Từ "bước ngoặt" nâng hạng đến khát vọng tăng trưởng kép: Cần chiến lược dòng vốn cho kỷ nguyên mới

Ông Nguyễn Đức Quân Tùng - Thành viên Hội đồng Quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Chứng khoán OCBS

Với góc nhìn của một người trong cuộc, ông Nguyễn Đức Quân Tùng - Thành viên Hội đồng Quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Chứng khoán OCBS nhận định rằng, những cải thiện toàn diện về thể chế và hạ tầng sẽ biến thị trường chứng khoán Việt Nam thành "nam châm" hút vốn chủ động, tạo đà cho nền kinh tế bứt phá mạnh mẽ.

2025: Bản lề vững chắc cho chu kỳ "Tái định giá"

Nhìn lại bức tranh kinh tế năm 2025, có thể thấy Việt Nam đã chứng minh được sức chống chịu kiên cường đáng kinh ngạc. Không chỉ vượt qua các cú sốc từ môi trường kinh tế thế giới đầy biến động, nền kinh tế còn xử lý hiệu quả những sức ép nội tại để đạt mức tăng trưởng GDP ước đạt 8% - con số đưa Việt Nam vào nhóm dẫn đầu khu vực ASEAN.

Phân tích sâu hơn về động lực tăng trưởng, Tổng Giám đốc OCBS chỉ ra "kiềng ba chân" vững chắc đã nâng đỡ nền kinh tế trong năm qua. Thứ nhất là hoạt động đầu tư công được đẩy mạnh quyết liệt với tốc độ giải ngân ấn tượng. Thứ hai, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thực hiện đã chạm ngưỡng cao nhất trong vòng 5 năm trở lại đây. Và mảnh ghép cuối cùng, quan trọng không kém, là khả năng kiểm soát lạm phát ổn định dưới ngưỡng 4%. Chính nền tảng vĩ mô ổn định này đã tạo ra sự nhất quán quý giá trong kỳ vọng của cộng đồng doanh nghiệp và giới đầu tư.

Đối với thị trường vốn, năm 2025 được xem là cột mốc lịch sử khi Việt Nam chính thức được FTSE Russell nâng hạng. Vị thế mới trên bản đồ tài chính quốc tế đã tác động tích cực ngay lập tức đến tâm lý thị trường. Dù thanh khoản chưa thực sự bùng nổ như một số kỳ vọng lạc quan nhất, nhưng chỉ số VN-Index đã có sự phục hồi ngoạn mục từ vùng 1.580 - 1.590 điểm để tiến về mốc 1.700 điểm vào đầu tháng 12. Với mức tăng trưởng gần 35% tính từ đầu năm, chứng khoán Việt Nam đã ghi danh vào nhóm những thị trường tăng giá tốt nhất toàn cầu.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Đức Quân Tùng cũng lưu ý về sự phân hóa sâu sắc đang diễn ra. Trong khi các nhóm ngành vốn hóa lớn đóng vai trò đầu tàu kéo chỉ số, vẫn có nhiều cổ phiếu ghi nhận mức giảm 20-30% từ đỉnh. Dưới góc nhìn phân tích, hiện tượng này mang hai hàm ý quan trọng: một mặt, thị trường đang vận hành cơ chế tự sàng lọc và tái định giá khắt khe dựa trên chất lượng nội tại của doanh nghiệp; mặt khác, chính sự sụt giảm này lại mở ra cơ hội lớn để tích lũy những cổ phiếu chất lượng với mức định giá hấp dẫn.

Tổng thể, năm 2025 không dừng lại ở câu chuyện phục hồi mà đóng vai trò là năm bản lề, đặt nền móng cho tăng trưởng của năm 2026 và kích hoạt quá trình tái định giá (re-rate) thị trường trong dài hạn.

Ba mũi nhọn cải cách và sự chuyển mình của các định chế tài chính

Việc nâng hạng thị trường mới chỉ là điều kiện cần. Để dòng vốn lớn thực sự giải ngân bền vững vào Việt Nam, ông Tùng nhấn mạnh ba mũi nhọn cải cách trọng tâm mà thị trường cần tăng tốc thực hiện.

