Những bông sen từ bùn đất Việt

Có ai đó đã từng ví von rằng, trong thế giới phẳng hôm nay, trái đất bao la cũng chỉ là một cái làng chung của nhân loại thôi. Công nghệ thông tin ngày càng phát triển kết nối những vùng miền xa xôi lại gần nhau, rất gần nhau với tốc độ của ánh sáng.

Chao ơi, mênh mang biển cả, trập trùng núi non, bát ngát sa mạc, bao la thảo nguyên… những khoảng cách vời vợi thuở nào nay không còn xa xôi mấy nữa với những đường bay nối liền lục địa. Với một chiếc máy điện thoại di động thông minh chẳng cần đắt tiền lắm bạn có thể nhìn và nghe thế giới đang làm gì, nói gì.

Thú vị thật, chẳng dẫn chứng đâu xa, trong cuộc bầu cử tìm ra vị Tổng thống Mỹ thứ 45, người Việt Nam ta có thể cập nhật tỷ lệ phiếu phổ thông, phiếu đại cử tri của ông “Đô” và bà “Hy” (theo cách gọi rút gọn của dân ta với hai ứng cử viên Donald Trump và Hillary Clinton) từng giờ, từng phút. Còn bao nhiêu chuyện khác nữa của thế giới và trong nước cứ ngổn ngang, bề bộn, thực thực, hư hư trên các mạng xã hội đã trở nên quá quen thuộc với dân Việt.

Vậy thì, cũng đương nhiên thôi khi hội nhập quốc tế trở thành xu hướng tất yếu của lịch sử phát triển xã hội loài người. Quá trình phát triển ấy là quy luật do bản chất xã hội của lao động và quan hệ giữa con người với nhau tạo ra.

Sự ra đời và phát triển của kinh tế thị trường cũng là động lực hàng đầu thúc đẩy quá trình hội nhập quốc tế. Cần phải nói rõ hơn điều này: hội nhập quốc tế vượt lên trên sự hợp tác quốc tế thông thường, nó đòi hỏi sự chia sẻ và tính kỷ luật cao của các chủ thể tham gia.

Bằng sự nỗ lực không nhỏ, người Việt Nam từ chiếc cổng làng rêu phong phủ bám đầy dấu tích thời gian đã đi ra bốn biển năm châu rộng rãi với những màu nước, màu mây lạ lẫm. Thời cơ và thách thức ngang nhau. Trước mắt con tàu Việt Nam là chân trời thoáng mở nhưng ai biết được giông tố sẽ nổi lên lúc nào. Lồng lộng, băng băng lúc này nhưng cũng có thể là vần vũ, quăng quật khi khác.

Đây là những con số đáng tự hào mang tên Việt Nam. Nó chứng tỏ ta đang ở trên biển lớn trong cuộc hòa nhập vào nhân loại bằng vị thế bình đẳng với các quốc gia khác. Cuộc chơi này cũng phải biết mình, biết người mới bám trụ được nếu không muốn trở thành kẻ trắng tay, thua thiệt.

Cho đến nay, Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với hơn 170 nước; mở rộng quan hệ thương mại xuất khẩu hàng hóa trên 230 thị trường; ký kết trên 90 hiệp định thương mại song phương, 60 hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư… Nước ta là thành viên của WTO, ASEAN, APEC…

***

Từ biển lớn ta nhìn về nơi mình đã ra đi lòng không khỏi bâng khuâng khi thấy thấp thoáng chiếc cổng làng xưa cũ dưới bầu trời xứ sở quen thân. Mấy nghìn năm dân tộc khai mở giang sơn, gồng mình chống lại kẻ thù để dựng nên nền văn minh lúa nước đầm đẫm nắng sương nhiệt đới, man mác gió trăng của những khúc dân ca huê tình luôn làm xao xuyến lòng người…

Cái cổng làng như dấu tích của văn hóa thôn mạc âm thầm bền bỉ suốt chiều dài lịch sử dân tộc đầy chìm nổi, biến động. Phép vua thua lệ làng. Nước có lúc mất nhưng làng chưa bao giờ mất. Nhờ có làng, nước mới trở lại với dân sau khi đánh tan lũ xâm lược.

Thế đấy. Vậy đấy. Ôi, chiếc cổng làng quê hương! Bóng thời gian còn in trên đó gợi nhắc những sáng tối của bao kiếp nông dân chân lấm tay bùn. Chân chất, mộc mạc, hồn nhiên bao nhiêu thì cũng rụt rè, cũ kỹ, rề rà bấy nhiêu. Chịu thương chịu khó chẳng mấy ai bằng nhưng xốc xáo, năng động vẫn là chuyện của thiên hạ.

