Lữ hành trên cù lao Ông Hổ

Đến nhà hậu duệ họ Tôn và gia đình nhà nho

Cù lao Ông Hổ là tên gọi dân gian đã lâu đời gắn với câu chuyện truyền miệng về con hổ nghĩa tình với gia đình đã nuôi dưỡng, còn tên hành chính của cồn đất lớn giữa dòng sông Hậu thuộc thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang này là xã Mỹ Hòa Hưng, quê hương của cố Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng - người được nhân dân yêu thương, kính trọng gọi là Bác Tôn.

Khu lưu niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng được người dân giới thiệu đầu tiên khi khách đặt chân lên Mỹ Hòa Hưng. Trong khu lưu niệm, ngôi nhà thời niên thiếu Bác Tôn từng sống do thân sinh là cụ ông Tôn Văn Đề xây dựng vào năm 1887. Nhà dựng theo kiểu nhà sàn ở nông thôn Nam bộ, có chân táng, cột gỗ tràm, nền sàn lót ván, mái lợp ngói ống được giữ gìn gần như nguyên trạng. Đối diện ngôi nhà thuở niên thiếu của Bác Tôn là khu đền thờ và nhà trưng bày về cuộc đời của Bác. Năm 2012, khu di tích lưu niệm cố Chủ tịch Tôn Đức Thắng được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt.

Ngôi nhà ông Tôn Văn Nhâm được con cháu gìn giữ

Người hướng dẫn cho chúng tôi là mấy anh chị trong Trung tâm Du lịch nông dân An Giang. Đưa chúng tôi đến ngôi nhà khác có kiểu xây dựng tương tự, tuổi thọ tương đương, các anh chị giới thiệu đó là nhà ông Tôn Văn Nhâm - anh ruột Bác Tôn. Ngôi nhà này cũng được con cháu cụ Nhâm giữ gìn gần như nguyên trạng, hiện sống trong nhà hương quả này là ông Tôn Thất Đính, thuộc thế hệ thứ tư của dòng họ Tôn trên đất Mỹ Hòa Hưng.

Đã hơn nửa thế kỷ, ông Đính chứng kiến bao cuộc đổi thay của xã cù lao này. Ông tâm sự: Bây giờ đã có khách Tây, khách ta qua cù lao, chứ hồi năm 1975 - 1980 ở đây vẫn vắng dữ lắm. Thỉnh thoảng mới thấy có chiếc Honda 67 chạy trên này vì đường chạy xe đạp còn khó, nói chi xe máy. Đường quanh cồn hồi đó thấp so đường hiện giờ hơn cả thước, mùa lũ năm nào cũng nước lênh láng. Đó cũng là lý do mà ông bà tổ tiên làm nhà sàn. Đường trong xã giờ cao ráo, liền mạch chạy xe máy bon bon, chứ mấy chục năm trước, đi 5 - 7 chục thước là thấy một cầu cây. Nguyên nhân nhiều cầu như vậy là vì nhà nào cũng làm ruộng, mạnh ai nấy xẻ mương dẫn nước sông vô đồng, rồi bắc cầu để có đường qua lại.

Vừa lo chăm 17 công vườn xoài, nuôi cá, nuôi heo, trồng nấm, trồng rau, 5 năm nay ông Đính tập làm du lịch homestay với mong muốn dân cù lao giao tiếp rộng với bên ngoài. Đến nay, có tháng ông tiếp cả chục đoàn, có ngày 2 - 3 đoàn. Nếu khách ngủ lại đêm, nhà ông chỉ tiếp được 10 người. Đông khách hơn, ông phải cùng với các hộ khác tiếp đón khách. Ông nói, du khách đến chơi, ăn, ngủ tại nhà mình phải làm cho người ta thấy thoải mái khi sinh hoạt chung với gia đình, thoải mái cả khi sử dụng nhà vệ sinh và nhà tắm, chứ không phải tận dụng để có thu nhập.