Đầu tiên là câu chuyện thể chế. Những "điểm nghẽn" như quy định yêu cầu ký quỹ trước khi giao dịch (pre-funding) đang tạo ra rào cản tâm lý cho nhà đầu tư ngoại do thiếu sự linh hoạt so với thông lệ quốc tế. Việc hoàn thiện cơ chế non-pre-funding, minh bạch hóa tỷ lệ sở hữu nước ngoài (FOL) và cho phép đặt lệnh trực tuyến qua các công ty chứng khoán toàn cầu là những bước đi cấp thiết. Những cải cách này không chỉ nhằm đáp ứng tiêu chí của FTSE Russell cho đợt nâng hạng chính thức lên thị trường mới nổi thứ cấp vào tháng 9/2026, mà còn hướng tới mục tiêu xa hơn là tiêu chuẩn của MSCI trong giai đoạn 2028–2030.

Mũi nhọn thứ hai nằm ở hạ tầng thị trường. Sự vận hành chính thức của hệ thống KRX từ tháng 5/2025 là một bước tiến lớn, nhưng chưa đủ. Thị trường cần tiếp tục triển khai mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP) từ năm 2027, nâng cao năng lực hệ thống xử lý xuyên suốt (STP) và đặc biệt là mở rộng các sản phẩm phòng ngừa rủi ro tỷ giá – một công cụ thiết yếu trong bối cảnh tài chính toàn cầu biến động.

Thứ ba là yêu cầu về minh bạch thông tin và chất lượng hàng hóa. Nhà đầu tư quốc tế luôn ưu tiên các thị trường có quản trị công ty chuẩn mực và tuân thủ ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị). Dù Nghị định 245 đã rút ngắn thời gian IPO từ 90 ngày xuống 30 ngày, thị trường vẫn cần những cú hích mạnh hơn để thúc đẩy các thương vụ IPO chất lượng cao và nới lỏng giới hạn sở hữu ngoại ở các lĩnh vực không nhạy cảm.

Đáng chú ý, sự vận động của thị trường buộc các thành viên tham gia cũng phải tự nâng cấp để thích nghi. Tại OCBS, chiến lược phát triển được thiết kế bám sát ba hướng cải cách của thị trường chung. Đơn vị này đang thực hiện lộ trình tăng vốn mạnh mẽ, từ 1.200 tỷ đồng năm 2025 lên 3.200 tỷ đồng năm 2026, hướng tới mục tiêu gia nhập câu lạc bộ công ty chứng khoán vốn hóa 10.000 tỷ đồng. Nguồn lực tài chính này nhằm mở rộng năng lực cho vay ký quỹ (margin), tăng quy mô tự doanh và chủ động trong các nghiệp vụ bảo lãnh, phân phối sản phẩm cho khách hàng tổ chức.

Song song đó là sự đầu tư quyết liệt vào công nghệ và tự động hóa để kết nối đồng bộ với KRX, STP và cơ chế CCP trong tương lai. Đặc biệt, OCBS xác định trụ cột Quản lý tài sản (Wealth & Asset Management) là hướng đi chiến lược. Trong giai đoạn "chuyển cấp" của thị trường vốn, công ty chứng khoán không thể chỉ là nơi nhận lệnh mà phải trở thành đối tác tài chính dài hạn, cung cấp các giải pháp quản lý danh mục và cố vấn đầu tư chuyên sâu cho cả khách hàng cá nhân quy mô lớn lẫn nhà đầu tư tổ chức.

Kịch bản 2026: Làn sóng IPO và mục tiêu GDP hai con số

Nhìn về tương lai, câu chuyện chất lượng hàng hóa trên thị trường chứng khoán đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Với quy mô vốn hóa khoảng 260 tỷ USD nhưng phần lớn biến động chỉ phụ thuộc vào chưa đầy 30 cổ phiếu lớn, thị trường Việt Nam đang rất "khát" những doanh nghiệp quy mô lớn, minh bạch, đại diện cho các ngành kinh tế trụ cột mới.

