Ngành nông nghiệp Pháp đứng trước ngã rẽ
Căn nguyên của cuộc khủng hoảng
Phân tích cuộc khủng hoảng giá cả nông sản hiện nay tại Pháp, báo Le Monde số ra mới đây cho rằng nguyên nhân là do việc thực hiện Chính sách Nông nghiệp chung châu Âu (CAP) được triển khai trong 10 năm qua đã không mang lại hiệu quả mong muốn.
Trên thực tế, CAP không phù hợp với các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), không công bằng cho nền nông nghiệp ở các nước nghèo, các khoản hỗ trợ cho nông dân các nước châu Âu được cho là quá đắt khi nó "nuốt chửng" gần một nửa ngân sách của Liên minh châu Âu (EU).
Vì thế EU đã quyết định bãi bỏ hạn ngạch cùng các quy định về đảm bảo giá cả và thay thế chúng bằng hỗ trợ thu nhập. Song chính việc thay đổi đó đã khiến nông dân Pháp cũng như một số nước Tây Âu bỗng chốc phải chịu sự cạnh tranh gay gắt, trở nên dễ bị tổn thương trước các va đập của thị trường.
Nông dân Pháp đổ sữa ra đường tại Lyon |
Bài báo cũng cho rằng Pháp có chi phí lao động cao hơn so với các nước láng giềng, bởi các trang trại chăn nuôi ở đây thường có quy mô nhỏ hơn các nước như Đan Mạch, Hà Lan và Đức. Người Pháp không thích các trang trại lớn do lo sợ ô nhiễm môi trường, nhưng họ lại chưa hề tính toán đến hiệu quả so với việc xây dựng các trang trại lớn được trang bị hệ thống hiện đại xử lý chất thải.
Thực tế cho thấy các công ty sữa ở Đan Mạch thường có quy mô lớn gấp ba lần so với Pháp. Đây chính là lý do giải thích vì sao thu nhập bình quân của nông dân Pháp chỉ tăng 6% trong khoảng thời gian 2005-2014, trong khi theo Cơ quan Thống kê châu Âu (Eurostat), con số này tại các nước EU nói chung và riêng tại Đức lần lượt là 34% và 63%.
Sau này, các chủ trang trại ở Pháp đã nhận thức được vấn đề và đầu tư vào các cơ sở chế biến nông nghiệp nhưng lại bị mắc kẹt do giá nông phẩm giảm trong bối cảnh sản lượng tăng.
Vì thế, nông dân Pháp một lần nữa lại cần đến sự hỗ trợ của Chính phủ. Kết quả của sự lấn cấn này là Pháp đang từ nước xuất khẩu lớn thứ hai thế giới về sản phẩm nông nghiệp-thực phẩm vào giữa những năm 1990, nay đã rơi xuống vị trí thứ năm sau Mỹ, Hà Lan, Đức và Brazil.
Ngoài những lý do trên, báo chí Pháp còn cho rằng ngành nông nghiệp Pháp đang phải chịu hậu quả do lệnh cấm vận của Nga áp dụng từ một năm qua liên quan tới nông sản, thực phẩm có nguồn gốc từ EU, Australia, Canada và Na Uy, nhằm đáp trả các lệnh trừng phạt kinh tế của EU.
Do không thể xuất khẩu các sản phẩm sang Nga, các nhà xuất khẩu nông nghiệp lớn như Đức, Hà Lan hay Phần Lan buộc phải tiêu thụ các sản phẩm tại thị trường EU khiến giá nhiều mặt hàng nông phẩm giảm.
Tuy nhiên, bản chất vấn đề chính là ngành nông nghiệp Pháp đã không thích ứng được với tình hình mới, không tận dụng được các cơ hội phát triển thời gian qua và phải chịu nhiều thua thiệt trong cuộc cạnh tranh kinh tế toàn cầu này.
Cái giá phải trả
Việc nông dân Pháp bất bình với giá thu mua các sản phẩm thịt lợn, thịt bò và sữa “lao dốc” vốn âm ỉ từ lâu, đã bùng phát thành cuộc biểu tình ngày 21/7 tại vùng Normandie, phía Bắc nước Pháp, sau đó lan sang nhiều địa phương trên toàn quốc. Nông dân cho rằng mức giá hiện nay khiến họ không thu được lợi nhuận, thậm chí không trả công được cho người lao động của mình.
Họ đòi Chính phủ phải có các biện pháp hỗ trợ và yêu cầu các doanh nghiệp chế biến thực phẩm, các tập đoàn phân phối bán lẻ như Auchan, Carrefour… tăng giá mua vào.
Những người nông dân tham gia biểu tình đã chặn nhiều tuyến đường cao tốc dẫn vào các điểm du lịch nổi tiếng như đảo Mont Saint-Michel, hay cửa ngõ thành phố Lyon, thả lợn vào các siêu thị, chất đống phân bón hoặc đốt rơm và lốp xe tại lối vào của các siêu thị tại nhiều thành phố và thị trấn.
Nhằm làm dịu bớt cơn giận dữ của nông dân đồng thời cũng là để giải quyết một vấn đề đã tồn tại từ lâu nhưng không được giải quyết dứt điểm, Chính phủ Pháp đã công bố kế hoạch dành 600 triệu euro để hỗ trợ những người chăn nuôi đang gặp khó khăn. Kế hoạch này do chính Thủ tướng Pháp Manuel Valls và Bộ trưởng Nông nghiệp Pháp Stéphane Le Foll công bố tại cuộc họp báo ngày 22/7.
Số tiền trên sẽ được dùng để miễn hoặc giảm thuế, giảm các khoản đóng góp xã hội, đồng thời giúp nông dân tái cơ cấu các khoản nợ ngân hàng. Mặc dù vậy, nông dân Pháp cho rằng các biện pháp này là “chưa đủ” và không thể giải quyết được tận gốc mọi vấn đề. Họ tuyên bố rằng sẽ tiếp tục gây áp lực cho đến cuối tháng Tám để có được sự bảo đảm về giá.
Ngày 25/7, Tổng thống Pháp Francois Hollande đã tới thành phố Dijon, miền Đông nước Pháp, để gặp những người đứng đầu các hiệp hội nông dân Pháp nhằm thảo luận giải pháp cho tình hình hiện nay.
Liên quan đến cuộc khủng hoảng giá nông sản, Thủ tướng Pháp mới đây cũng khẳng định cần vực dậy lĩnh vực nông nghiệp, theo đó loại trừ những lò mổ và ngành công nghiệp chế biến đang chi phối thị trường, đẩy giá sản phẩm xuống mức thấp không chấp nhận được.