Lao động mất việc, mong chính sách kích cầu

	TP.HCM: Hỗ trợ 1 triệu đồng/người/tháng cho người lao động mất việc
	NHCSXH được vay tái cấp vốn khoảng 16 nghìn tỷ đồng để cho vay người lao động bị ngừng việc tạm thời

9,4 triệu lao động không có hợp đồng

Báo cáo tình hình lao động việc làm quý I/2020 vừa được Tổng cục Thống kê (TCTK) công bố hôm 24/4/2020 cho thấy một bức tranh khá ảm đạm do tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19. Theo đó, tính đến giữa tháng 4 có tới 5 triệu người lao động bị ảnh hưởng; số người thất nghiệp lên đến 1,1 triệu người, tăng 26,1 nghìn người so quý trước và tăng 26,8 nghìn người so cùng kỳ năm trước; tỷ lệ thất nghiệp trong quý I/2020 là 2,22%, tăng 0,07% so với quý IV/2019 và tăng 0,05% so với cùng kỳ năm trước. Bà Vũ Thị Thu Thủy – Vụ trưởng Vụ Thống kê dân số và Lao động thuộc TCTK cho biết thêm, con số 5 triệu lao động bị ảnh hưởng này còn chưa tính đến lao động làm việc trong các hộ sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản.

Lao dộng trong lĩnh vực dệt may, da giày, chế biến thủy sản chịu ảnh hưởng mạnh vì dịch Covid-19

Tuy thu nhập bình quân của người lao động quý I năm nay đạt 6,2 triệu đồng, tăng 353 nghìn đồng so với quý trước và tăng 473 nghìn đồng so với cùng kỳ năm trước; nhưng tăng là do có khoản tiền thưởng của năm 2019. Thậm chí dù tính cả khoản tiền thưởng này thì tốc độ tăng thu nhập sụt giảm đáng kể, chưa bằng một nửa so với tốc độ tăng thu nhập của quý I/2019.

Báo cáo của TCTK còn chỉ ra một mảng tối rất đáng phải quan tâm nữa trong thị trường lao động, đó là tỷ lệ lao động phi chính thức, kiểu không có hợp đồng lao động hay “thỏa thuận miệng” khá cao. Cụ thể, cả nước vẫn còn 35,9% số lao động, tương đương 9,4 triệu lao động làm công hưởng lương không được ký hợp đồng lao động, trong đó 81,9% là làm việc theo hình thức “thỏa thuận miệng”, 18,1% còn lại không có bất kỳ hợp đồng hay thỏa thuận nào với chủ sử dụng lao động. Số lao động có việc làm phi chính thức là gần 20,1 triệu người. Theo bà Vũ Thị Thu Thủy, đó là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

Báo cáo mới đây của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) về tác động của Covid-19 tới thị trường lao động Việt Nam cũng nhận định, lao động trong khu vực kinh tế phi chính thức sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do không được tiếp cận các mạng lưới bảo trợ xã hội của nhà nước. Lao động dễ bị tổn thương đặc biệt có nguy cơ phải đối diện rủi ro về kinh tế, do phần đông làm các công việc phi chính thức với mức lương thấp và nhiều khả năng họ không có tiền tiết kiệm. Phụ nữ chiếm số đông trong hầu hết các lĩnh vực phải chứng kiến sự sụt giảm mạnh của các hoạt động kinh tế.

Cần đẩy nhanh thực hiện gói hỗ trợ an sinh

Đại dịch Covid-19 đã đẩy DN và người lao động vào tình thế khó khăn.Mặc dù hiện dịch bệnh đã được kiểm soát tốt, sản xuất và kinh doanh đang tái khởi động trở lại, nhưng mảng xám ảm đạm này vẫn sẽ tiếp tục xuất hiện ở báo cáo quý II. “Dư âm ảnh hưởng của dịch Covid-19 đến lao động việc làm sẽ còn lớn hơn trong quý II”, ông Phạm Quang Vinh - Phó Tổng cục trưởng TCTK nhận định về tình hình lao động, việc làm thời gian tới.

