“Rũ bùn đứng dậy sáng lòa”...

Trên hành tinh đặc biệt này có Tổ quốc của tôi, yêu dấu và thiêng liêng, không gì thay thế được. Việt Nam, nơi tôi gọi là Tổ quốc ấy có số phận hết sức thăng trầm; hành trình dựng nước và giữ nước đầm đìa mồ hôi và máu, dân tộc đi qua nhiều cuộc chiến tranh tàn khốc, bao nhiêu chiến thắng là bấy nhiêu đau thương, cái giá trả cho sự tồn sinh và trưởng thành kể không bao giờ hết. Sau tất cả, không dễ gì Việt Nam có được vị thế đàng hoàng, đĩnh đạc như hôm nay. Cái vị thế được tạo dựng bởi bản lĩnh của dân tộc, nói vậy là đúng nhưng chưa đủ bởi theo tôi, sự trội bật của phẩm tính Việt chính là lòng yêu thương. Nói cách khác là tình người được cô đúc trong minh triết sống đã được thấm sâu vào lòng dân đất Việt: Thương người như thể thương thân.

Tôi nghĩ, thật trùng khớp với những gì có trong đạo Phật, luôn lấy yêu thương và bao dung làm cốt lõi luân lý nhân sinh. Phẩm hạnh con người phải đặt yêu thương làm đầu và mặc nhiên là xuyên suốt như thầy Thích Nhất Hạnh biện giải “Thành Bụt không khó lắm. Bụt là một người giác ngộ, có khả năng yêu thương và tha thứ”.

Và đây nữa, trải qua nhiều cuộc chiến tranh tàn khốc, những hiểm họa do thiên tai, dịch bệnh ập tới, chúng ta thấu rõ giá trị của sự hiểu biết, thương yêu và từ bi. Tôi có thể khẳng định, người Việt Nam là dân tộc luôn đề cao tình người, giàu lòng thương yêu và để đạt tới minh ngộ đó, không thể không hiểu biết. Yêu thương người Việt dành cho đồng bào là “Nhiễu điều phủ lấy giá gương/Người trong một nước phải thương nhau cùng”; dành cho kẻ lầm đường lạc lối, là “đánh kẻ chạy đi chứ không ai đánh người chạy lại”…

Dân tộc ta biết chờ thời để trường kỳ kháng chiến như 3 lần đánh bại giặc Nguyên Mông, như 10 năm nếm mật nằm gai chống quân Minh, như 9 năm chống thực dân Pháp rồi 21 năm chống đế quốc Mỹ xâm lược… Dân tộc ấy cũng lấy thời gian để làm dịu vết thương, không chọn oán thù trả oán thù, không vung đao chém kẻ ngã ngựa; trái lại, hết mực bao dung, mong muốn hòa hợp, hòa giải, khát khao làm bạn với tất cả các nước trên thế giới. Sức hấp dẫn của Việt Nam có lẽ là ở đó, ta biết chọn yêu thương, lấy tình người làm nền tảng ứng xử, trong ngoài đều tuân thủ nguyên tắc ấy nên không quá khó lý giải vì sao đất nước này lại “chơi” được với nhiều quốc gia trên thế giới một cách bình đẳng, thân thiện, cùng có lợi.

Vị thế của Việt Nam hiện nay được “bảo hiểm” bằng tình người, bằng sự yêu thương rộng lớn. Xin hãy nhìn lại năm 2020 để không hoài nghi điều tôi nói. Tôi chưa quên được cảm giác bồn chồn khó tả của đêm ngày 30 tháng Chạp Tết Canh Tý. Giao thừa, giữa lòng Hà Nội, tôi chứng kiến trận mưa giông dữ dội kèm theo sấm sét ùng oàng. Không chỉ Hà Nội, mà rất nhiều vùng ở phía Bắc nước ta có hiện tượng thời tiết lạ lẫm trái khoáy này.

Như một điềm báo ứng nghiệm ngay sau đó, đại dịch Covid-19 bắt nguồn từ Vũ Hán, thành phố có 11 triệu dân ở Trung Quốc ập vào nước ta, gây ra những thiệt hại vô cùng nặng nề về kinh tế. Chính trong bối cảnh đó, Đảng, Nhà nước, quân và dân ta đã chủ động phòng chống dịch như chống giặc nên đã hạn chế được thiệt hại và kiểm soát tốt dịch bệnh quái ác này.

Việt Nam phòng chống đại dịch Covid-19 đạt hiệu quả cao, thế giới đã công nhận thành tích đó. Tuy nhiên, điều tôi muốn nhấn mạnh là tình người trong cuộc chiến này. Chúng ta sẽ không bao giờ quên những chuyến bay nhân đạo vào vùng tâm dịch của thế giới để đưa đồng bào về với ngôi nhà Tổ quốc thân yêu. Những chuyến bay phi lợi nhuận của một đất nước thu nhập mới đạt ngưỡng trung bình trên thế giới, một quốc gia còn nghèo khó.

