Ngày Tết và thú chơi hoa lan

Từ Bắc…

Do vẻ đẹp quý phái, kiêu sa và cũng rất quý hiếm nên thời xưa, hoa lan chỉ dành để tiến vua. Ngày nay dù được nhiều người chơi và nuôi trồng, thế nhưng loài hoa này vẫn được xem như “nữ hoàng” của các loài hoa. Ở Việt Nam, với địa hình, thổ nhưỡng và tiểu vùng khí hậu rất phong phú, đã được thiên nhiên ban tặng rất nhiều loài lan đẹp và quý hiếm, có cả phong lan, địa lan và lan bán sơn địa. Trong số đó, nhiều loài được ghi nhận là đặc hữu của Việt Nam. Người chơi hoa lan có nhiều lựa chọn để sở hữu một giò lan, chậu lan nở vào dịp Tết đến.

Đặc biệt có nhiều loài lan đặc hữu nở đúng vào dịp Tết. Ở phía Bắc có thể kể đến như địa lan Trần Mộng, Hoàng Vũ; hay các loại lan hài như Hài Hằng, Hài Hương, Hài Móc Vàng, Hài Móc Hồng… Tuỳ theo “gu”, sở thích mà người chơi có thể chọn cho riêng mình.

Một loài lan đặc trưng của miền Bắc địa lan Trần Mộng - một trong những giống lan quý của Việt Nam, được người chơi cả nước và người nước ngoài yêu thích với vẻ đẹp hoang dã, mùi hương quyến rũ; cành và hoa cong rủ duyên dáng. Với quan niệm một chậu lan nở rực rỡ, cành lá xum xuê tượng trưng cho sự no ấm và may mắn, loài lan này được nhiều người ưa chuộng, trưng bày trong dịp Tết đến xuân về.

Từ xa xưa, địa lan Trần Mộng mọc tự nhiên ở các mỏm đá trong rừng, sau được bà con đồng bào bản địa mang về trồng trong vườn nhà. Tương truyền rằng, vua Trần Anh Tông ngủ mơ thấy được ngắm một loài lan lạ, hoa đẹp và thơm. Khi tỉnh giấc, nhà vua ngẩn ngơ, bần thần. Kỳ lạ, trong ngày hôm đó, có người mang tiến vua một chậu lan như trong giấc mộng. Chính từ đó, loài lan quý được mang tên Trần Mộng, tức giấc mộng của vua Trần. Ngày nay, loài hoa này được yêu thích và trở thành hàng hóa có giá trị kinh tế cao.

Cùng với đó là địa lan Hoàng Vũ, loài hoa lan quý hiếm, kiêu sa, chỉ đẹp nhất, giá trị nhất khi trồng ở Nam Định. Vào dịp Tết, dù có giá lên đến hàng chục triệu đồng một chậu, nhưng không phải ai muốn cũng có thể mua được chậu lan ưng ý.

Thời điểm cận Tết, những vườn địa lan Hoàng Vũ nổi tiếng ở Nam Định thường nườm nượp khách đến thăm, mua cây về chơi. Lan Hoàng Vũ nói riêng và đa số các loài lan bản địa của Việt Nam đều được nhân giống và trồng thủ công, chưa được “công nghiệp hoá” vào quy trình sản xuất như một số loài lan khác như Hồ Điệp, Dendro, Catlaya hay Vũ nữ… Vì thế, dịp Tết, số lượng hoa lan thương phẩm đưa ra thị trường không nhiều…

Lãnh đạo Trung ương Hội Nông dân Việt Nam thăm mô hình nông nghiệp trong đô thị của vườn lan BaNa GH tại Đà Nẵng

…vào Nam

Xuôi xuống các tỉnh từ miền Trung trở vào Nam, hoa lan chơi vào dịp Tết có sự đa dạng và phong phú không thua kém miền Bắc với vùng khí hậu ấm hơn, phù hợp với nhiều loại hoa lan miền nhiệt đới ẩm. Có thể kể đến như lan Ngọc Điểm, Vũ Nữ, Dendro, lan Kiếm, Kiều – Thuỷ Tiên, Hoàng Phi Hạc, Hài Hồng, Hài Vân Nam…

Trong đó, đặc trưng nhất phải nói đến lan Ngọc Điểm, hay còn có tên gọi khác là Đai Châu, Nghinh Xuân, mang vẻ đẹp quý phái, có mùi thơm rất quyến rũ. Những chùm hoa Nghinh Xuân dài thướt tha, khoe sắc rực rỡ trong nắng xuân, làm say đắm biết bao người chơi lan. Những cặp lá to mọng, căng bóng, ngọn hướng thẳng đứng lên trên, cứng cáp, hiên ngang khiến mọi người yêu thích. Còn Lan Me do ngày trước ở Sài Gòn, loại lan này thường mọc trên những cây me to cao, nên người miền Nam gọi như vậy.

