Phim tài liệu “Mậu Thân 1968”: Bản tráng ca bằng điện ảnh

Tiếp sau những bộ phim tài liệu có giá trị gây được tiếng vang lớn như “Đi giữa kẻ thù”, “Con đường bí ẩn”, “Hiệp định Paris 1973”, “Huyền thoại về tướng tình báo Phạm Xuân Ẩn”… mới đây, nữ đạo diễn Lê Phong Lan tiếp tục cho ra đời bộ phim “Mậu Thân 1968” với 12 tập. Lần lượt các tập phim sẽ lên sóng VTV1 - Đài truyền hình Việt Nam vào lúc 20 giờ các tối thứ 6 hàng tuần, tập đầu đã lên sóng ngày 25/1/2013 vừa qua.

Cảnh ghi hình của đạo diễn Phong Lan cho bộ phim “Mậu Thân 1968”

Cuộc Tổng tấn công và nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968 của quân và dân ta có một ý nghĩa vô cùng quan trọng, tạo nên bước ngoặt quyết định của cuộc kháng chiến chống Mỹ, làm tiền đề cho thắng lợi của ta trên bàn đàm phán Paris, mở ra thời cơ tiến lên “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”. 45 năm sau, nhiều tình tiết và câu chuyện liên quan đến sự kiện “Mậu Thân 1968” đã dần được hé lộ.

Giới chuyên môn đánh giá, “Mậu Thân 1968” là bộ phim tài liệu đầu tiên của Việt Nam thực hiện đã khái quát đầy đủ và trọn vẹn nhất chiến dịch Mậu Thân năm 1968. Để thực hiện bộ phim công phu này, đạo diễn Phong Lan đã mất 10 năm với những chuyến “khứ hồi” giữa Mỹ và Việt Nam. Nữ đạo diễn này đã tìm gặp hơn 2.000 nhân chứng lịch sử, làm việc với những học giả uy tín đã trực tiếp tham gia và chứng kiến trận chiến bi hùng Tết Mậu Thân 1968 để cô đúc lại thành 12 tập phim.

Phim tài liệu “Mậu Thân 1968” bắt đầu từ việc đi tìm câu trả lời: Tại sao Mỹ - một cường quốc có tiềm lực về kinh tế, quân sự, khoa học gấp nhiều lần Việt Nam lại can dự vào công việc nội bộ của một quốc gia nhỏ bé cách xa đến nửa vòng trái đất, tạo nên một cuộc chiến tranh lớn, khốc liệt bậc nhất thế kỷ XX?

Tiếp đến là hành trình lật lại hồ sơ tư liệu lý giải tại sao thời cơ chiến lược lại rơi vào đúng Tết Mậu Thân 1968 và diễn biến cuộc tổng tiến công. Sau nữa là hình ảnh về một nước Mỹ bị chia rẽ và phân hóa sâu sắc sau sự kiện Tết Mậu Thân như thế nào từ chính góc nhìn của những người Mỹ đã từng trực tiếp tham gia trong bầu không khí ấy cách đây 45 năm… Tất cả đều được lý giải trong 12 tập phim.

Đạo diễn Phong Lan chia sẻ: “Nếu nói về cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1968 thì đó là thắng lợi đỉnh cao và là bước ngoặt lớn của cuộc chiến tranh chống Mỹ. Tuy nhiên trong một trận đánh lớn, kẻ thù lớn như vậy thì những hy sinh, mất mát là điều tất yếu, chúng ta không thể phủ nhận điều này. Song quan trọng hơn cả, đất nước ta cũng đã đi đến cái đích là hoàn toàn độc lập, tự do và điều đó phải được chúng ta nhìn nhận xuyên suốt, cần phải nói rõ. Không phải vì những tổn thất mà chúng ta im lặng. Tôi đã rất cố gắng bằng sự hiểu biết của mình, bằng quá trình đối chất trong khi tác nghiệp, sự tìm hiểu, nghiên cứu khách quan… từ đó đưa ra một khía cạnh nào đó, góc cạnh nào đó để mọi người nhìn thấy chiến thắng Mậu Thân 1968 là một chiến thắng vĩ đại”.

Đạo diễn Lê Phong Lan chia sẻ, đối với các bộ phim tài liệu, điều quan trọng là làm sao có được những hình ảnh đầy đủ và trung thực nhất liên quan đến vấn đề cần đề cập trong phim, đặc biệt là thể loại phim tài liệu chiến tranh. Về vấn đề khai thác tư liệu, đạo diễn Phong Lan “bật mí”: “Dù khó khăn về mặt hình ảnh nhưng chưa bao giờ tôi bóp méo lịch sử bằng những hình ảnh lắp ghép không đúng sự thật dù chỉ 1 giây hình”.

“Những hình ảnh trong phim chủ yếu do phía Mỹ ghi lại. Chúng ta không có được nhiều tư liệu vì việc đem theo các thiết bị để tác nghiệp lúc bấy giờ là rất khó khăn. Để khai thác các hình ảnh trong quá trình làm phim “Mậu Thân 1968”, chúng tôi phải dùng tất cả những gì mình có trong tay. Ví dụ như chúng tôi phải dùng đồ họa để phân tích các trận đánh, các nhân chứng kể về trận chiến đấu và tất cả những thủ pháp của thể loại phim tài liệu để diễn tả, làm cân bằng giữa hình ảnh và sự mô tả để khán giả có thể hình dung được câu chuyện mà bộ phim đang hướng tới”, Đạo diễn Lê Phong Lan nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Hà Nam - Trưởng Ban Thư ký biên tập (Đài truyền hình Việt Nam) nhận định: “Phim tài liệu “Mậu Thân 1968” tái hiện rất sinh động sự kiện đánh dấu bước ngoặt to lớn của lịch sử dân tộc. 12 tập phim là một khối tư liệu đồ sộ mà ê-kíp thực hiện rất kỳ công tìm hiểu, tập hợp trong hành trình của mình. Hy vọng rằng phim sẽ đem tới cho khán giả một cái nhìn toàn diện nhất về sự kiện này”.

Thông qua “Mậu Thân 1968”, đạo diễn phim cũng như ê-kíp thực hiện một lần nữa khẳng định tầm quan trọng của trận chiến Mậu Thân 1968 – trận chiến đã làm thay đổi thế chiến lược của địch, làm phá sản chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của Mỹ, buộc Mỹ phải xuống thang và ngồi vào bàn đàm phán với ta tại Hội nghị Paris.

Hoa Quỳnh