Nga và chặng đường 18 năm gia nhập WTO (Kỳ I)
Kỳ 1: Cuộc chạy maratong
Suốt 18 năm trầy trật, cuối cùng Nga cũng đã gia nhập WTO
Ngày 16/12/2011, tại Geneve (Thụy Sĩ), Hội nghị cấp Bộ trưởng Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã kết nạp Nga làm thành viên thứ 154 của tổ chức này. Đây được xem là sự kiện đánh dấu một giai đoạn mới của nền kinh tế Nga với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) lên tới 1,9 nghìn tỷ USD. Tổng giám đốc WTO Pascal Lamy khẳng định, đây là "thời khắc lịch sử" đối với Liên bang Nga cũng như hệ thống thương mại đa phương này. Với sự gia nhập của Nga, WTO sẽ chiếm tới 97% hoạt động thương mại toàn cầu.
Nga đã chính thức trở thành thành viên thứ 154 của WTO
Trước đó, vào tháng 11/2011 Nga và Gruzia đã chính thức đạt được thoả thuận về việc Nga gia nhập WTO trên cơ sở dung hoà theo đề nghị của Thụy Sĩ (nước trung gian đàm phán vì Nga và Gruzia đã cắt đứt quan hệ ngoại giao). Như vậy, trở ngại cuối cùng trên con đường Nga gia nhập WTO đã được giải quyết. Quá trình phê chuẩn sẽ kéo dài chừng vài tháng trước khi Nga trở thành thành viên thứ 154 của WTO.
Nước Nga bắt đầu quá trình phấn đấu trở thành thành viên của WTO từ năm 1995, ngay khi WTO vừa thành lập. Nhưng trước đó, vào năm 1993, Nga đã nộp đơn xin gia nhập tổ chức tiền thân của WTO là GATT (Hiệp ước chung về thuế quan và mậu dịch). Nga là nước duy nhất trong khối G20 chưa phải là thành viên của WTO.
Để đạt được mục đích gia nhập WTO, Nga phải đạt được sự đồng ý của tất cả 153 nước thành viên WTO. Những trở ngại chính trên con đường Nga gia nhập WTO là lập trường của Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và nhất là Gruzia, quốc gia duy nhất cho tới những ngày gần đây vẫn khăng khăng phản đối việc Nga gia nhập WTO.
Những vấn đề mắc mứu với Mỹ và EU cuối cùng đã được dàn xếp ổn thoả. Nhưng Gruzia, nước gia nhập WTO trước Nga giữ một lập trường hết sức cứng rắn kể từ sau cuộc chiến tranh giữa Nga và Gruzia năm 2008 mà kết quả là 2 vùng lãnh thổ Abkhazia và Nam Osetia tách ra thành 2 quốc gia độc lập được Nga công nhận. Gruzia đòi Matxcơva phải cho phép các đại diện của mình có mặt tại các trạm hải quan ở 2 nước mới tách ra này. Tuy nhiên, đây lại là điều Nga tuyệt đối không thể chấp nhận.
Trước bế tắc này, EU đã phải ra tay can thiệp để hỗ trợ cho Nga bằng cách gây áp lực với Gruzia. Phó Cao ủy về chính sách đối ngoại của Ủy ban châu Âu (EC) là Gunnar Viglande đến Tbilisi, thủ đô của Gruzia và chuyển cho chính quyền Gruzia một bản thông điệp đặc biệt của EC. Trong bản thông điệp này, EC cho biết có thể đạt được thủ tục mới cho phép WTO kết nạp thành viên chỉ cần đa số thành viên đồng ý.
Trước khi Nga và Gruzia xảy ra cuộc chiến tháng 8/2008, Báo “Độc lập” - tờ báo có uy tín của Nga, đã tiết lộ một bí mật kinh tế và chính trị quan trọng: Mối quan hệ giữa Nga và Gruzia đang có những chuyển biến theo chiều hướng tích cực. Doanh nhân nổi tiếng người Nga Vasili Anisimov, chủ sở hữu 20% cổ phần Tập Đoàn kim khí Metalloinvest có thể trở thành người hòa giải bí mật giữa điện Kremlin và Tổng thống Gruzia Mikhail Saakashvili. Có thể cả Nga và Gruzia đều tin tưởng vào khả năng thương lượng của Vasili Anisimov.
Theo giả thuyết này, Anisimov đã tiến hành cuộc gặp gỡ bí mật với Saakashvili tại một trong những khách sạn ở London để thảo thuận một điều kiện rằng, Gruzia sẽ ngừng cản trở Nga gia nhập WTO. Tuy nhiên, sự hòa giải của Vasili Anisimov với tất cả các đối tác của ông ta không phải đều có một kết cục tốt đẹp. Có lẽ, Badri Patarkasishvili (một tỷ phú nổi tiếng của Gruzia) có thể kể nhiều về điều này nếu như ông ta còn sống.
Kỳ 2: Bí ẩn cái chết Pararkatsishivili
Hiếu Trần