Theo quan niệm, mùa xuân là mùa sinh sôi, nảy nở của đất trời. Năm mới đến, với một chậu lan Nghinh Xuân đón Tết, có ý nghĩa mang đến cho gia chủ một năm mới thật sung túc, đủ đầy, con đường công danh thăng tiến, sức khỏe tràn đầy, hạnh phúc viên mãn.

Lan Kiếm cũng được người đam mê hoa tìm kiếm vào dịp Tết. Lan Kiếm nở chính vụ vào dịp Xuân – Hè, nhưng gần đây, từ miền Trung trở vào, thời tiết ấm hơn, người chơi lan có thể thuần dưỡng và cây có thể cho hoa đúng vào dịp Tết. Loài lan này có vẻ đẹp kiều diễm hương thơm nhẹ, ngọt ngào thổn thức. Bộ lá của Lan Kiếm thẳng vút, khoẻ mạnh, những vòi hoa đa sắc, đổ dài xuống như thác nước.

Ngoài ra, Lan Kiếm được xếp vào loại cây phong thuỷ mang lại may mắn, tài lộc cho gia chủ. Một ý nghĩa khác, nó được ví như một “chính danh quân tử”. Người chơi Lan Kiếm, luôn hiểu nhân nghĩa giữa bão tố phong ba cuộc đời. Dù trong hoàn cảnh nào, vẫn vươn lên, tôn trọng chuẩn mực đạo đức và tuân theo những lời dạy của các bậc thánh hiền.

Nói về thú chơi hoa lan, GS.TSKH Trần Duy Quý, nguyên Phó Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện Di truyền Nông nghiệp, Viện trưởng Viện Nghiên cứu hợp tác Khoa học Kỹ thuật châu Á - Thái Bình Dương, Chủ tịch Hiệp hội sản xuất và kinh doanh hoa lan Việt Nam chia sẻ, như những thú chơi khác, thưởng lãm hoa lan cũng cần tới cái tâm, niềm say mê của người chơi. Lan không chỉ đẹp bởi dáng dấp mỏng manh mà tràn đầy sức sống, mà còn cả sự thanh cao. Trồng lan cần có cả thiên thời, địa lợi, nhân hòa-là cái tâm của người chơi, người trồng cùng lòng đam mê, sự tâm huyết với hoa lan.

Những năm gần đây, người chơi lan ngày càng nhiều. Thú chơi này đã bình dân hơn. Đặc biệt, vào các dịp lễ tết, hoa lan trở thành món quà quý về tinh thần mà nhiều người dành để tặng nhau, cùng thưởng thức.

Hiện nay, tại hầu hết các địa phương trong cả nước đều có những hội, nhóm, câu lạc bộ người thích chơi hoa lan. Ở những bàn trà, quán cà phê hay ở góc sân vườn, người chơi lan thường gặp gỡ, chia sẻ niềm đam mê, tình yêu hoa lan, cũng như để “khoe” thành quả của mình, để cùng thưởng lãm và bình luận...

Để tôn vinh tác phẩm hoa lan đẹp, hàng năm trong cả nước có nhiều hội thi và triển lãm được tổ chức; tạo sân chơi lành mạnh để kết nối, giao lưu giữa người đam mê, nhà vườn, người trồng hoa lan với nhau.

Cũng từ nhu cầu thực tế, cây hoa lan đang được phát triển và trở thành sản phẩm thương mại, hàng hóa, có đóng góp không nhỏ vào sự phát triển của ngành nông nghiệp Việt Nam... Đặc biệt, góp phần quan trọng vào việc bảo tồn nguồn gen hoa lan quý, các giống lan bản địa của Việt Nam.