Sản xuất, xuất khẩu cuối năm khởi sắc, nhưng áp lực vẫn lớn

Theo ông Andrew Harker, Giám đốc Kinh tế tại S&P Global Market Intelligence, dữ liệu sản xuất tháng gần đây cho thấy sự cải thiện rõ rệt. Sản lượng và đơn hàng đều tăng mạnh và nhanh hơn. Điểm tích cực là mức tăng đủ lớn để các doanh nghiệp tuyển thêm nhân viên và bổ sung nguyên vật liệu sản xuất.

Các đơn hàng về doanh nghiệp tăng mạnh dịp cuối năm

Nhóm gỗ tiếp tục dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng. Riêng tháng 10, xuất khẩu 1,53 tỷ USD gỗ và sản phẩm gỗ đã góp phần quan trọng vào 5,96 tỷ USD kim ngạch nông, lâm, thủy sản - mức tăng 6,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tại Bình Dương, Công ty CP Gỗ An Phát đã khôi phục hoàn toàn công suất sau nhiều tháng chỉ vận hành 60 - 65%. Ông Trần Quốc Dũng, Tổng giám đốc công ty Gỗ An Phát cho biết, doanh nghiệp đã tuyển thêm gần 120 lao động trong tháng 9 và tháng 10 để đáp ứng các đơn hàng tủ bếp và nội thất xuất sang Mỹ. Mức tăng đơn hàng khoảng 18% so với quý trước là tín hiệu tích cực, cho thấy thị trường đã bắt đầu ấm lên.

Ông Nguyễn Minh Hoàng, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Thủy sản Đại Lợi (Cần Thơ) cho rằng, sau nửa đầu năm ảm đạm, đơn hàng tôm đông lạnh của chúng tôi vào thị trường Nhật Bản và Trung Quốc đã phục hồi khoảng 20 - 25%. Nhà máy hiện chạy 85% công suất. Dù vậy, chi phí vận chuyển tăng nhanh khiến việc chốt giá với khách hàng gặp khó. Bức tranh chung cho thấy sự hồi phục có tính lan tỏa, song mức độ tùy thuộc từng ngành và từng thị trường.

Dù thị trường ấm lại, doanh nghiệp vẫn đối mặt nhiều thách thức. Chi phí nguyên liệu, bao bì, logistics và lãi vay đều tăng. Bên cạnh đó, tỷ giá USD biến động khiến các doanh nghiệp phụ thuộc nhập khẩu nguyên liệu càng chịu thêm áp lực.

Bức tranh chung cho thấy sự hồi phục có tính lan tỏa

Ông Trần Quốc Dũng chia sẻ thêm, giá gỗ nguyên liệu nhập từ Bắc Mỹ tăng từ 5% đến 7%. Trong khi đó, khách hàng chưa sẵn sàng mua với giá cao hơn, buộc doanh nghiệp phải chấp nhận giảm lợi nhuận.

Ở lĩnh vực thủy sản, yêu cầu kiểm soát chất lượng và truy xuất nguồn gốc ngày càng khắt khe. Ông Nguyễn Minh Hoàng của Thủy sản Đại Lợi cho hay, các thị trường lớn đều siết chuẩn kháng sinh, yêu cầu đánh giá nhà máy theo tiêu chuẩn môi trường mới. Chi phí để đáp ứng tiêu chuẩn tăng nhưng không phải thị trường nào cũng chia sẻ với doanh nghiệp.

Theo các chuyên gia, các quy định xanh của châu Âu và Mỹ sẽ tiếp tục là thách thức lớn nhất với gỗ, thủy sản và dệt may trong hai năm tới. Doanh nghiệp buộc phải đầu tư vào hệ thống truy xuất, quản lý chuỗi cung ứng và quy trình sản xuất sạch hơn.

Cả doanh nghiệp gỗ và thủy sản đều cho rằng cần có các chính sách hỗ trợ cấp thiết để duy trì đà phục hồi. Ông Trần Quốc Dũng đề xuất, giảm và giãn một số loại thuế - phí, nhất là thuế nhập khẩu nguyên liệu, sẽ giúp doanh nghiệp có thêm dư địa giá. Song song, chúng tôi cần chính sách cho vay linh hoạt hơn vì nhiều doanh nghiệp đã cạn hạn mức tín dụng sau hơn một năm khó khăn.

Trong khi đó, ông Nguyễn Minh Hoàng nhấn mạnh vai trò của logistics, nếu chi phí container được bình ổn và thủ tục thông quan rút ngắn, doanh nghiệp có thể cạnh tranh tốt hơn. Đây là yếu tố sống còn với ngành thủy sản, bởi thời gian giao hàng quyết định rất lớn đến doanh số.

Ngoài ra, các doanh nghiệp đều đề nghị Chính phủ và các hiệp hội ngành hàng tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại, hỗ trợ mở rộng thị trường sang Trung Đông, Ấn Độ và Nam Mỹ để giảm phụ thuộc vào một vài thị trường lớn.

Không chỉ tập trung vào những giải pháp ngắn hạn, doanh nghiệp đang được khuyến nghị xây dựng chiến lược dài hạn ngay từ bây giờ. Năm 2026 được dự báo là thời điểm cạnh tranh mạnh hơn khi nhiều quốc gia đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu để phục hồi kinh tế hậu khủng hoảng.

Ông Andrew Harker nhận định, doanh nghiệp nào chủ động đầu tư công nghệ, nâng chuẩn xanh và đa dạng hóa khách hàng từ bây giờ sẽ có lợi thế lớn khi nhu cầu toàn cầu phục hồi mạnh hơn.

Doanh nghiệp cần chính sách hỗ trợ cấp thiết để duy trì đà phục hồi

Sự cải thiện trong sản xuất và xuất khẩu những tháng cuối năm là tín hiệu tích cực, nhưng chưa đủ để doanh nghiệp thực sự an tâm. Họ cần các chính sách hỗ trợ kịp thời, mạnh mẽ hơn và một tầm nhìn chiến lược để đi đường dài.

Khi những giải pháp ngắn hạn được triển khai đúng lúc và kế hoạch 2026 được chuẩn bị bài bản, các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể bước vào chu kỳ tăng trưởng mới với nền tảng vững chắc hơn.