Ông Đính cho biết, nhờ làm du lịch, ông học được nhiều điều từ khách trong nước lẫn khách nước ngoài. Chẳng hạn, ở trước nhà, ông Đính trồng nấm bào ngư và nhiều khay rau, khách Tây, khách Mỹ vô thấy rau xanh sạch rất hài lòng. Nhưng, họ góp ý ông nên thay khay nhựa, khay mốp xốp bằng khay gỗ hay khay sành để đúng với khuynh hướng du lịch sinh thái gắn với bảo vệ môi trường. Lúc đầu tiếp xúc khách nước ngoài, vợ chồng ông hơi lọng cọng do bất đồng ngôn ngữ, cái gì cũng phải nhờ hướng dẫn viên phiên dịch. Tiếp riết rồi quen, giờ ông có thể đọc được ý khách qua ánh mắt, cử chỉ.

Nướng bánh kẹp

Ngôi nhà của ông Hồ Văn Quới (Út Quới) cùng ấp Mỹ An với nhà ông Đính cũng có tuổi thọ cả trăm năm. Ông Út Quới được bà con trong xã gọi là “nhà nho lão thành của cù lao”. Mọi người kính trọng ông vì tuy tuổi già nhưng tính ông cởi mở, thích chuyện trò và thích viết liễn - câu đối. Chị Hồ Thanh Vân vẫn tự hào giới thiệu với khách những tấm liễn trong nhà do cha chị viết và giải thích ý nghĩa những câu từ trên liễn.

Nếu như ông Đính nhìn cử chỉ của khách nước ngoài để đoán ý thì chị Vân trò chuyện với khách được chút chút, câu nào nghe không được thì chị nói khách viết ra giấy, rồi chị viết lại trả lời. Trước nhà chị Vân có vườn tre khá đẹp. Gia đình chị Vân có thêm nghề đan thúng, rổ tre. Từ khi làm du lịch, khách đến chơi thường xuyên, người nhà chị Vân bày vật liệu ra đan dưới tán tre xanh mát cho khách chụp ảnh lưu niệm.

Thưởng thức đặc sản cù lao

Người dân đãi khách du lịch đến cù lao món giải khát dân dã: sương sâm - hột é - bánh lọt - nước dừa, do chính gia chủ hái lá sương sâm tại vườn nhà, vò tại chỗ nên vị tươi mát vẫn còn nguyên vẹn. Món bánh kẹp nướng cũng thật thú vị, bánh làm từ bột pha với nước cốt dừa, khi nướng rắc mè lên bánh, vị dừa béo, mùi mè thơm, nướng đến đâu, ăn đến đó, nóng hổi, giòn tan.

Thưởng thức đặc sản sông nước

Những bữa cơm cho du khách cũng không thiếu đặc sản miền quê: càng cua đồng, ốc hấp sả, gà vườn hấp lá trúc, cá lóc nướng trui cuốn bánh tráng, canh chua, cá kho tộ, rau vườn... Trên cù lao, người dân trồng rất nhiều sơri nên chủ nhà thường đãi khách rượu sơri, uống cay cay, ngòn ngọt làm cho bữa ăn thêm đậm đà. Du lịch nghỉ dưỡng tại nhà dân nên dường như không có khoảng cách giữa khách với chủ, mọi người đều tham gia vào những sinh hoạt gia đình. Mấy cô, mấy chị được hướng dẫn làm sương sâm, nướng bánh kẹp, còn cánh đàn ông thì mang cần câu ra mương thử tài kiếm mồi nhậu rượu sơri.

Đã đi nghỉ ở vùng quê, sống với nông dân là xác định hòa vào cuộc sống giản đơn, xa những ồn ào của thành thị. Thế nhưng, đến cù lao Ông Hổ mới thấy mọi tiện nghi đều có: phòng tắm, nhà vệ sinh sạch sẽ, tươm tất, cả vòi nước nóng lạnh... Mọi người phát hiện một đặc sản quý trên cù lao Ông Hổ đó là gió sông mát rượi.

Anh Nguyễn Thanh Tùng, phụ trách Trung tâm Du lịch nông dân An Giang thật lòng bày tỏ: “Nông dân làm du lịch không thể nào xóa hết chân quê. Và chính cái chân quê đó mà khách mê. Nếu không nhờ dự án Du lịch nông nghiệp do Tổ chức phát triển quốc tế Hà Lan (Agriterra) tài trợ thì nông dân tụi tui cũng khó lòng làm được bài bản như vậy”.

Vân Khánh