Phát triển quỹ đầu tư để thị trường chuyên nghiệp và bền vững hơn

Khởi đầu chậm nhưng tiềm năng lớn

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, hoạt động quản lý quỹ đầu tư chứng khoán tại Việt Nam đã đạt được những kết quả nhất định, từng bước góp phần đưa TTCK Việt Nam trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng, đóng góp tích cực cho tăng trưởng kinh tế. Đến nay, toàn thị trường có 43 công ty quản lý quỹ, quản lý khối tài sản với giá trị hơn 800 nghìn tỷ đồng, gấp hơn 7 lần so với thời điểm năm 2014, với tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 20%/năm.

Tuy nhiên, quy mô của ngành quản lý quỹ vẫn còn khá nhỏ. Tỷ trọng hoạt động quản lý quỹ đầu tư chứng khoán tại Việt Nam mới chiếm khoảng 6% GDP, thấp hơn so với các nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia. Điều này cho thấy tiềm năng phát triển còn rất lớn, nhưng cũng phản ánh bước khởi đầu chậm chạp của ngành.

Cùng chung nhận định này, bà Nguyễn Hoài Thu, Phó Tổng Giám đốc VinaCapital chia sẻ, ngành quỹ Việt Nam có tiềm năng lớn, nhưng còn ở giai đoạn sơ khai. Nhà đầu tư cá nhân chiếm tới 90% giao dịch, trong khi tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức còn thấp. Tỷ lệ người dân đầu tư vào chứng chỉ quỹ tại Việt Nam hiện dưới 0,5% dân số, trong khi con số này tại Thái Lan hay Hàn Quốc đạt 20 - 50%. Một số quỹ mở như quỹ cổ phiếu của VinaCapital đạt mức tăng trưởng 20 - 22%/năm, song quy mô toàn ngành vẫn còn nhỏ, cho thấy dư địa tăng trưởng lớn, nhưng cũng đang tồn tại thách thức về niềm tin và tính minh bạch. Với nền kinh tế tăng trưởng mạnh, TTCK sôi động và tiềm năng quỹ đầu tư còn rộng mở, Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để hình thành một thị trường vốn hoàn chỉnh, nơi dòng vốn trực tiếp và gián tiếp song hành, hỗ trợ phát triển kinh tế bền vững.

Thời gian tới, các công ty quản lý quỹ cần tiếp tục nâng cao năng lực của mình

Tạo dựng niềm tin của nhà đầu tư

Chia sẻ về các cơ hội đầu tư mới đối với các quỹ, ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch UBCKNN đưa ra 5 hướng đi đột phá. Theo đó cần phát triển và đa dạng hóa các loại hình quỹ đầu tư chứng khoán theo thông lệ quốc tế; đa dạng hóa các bộ chỉ số chứng khoán; đa dạng các kênh phân phối chứng chỉ quỹ; đề xuất ban hành văn bản quy phạm pháp luật về thuế theo hướng ưu đãi đối với quỹ đầu tư chứng khoán, nhà đầu tư tham gia đầu tư chứng chỉ quỹ; nâng cấp hệ thống đại lý chuyển nhượng chứng chỉ quỹ.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Quốc Dũng, Tổng Giám đốc Eastspring Investments Việt Nam đề xuất cho phép NHTM và doanh nghiệp bảo hiểm phân phối chứng chỉ quỹ. Theo ông, điều này sẽ tận dụng được mạng lưới khách hàng rộng khắp và nguồn nhân lực tư vấn của các ngân hàng, các doanh nghiệp bảo hiểm, giúp người dân tiếp cận các sản phẩm quỹ dễ dàng và thuận tiện hơn. Về phía thị trường, kênh phân phối qua ngân hàng, doanh nghiệp bảo hiểm có thể giúp tăng nhanh số lượng nhà đầu tư cá nhân tham gia vào quỹ, qua đó nâng tỷ lệ đầu tư gián tiếp trong dân cư. Về phía doanh nghiệp, sẽ có thêm dịch vụ giá trị gia tăng để cung cấp cho khách hàng và nguồn thu phí mới.

Đồng thời, bỏ giới hạn đầu tư tối đa vào sản phẩm bảo hiểm liên kết đơn vị. Đối với sản phẩm bảo hiểm liên kết đơn vị hiện có trên thị trường, hiện khách hàng đang bị giới hạn khoản đầu tư thêm tối đa mỗi năm, thường không quá 10 lần phí bảo hiểm định kỳ hàng năm làm hạn chế khả năng đầu tư của những khách hàng có tiềm lực tài chính và nhu cầu đầu tư cao. Vì vậy, nếu bãi bỏ hạn mức trần này, sẽ cho phép khách hàng được đầu tư thêm không giới hạn vào các quỹ liên kết đơn vị tùy theo nhu cầu.

Ngoài ra, dưới góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Quốc Dũng cũng đề xuất giảm thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với lợi tức từ quỹ đầu tư theo hướng điều chỉnh giảm thuế TNCN đối với thu nhập từ cổ tức quỹ xuống mức tương đương với thuế chuyển nhượng chứng chỉ quỹ. Việc ưu đãi này sẽ khuyến khích nhà đầu tư nắm giữ chứng chỉ quỹ lâu hơn và tham gia vào các quỹ đầu tư có thu nhập cố định như quỹ đầu tư thị trường tiền tệ, quỹ cổ tức, quỹ hưu trí… một cách tích cực, bởi lợi nhuận sau thuế của nhà đầu tư được cải thiện. Bên cạnh đó, điều chỉnh các mức ưu đãi thuế đối với quỹ hưu trí tự nguyện – một cấu phần quan trọng trong hệ thống an sinh tài chính dài hạn.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, thời gian tới, các công ty quản lý quỹ cần tiếp tục nâng cao năng lực của mình thông qua phát triển đội ngũ nhân sự có trình độ, quản trị rủi ro tốt nhằm tăng hiệu suất đầu tư; phát huy vai trò là các nhà quản lý tài sản chuyên nghiệp, đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành quỹ. Bên cạnh đó, cần xây dựng và phát triển bộ chuẩn mực đạo đức chung về nghề nghiệp của ngành. Đây sẽ là chuẩn mực cho các công ty quản lý quỹ trong việc tuân thủ quy định pháp luật, tự giám sát hoạt động, nâng cao đạo đức nghề nghiệp của người hành nghề, thu hút hơn nữa và tạo dựng niềm tin của nhà đầu tư khi đầu tư thông qua quỹ.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng chỉ đạo tiếp tục hoàn thiện quy định pháp lý hướng dẫn hoạt động của các quỹ đầu tư chứng khoán, tháo gỡ các điểm nghẽn trong quá trình hoạt động nhằm tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, thúc đẩy vai trò của đầu tư tư nhân. Tập trung chiến lược cho phát triển các nhà đầu tư tổ chức thông qua mở rộng quy mô và phát triển đa dạng các loại hình quỹ đầu tư, các bộ chỉ số chứng khoán và sản phẩm phù hợp với nhu cầu, khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư; đa dạng kênh phân phối, tạo thuận lợi cho các công ty quản lý quỹ thành lập các quỹ đầu tư mới và xem xét đề xuất chính sách thuế đối với các loại hình quỹ đầu tư chứng khoán.