Hạnh phúc ngỡ như đã đóng khung chằn chặn trong cảnh Trên đồng cạn, dưới đồng sâu / Chồng cày vợ cấy, con trâu đi bừa… Cứ nao nao lòng khi hồi tưởng lại cái cổng làng thời xa vắng như thơ Bàng Bá Lân đã phác ra thế này: Cổng làng vài chị gái non / Dừng chân uể oải chờ cơn gió nồm. Cơn gió nồm thổi qua cánh đồng một, hai vụ làm sao đủ sức bật dậy những năng lượng mới của làng quê.

Cổng làng mở ra mỗi sớm ban mai lưu giữ phong thái chầm chậm của người quê: Cổng làng rộng mở. Ồn ào / Nông phu lững thững đi vào nắng mai. Cái uể oải, cái lững thững ấy chắc chắn sẽ trở thành chướng ngại khi chúng ta đi ra nhân loại. Biển cả sóng lớn cần những thuyền trưởng tài ba và thủy thủ nhanh nhẹn.

Nếp nghĩ “Từ từ rồi khoai sẽ nhừ” chắc sẽ không trùng khớp với lối tư duy thời hội nhập. Bỏ lỡ thời cơ coi như thất bại, đấy là bài học vỡ lòng của hội nhập. Đôi khi chúng ta sẽ bị thất bại ngay trên quê hương, Tổ quốc mình. Hội nhập quốc tế cũng chỉ là để cạnh tranh và hợp tác thôi. Cuộc cạnh tranh và hợp tác trong những quy ước, quy tắc được thoả thuận của các thành viên. Rất công bằng và minh bạch nhưng cũng đầy nghiệt ngã và éo le.

Không còn con đường nào khác, những đứa con ra đi từ cổng làng phải học cách sống, cách làm việc của những chính khách mưu lược, khôn khéo, nhạy bén của những nhà kinh doanh thông minh, tiến thủ; của những người thợ khéo léo biết tuân thủ kỷ luật kỷ cương; của những người làm khoa học kỹ thuật dũng cảm và thực tế…

Chấp nhận hòa nhập quốc tế không có nghĩa nước ta sẽ trở thành thị trường tiêu thụ hàng hóa của những nền sản xuất tiên tiến mà Việt Nam phải vươn lên bằng họ. Khái niệm đi tắt đón đầu chẳng còn xa lạ với chúng ta nữa nhưng để biến nó thành hiện thực thì còn rất nhiều việc phải làm từ bây giờ, ngay bây giờ, không được chần chừ nữa. Mối lo tụt hậu đang là nỗi niềm canh cánh của chúng ta.

Gánh nặng đang đặt trên vai những thế hệ vừa bước ra khỏi làng chưa được bao xa. Tầm nhìn của họ phải vượt xa, rất xa cánh đồng quê, tư duy hoạch định, tổ chức phải được ướm đặt vào tầm kích khu vực, châu lục và thế giới để được công nhận thương hiệu, để có thị trường rộng rãi và cuối cùng đạt được những lợi nhuận xứng đáng. Lối làm ăn tủn mủn, chụp giật, được chăng hay chớ không có cơ hội thành công trong thời hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa.

***

Tôi nghĩ, bông sen là một biểu tượng đẹp với nhiều ý nghĩa sâu xa về Việt Nam trong thời hội nhập này. Nói điều này, không phải vì tôi phải lòng câu ca dao quen thuộc “Trong đầm gì đẹp bằng sen / Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng / Nhị vàng, bông trắng, lá xanh / Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” mà hướng tới triết lý sống: cái khó khăn nhất nhưng cũng vinh quang nhất là chiến thắng chính mình. Bông sen thơm ngát mọc lên từ bùn nhưng không phải là bùn. Sen là chọn lựa, kết tinh của bùn được gửi gắm vào một thông điệp nhân sinh đẹp.

Chớ hiểu chữ hôi tanh mùi bùn theo nghĩa xấu để rồi trách móc, mắng mỏ sen là đồ vong ơn bội nghĩa. Sen đẹp, sen thơm đâu chỉ cho riêng mình mà còn cho cả bùn nữa đấy chứ. Bởi lẽ, xưa nay ai chẳng biết sen mọc từ bùn. Cũng như bao nhiêu cái đẹp, cái hay đã được sinh ra từ cái lầm lụi, lấm láp của làng thôn Việt Nam hàng nghìn năm nay.

Những đứa con ra đi từ cổng làng đến với bốn biển năm châu cũng như những bông sen mọc lên từ bùn đất Việt. Đẹp và thơm mới là những giá trị cần thiết chinh phục thiên hạ, chứ không phải gì khác.