Nhận định này cũng tương đồng với đánh giá của ILO. Theo ILO tác động của dịch bệnh đến thất nghiệp, mất việc làm ở quý I chưa nhiều. Kinh nghiệm từ các cuộc khủng hoảng toàn cầu trước đây cho thấy, thị trường lao động phản ứng với suy thoái kinh tế có độ trễ, bởi khi rơi vào khủng hoảng các DN luôn cố duy trì lực lượnglao độngcủa mình lâu nhất có thể bằng cách cắt giảm sản lượng cho đến khi không còn tiếp tục duy trì được nữa.Vì thế giai đoạn đầu chưa phải là giai đoạn lao động bị ảnh hưởng lớn nhất.

ILO dự báo, tác động của Covid-19 có thể sẽ rõ rệt hơn trong quý II/2020 và đến cuối quý II có thể ảnh hưởng đến sinh kế của 4,6 - 10,3 triệu lao động. Từ đó ILO đưa ra 2 kịch bản dự báo tác động.

Kịch bản tác động thấp với giả định các biện pháp kiểm soát dịch bệnh được nới lỏng trong quý II, sẽ có 1,8 triệu lao động trong lĩnh vực sản xuất, 0,9 triệu lao động trong lĩnh vực thương mại bán buôn và bán lẻ và 0,9 triệu lao động làm các dịch vụ lưu trú và ăn uống bị ảnh hưởng. Ngoài ra, lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp và ngư nghiệp hiện đang sử dụng tổng cộng 18,9 triệu lao động, dù được đánh giá có nguy cơ thấp, nhưng các phân ngành phục vụ xuất khẩu cũng có thể phải đối diện với nhiều thách thức.

Kịch bản có mức tác động lớn với giả định phần lớn các biện pháp kiểm soát dịch bệnh vẫn được áp dụng thì sẽ có 3,8 triệu lao động trong lĩnh vực sản xuất, 2,6 triệu lao động trong lĩnh vực thương mại bán buôn bán lẻ, sửa chữa xe gắn máy, xe máy và 1,4 triệu lao động làm các dịch vụ lưu trú và ăn uống bị ảnh hưởng.

Theo các chuyên gia thống kê, thất nghiệp, mất việc, thu nhập giảm đã khiến cuộc sống của hàng triệu người lao động rất khó khăn. Nhưng khó khăn cũng được dịu bớt nhờ sự hỗ trợ chia sẻ của cộng đồng và chính sách hỗ trợ của Chính phủ. Theo đó cộng đồng đã chia sẻ, hỗ trợ bằng nhiều hình thức thiết thực như siêu thị 0 đồng, ATM gạo… qua đó cứu hàng triệu người không bị thiếu cơm, đứt bữa...

Chính phủ cũng đã nhanh chóng ban hành nhiều chính sách tháo gỡ khó khăn, đảm bảo an sinh xã hội. Tuy nhiên để người lao động không rơi vào khốn khó, để thị trường lao động không bị biến động mạnh dẫn đến thiếu lao động khi sản xuất phục hồi thì rất cần có sự phối hợp chặt chẽ, tích cực giữa các bộ, ngành, các địa phương chính sách của Chính phủ đến sớm đến đúng đối tượng.

Hơn nữa dịch bệnh tuy có lắng xuống, nhưng chưa thể biết được lúc nào kết thúc và tình hình vẫn còn khó khăn. Vì thế Chính phủ cần tập trung các giải pháp kích cầu tiêu dùng nội địa như vậy vừa tạo điều kiện cho DN tiêu thụ sản phẩm hàng hóa, từ đó tạo công ăn việc làm cho người lao động. Thậm chí theo ông Phạm Quang Vinh, có thể xem xét đến hình thức cấp phiếu mua hàng miễn phí để người được thụ hưởng quy đổi thành hàng hóa của DN.