nền tảng thuận lợi cho xuất khẩu, nhưng dường như các DN trong nước vẫn chưa tận dụng hết các cơ hội này, khiến khu vực trong nước vẫn có xu hướng nhập siêu nhiều hơn.
Lưu ý khác là nhiều nhóm hàng từng chiếm tỷ trọng lớn trong kim ngạch, là thế mạnh xuất khẩu của Việt Nam thì nay chuyển sang nhập khẩu lớn, ngày càng nhiều, như dầu thô, than đá, thủy sản, rau quả… Sự đảo chiều này đang ngày càng duy trì “ổn định”, báo hiệu hiện tượng nhập siêu của khối DN trong nước sẽ khó mà thay đổi trong ngắn hạn.
XNK đang ngày càng phụ thuộc vào khối DN ngoại, cán cân thương mại cũng vậy. Thúc đẩy khối DN trong nước thay đổi công nghệ, cải thiện năng lực cạnh tranh và hội nhập hơn nữa, phát huy các sản phẩm xuất khẩu thế mạnh, có chiến lược để khối DN trong nước chuyển sang xuất siêu bền vững là điều cần được quan tâm.
Bởi xét cho cùng, đóng góp của khối DN trong nước sẽ tạo sự ổn định cho nền kinh tế, hơn là dựa ngày càng nhiều vào khối FDI, mà một khi chỉ vài điều chỉnh ở các DN lớn trong khối này có thể tác động rất mạnh đến tình hình XNK, cán cân thương mại và đến các cân đối vĩ mô khác của Việt Nam.