Quy định chống phá rừng của EU: Cơ hội để Việt Nam cấu trúc lại các ngành hàng

Toàn cảnh Hội nghị triển khai Kế hoạch hành động thích ứng với Quy định chống phá rừng của EU.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) vừa tổ chức Hội nghị triển khai Kế hoạch hành động thích ứng với Quy định chống phá rừng của EU.

Theo Bộ NN&PTNT, ngày 29/6/2023, Quy định của Liên minh Châu Âu (EU) về chống mất rừng và suy thoái rừng (gọi tắt là "EUDR") chính thức có hiệu lực. EUDR cấm nhập khẩu sản phẩm được sản xuất trên đất có nguồn gốc từ phá rừng và gây suy thoái rừng sau ngày 31 tháng 12 năm 2020 trong 7 nhóm hàng nông sản, bao gồm chăn nuôi gia súc, ca cao, cà phê, dầu cọ, cao su, đậu nành, gỗ và sản phẩm từ gỗ (gọi tắt là "7 nhóm hàng").

Trong đó, cà phê, cao su, gỗ và sản phẩm từ gỗ là các ngành hàng chủ lực của Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn bởi quy định này, đặc biệt là đối với ngành hàng cà phê. Các quy định của EUDR chính thức được thực thi vào ngày 01/1/2025 và sau 24 tháng với các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.

Ông Nguyễn Nam Hải - Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam cho biết, Việt Nam có khoảng 700.000 ha cà phê, nhưng chỉ có 30.000 ha là thuộc các công ty nhà nước. Trong khi đó, cà phê được trồng không tập trung như cao su, mà chủ yếu nông hộ trồng nên việc truy xuất nguồn gốc rất khó khăn.

Ông Nguyễn Nam Hải cho rằng, phải xác định thời điểm 31/12/2020 có diện tích trồng cà phê trên đất rừng hay không, nếu có thì xử lý thế nào? Việc truy xuất nguồn gốc tại vườn phải có hợp tác công tư (PPP), đặc biệt là sự hỗ trợ của doanh nghiệp, bởi chi phí thực hiện sẽ rất cao.

Ông Đỗ Hoàng An - Tổng Thư ký Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam cho hay, để thuận lợi trong xuất khẩu cà phê, ca cao vào thị trường EU, các doanh nghiệp đều rất đồng tình với các giải pháp thích ứng Quy định EUDR của các đơn vị của Bộ NN&PTNT đưa ra.

"Các doanh nghiệp sẽ luôn đồng hành, góp phần khẳng định của Việt Nam trong tham gia bảo vệ thiên nhiên, chống biến đổi khí hậu", ông An khẳng định.

Tuy nhiên, để truy xuất nguồn gốc tại vườn phải áp dụng phương pháp đầu tư công – tư, bởi việc truy nguồn gốc chiếm chi phí rất cao. Bộ NN&PTNT và Bộ Tài nguyên Môi trường cần ban hành cơ sở dữ liệu vườn trồng đạt tiêu chuẩn và được EU công nhận, từ đó có cơ sở để triển khai trong thời gian tới.

Theo bà Trần Quỳnh Chi, Giám đốc Khu vực châu Á của chương trình Asia Landscapes thuộc Tổ chức Sáng kiến Thương mại Bền vững (IDH) cho rằng, cần xây dựng hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu rừng và vùng sản xuất, phân vùng sản xuất theo các cấp độ nguy cơ gây mất rừng, suy thoái rừng và truy xuất nguồn gốc theo quy định của EUDR.

Ngoài ra, cần có giải pháp giảm thiểu rủi ro mất rừng, suy thoái rừng gồm xác định, xử lý các diện tích sản xuất cà phê trên đất mất rừng, suy thoái rừng sau ngày 31/12/2020, tăng cường giám sát, bảo vệ, tái sinh rừng, hỗ trợ mô hình sinh kế nông hộ quy mô nhỏ, đặc biệt ở các khu vực có nguy cơ cao và trung bình.

Bà Trần Quỳnh Chi cho rằng, giảm thiểu rủi ro mất rừng là giải pháp quan trọng. Qua đó sẽ chứng minh sản phẩm cà phê, cao su Việt Nam 100% đáp ứng yêu cầu không gây mất rừng, suy thoái rừng.

Do đó, Việt Nam cần đối thoại với EU để chuyển Việt Nam sang mức rủi ro thấp, từ đó giảm mức độ yêu cầu; giảm mức độ yêu cầu về truy xuất nguồn gốc; đạt được tác động bảo vệ và tái sinh rừng, đảm bảo an sinh xã hội.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Quan hệ và Hợp tác quốc tế (Bộ NN&PTNT) cho biết, cần phải có sự hợp tác giữa các bên giữa khu vực công và khu vực tư nhân, từ trung ương xuống địa phương cũng như giữa các Hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp và hộ nông dân, HTX cùng với hỗ trợ của các tổ chức quốc tế.

Đồng thời, cần đẩy mạnh truyền thông để các cơ quan quản lý Nhà nước, doanh nghiệp và nông dân hiểu rõ quy định mới về chống phá rừng, suy thoái rừng khi sản xuất, kinh doanh xuất khẩu nông sản, đồng thời phân định rõ trách nhiệm của các bộ, ngành liên quan, chính quyền địa phương và người dân trong phối hợp thực hiện.

Theo ông Lê Minh Hoan - Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, Việt Nam chủ động thích ứng với những thay đối, trong đó có quy định mới của EU về chống phá rừng và suy thoái rừng. Đây cũng là cơ hội để Việt Nam cấu trúc lại các ngành hàng liên quan tới rừng và lâm nghiệp như cà phê, cao su su, gỗ và các sản phẩm từ gỗ.

"Chống phá rừng và suy thoái rừng không chỉ là quy định của EU mà đây là xu thế của thế giới trong tăng trưởng Xanh, hướng tới nền kinh tế nói chung, nông nghiệp nói riêng minh bạch, trách nhiệm và phát triển bền vững. Việt Nam mong muốn sẽ là đối tác đồng hành cùng EU thực thi EUDR một cách tích cực và hiệu quả", ông Lê Minh Hoan chia sẻ.