Giai đoạn 2025 – 2027 được dự báo sẽ chứng kiến làn sóng IPO lớn nhất lịch sử, mang đến cơ hội tái cấu trúc nguồn cung. Thị trường sẽ đón nhận những doanh nghiệp dám khai phá thị trường mới, sở hữu vị thế cạnh tranh thực sự thay vì chỉ dựa vào những "câu chuyện đẹp". Nhà đầu tư hiện đại đòi hỏi doanh nghiệp phải chứng minh năng lực tạo giá trị dài hạn thông qua chiến lược mở rộng thị trường, đổi mới công nghệ và khả năng thực thi cam kết.

Trên bình diện vĩ mô, ông Nguyễn Đức Quân Tùng nhận định mục tiêu tăng trưởng GDP 10% trong năm 2026 là hoàn toàn khả thi dựa trên các dữ kiện hiện tại.

Thứ nhất, nền tảng năm 2025 (GDP 8%, thặng dư thương mại tốt, FDI cao, lạm phát thấp) cho phép Việt Nam duy trì mặt bằng lãi suất thấp hỗ trợ tăng trưởng mà không gây áp lực quá lớn lên tỷ giá. Thứ hai, yếu tố ngoại lực đang chuyển biến thuận lợi khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) dự kiến bước vào chu kỳ giảm lãi suất, giúp tỷ giá VND/USD ổn định hơn, tạo dư địa cho các công cụ chính sách trong nước. Thứ ba, và quan trọng nhất, là quyết tâm cải cách thể chế nhằm tháo gỡ nút thắt cho khoảng 2.200 dự án tồn đọng (chiếm gần 50% GDP). Việc khơi thông nguồn lực khổng lồ này sẽ tạo ra động lực tăng trưởng đột phá cho khu vực doanh nghiệp.

Dưới tác động cộng hưởng đó, thị trường chứng khoán năm 2026 được dự báo sẽ bước vào chu kỳ tăng trưởng mới, được dẫn dắt bởi hai động lực: Lợi nhuận doanh nghiệp và Định giá hấp dẫn. Tăng trưởng lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS) dự kiến đạt từ 18% đến 20% nhờ kinh tế vĩ mô mở rộng và tăng trưởng tín dụng tích cực. Về định giá, P/E dự phóng năm 2026 ở mức 11-12 lần – thấp hơn đáng kể so với mức trung bình 15 lần của 5 năm qua và thấp hơn tốc độ tăng trưởng lợi nhuận. Tỷ lệ PEG dưới 1 cho thấy dư địa tái định giá là rất lớn, đặc biệt khi so sánh với mặt bằng các thị trường mới nổi trong khu vực.

Các nhóm ngành được kỳ vọng dẫn sóng bao gồm Ngân hàng (định giá hấp dẫn, lợi nhuận ổn định), Chứng khoán (hưởng lợi từ IPO và nâng hạng), Tiêu dùng - Bán lẻ (cầu nội địa phục hồi), cùng với Bất động sản khu công nghiệp và Năng lượng.

Để đón đầu chu kỳ này, các định chế tài chính như OCBS đang ráo riết chuẩn bị nguồn lực theo 4 mũi nhọn: Tăng chiều sâu nghiên cứu phân tích; Phát triển đội ngũ ngân hàng đầu tư (IB) để hỗ trợ doanh nghiệp tái cấu trúc vốn; Cung cấp giải pháp quản lý gia sản cao cấp cho nhà đầu tư VIP và định chế; Cuối cùng là ứng dụng AI và dữ liệu lớn để tối ưu hóa trải nghiaệm đầu tư.

Khi Chính phủ, cơ quan quản lý và các thành viên thị trường cùng phối hợp hành động quyết liệt, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ không chỉ thụ động chờ vốn, mà sẽ chủ động trở thành một "nam châm" hút vốn chất lượng, hiện thực hóa khát vọng tăng trưởng thần tốc của nền kinh tế trong kỷ nguyên mới.