“Lãi” ta thu được không gì khác chính là bài học về tình thương yêu tràn ngập non sông cong cong hình chữ S nhìn ra biển Việt mênh mang. “Lãi” ấy có thể được gọi là “siêu lợi nhuận” khi bạn bè năm châu bốn biển hiểu hơn tính cách Việt. Chưa hết, những đơn vị quân đội chấp nhận dựng lán ở rừng nhường doanh trại, chăm lo từng bữa ăn giấc ngủ cho nhân dân thuộc diện cách ly. Đâu phải chỉ ngày một, ngày hai mà có khi kéo dài hàng tháng do lượng người bị cách ly đông và nối nhau nhiều đợt. Những thầy thuốc có mặt trên tuyến đầu chống dịch, bất chấp nguy cơ lây bệnh cao, hết lòng điều trị cho người nhiễm Covid-19. Mọc lên nhiều nơi các ATM gạo, những siêu thị 0 đồng, ai cần thì lấy, ai có thì cho giúp đỡ đồng bào khó khăn trong mùa dịch.

Nói sao hết tình thương Việt Nam. Mùa thu năm 2020, khi các tỉnh miền Trung bị lũ chồng lũ, bão nối bão với nhiều tổn thất, mất mát xảy ra thì cả nước cùng hướng về dải đất này. Hình như, ai cũng muốn làm một điều gì đó cho miền Trung yêu dấu. Từ 2 đầu Tổ quốc, những chuyến xe nối nhau chở hàng cứu trợ đến kịp thời cho đồng bào vùng bão lũ. Tôi gọi đó là “dòng lũ yêu thương” cuồn cuộn đổ về miền Trung, “một miếng khi đói bằng một gói khi no” làm ấm lòng người trong cơn hoạn nạn. Chưa bao giờ 2 tiếng “thiện nguyện” lại vang lên đầy xúc động như thế. Hình ảnh chia sẻ với nhân dân vùng bão lũ ngập tràn trên mạng xã hội như một minh chứng về sự đồng cảm lớn lao và sâu sắc của hàng triệu người với miền Trung. Kết nối để truyền cảm. Kết nối để chia sẻ. Kết nối để hành động. Truyền cảm, chia sẻ và hành động của số đông, số nhiều.

Yêu thương đã tạo ra sức mạnh to lớn của cộng đồng và hiệu ứng kép của nó là không chỉ cứu trợ tức thời cho người dân vùng lũ từ miếng ăn, cái mặc… mà còn làm bừng sáng những giá trị tinh thần tốt đẹp tưởng chừng đã chìm khuất đâu đó bấy lâu nay. Có vẻ như chúng ta đã định lượng chưa chuẩn xác cái gọi là vô cảm trong xã hội hiện thời. Tình người là cái chưa bao giờ mất đi của dân tộc Việt nếu như không muốn nói nó vẫn tỏa sáng trong cuộc sống mỗi ngày. Tình người đã giúp dân tộc vượt qua được nhiều khúc quanh của lịch sử, nhiều bão lốc thời cuộc, đã chiến thắng biết bao thử thách gian nguy.

Chứng kiến những gì dân tộc ta đã thể hiện trong những tháng ngày chống đại dịch và vượt qua thiên tai, chắc chắn nhiều người trên thế giới sẽ có cái nhìn thiện cảm hơn với Việt Nam. Một dân tộc như thế không thể không yêu hòa bình, không thể không tha thiết với cái đẹp, không thể không tôn vinh những giá trị cao cả của con người. Một dân tộc giàu lòng yêu thương sẽ biết tôn trọng dân tộc khác, biết cách cho và nhận, biết nhẫn nại để nhân hòa, không bao giờ đem thù hận kích hoạt xung đột chiến tranh…

Yêu thương là lẽ sống được dân tộc Việt đề cao, từ xa xưa cho đến bây giờ. Ai đi ngược lại lẽ sống đó là đánh mất căn cốt tính cách của dân tộc mình. Chúng ta chưa giàu mạnh, chưa sung sướng, không ai chối cãi điều đó. Nhưng với những gì đã có, đang có Việt Nam xứng đáng được ngẩng cao đầu, được bạn bè thế giới tin yêu. Không nghi ngờ gì nữa, trong lòng nhân loại Việt Nam đã mạnh mẽ vươn lên, “rũ bùn đứng dậy sáng lòa” để có một vị thế, cơ đồ như ngày hôm nay...