Tăng mức hỗ trợ khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Gần 2,3 triệu người tham gia

Luật BHXH 2024 quy định Nhà nước hỗ trợ người tham gia BHXH tự nguyện. Đồng thời, khuyến khích các địa phương tùy theo điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng cân đối ngân sách, kết hợp huy động các nguồn lực xã hội hỗ trợ thêm tiền đóng BHXH cho người tham gia tự nguyện và hỗ trợ thêm cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Việc hỗ trợ người tham gia BHXH tự nguyện được thực hiện từ ngày 1/1/2018 theo Nghị định số 134/2015/NĐ-CP. Cụ thể, người tham gia BHXH tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn, cụ thể: Bằng 30% đối với người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ nghèo; bằng 25% đối với người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ cận nghèo; bằng 10% đối với các đối tượng khác.

Chính sách hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện là cần thiết

Được biết, theo BHXH Việt Nam, tính đến ngày 31/12/2024, số người tham gia BHXH tự nguyện đạt gần 2,3 triệu người, tăng 10,2 lần so với năm 2017 - trước khi Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết số 28-NQ/TW.

Mức hỗ trợ hiện nay đối với người tham gia BHXH tự nguyện như sau: 99.000 đồng/tháng đối với người tham gia thuộc hộ nghèo và 82.500 đồng/tháng đối với người tham gia thuộc hộ cận nghèo; 33.000 đồng/tháng đối với người tham gia khác.

Bộ LĐTB&XH đánh giá, kể từ khi thực hiện chính sách hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thì số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện cũng có sự bứt phá lớn về số người tham gia.

Mục tiêu phát triển đối tượng tham gia đến năm 2030 của Chính phủ cũng nêu rõ: “Phấn đấu đạt khoảng 60% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội”. Như vậy, ước tính số người tham gia bảo hiểm xã hội (cả bắt buộc và tự nguyện) là khoảng 29,47 triệu người, so với số người đang tham gia tính đến hết năm 2023 là 18,75 triệu người thì cần phải phát triển thêm 10,72 triệu người tham gia. Tuy nhiên, trong năm những năm gần đây, mức gia tăng số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đang có xu hướng giảm xuống. Do đó, theo cơ quan soạn thảo Nghị định thì việc đẩy mạnh phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội thông qua chính sách hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là cần thiết để đảm bảo đạt được mục tiêu phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội đến năm 2030.

2 phương án hỗ trợ

Trong dự thảo Nghị định, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đưa ra đề xuất 2 phương án quy định mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện. Theo đó, người tham gia BHXH tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng BHXH hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn quy định tại khoản 2 Điều 31 Luật BHXH.

Cụ thể Phương án 1 là tăng mức hỗ trợ từ 30% lên thành 50% đối với người tham gia thuộc hộ nghèo; tăng mức hỗ trợ từ 25% lên thành 40% đối với người tham gia thuộc hộ cận nghèo; bổ sung đối tượng được hỗ trợ là người thuộc dân tộc thiểu số, với mức hỗ trợ 30%; tăng mức hỗ trợ từ 10% lên thành 20% đối với người tham gia khác.

Phương án 2 về cơ bản giữ nguyên mức hỗ trợ theo quy định hiện hành, chỉ bổ sung thêm nhóm đối tượng tham gia là người dân tộc thiểu số được hỗ trợ ở mức cao hơn so với nhóm đối tượng khác, và người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ có mức hỗ trợ bằng hộ nghèo.

Phương án hỗ trợ cho người tham gia BHXH tự nguyện

Đánh giá tác động của cả hai phương án, Bộ LĐTB&XH cho biết, đối với phương án 1: Ước tính tổng số tiền Ngân sách Nhà nước cần bố trí trong giai đoạn 2025-2030 để hỗ trợ người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là 19.784 tỷ đồng, tương đương với số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của năm 2030 là 5,8 triệu người. Người tham gia BHXH tự nguyện đối với phương án 1 sẽ phải đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất (của quỹ bảo hiểm xã hội). Tuy nhiên, ngoài việc tham gia để hướng đến việc thụ hưởng chế độ hưu trí và chế độ tử tuất thì người tham gia còn được hưởng chế độ thai sản (do Ngân sách nhà nước đảm bảo). Do đó lợi ích của người lao động khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được tăng thêm nhiều hơn.

Đối với phương án 2, tổng kinh phí ngân sách nhà nước cần bố trí thêm để thực hiện việc bổ sung hỗ trợ đối với các nhóm đối tượng bổ sung theo Phương án này (đã được nêu ở trên) là 882 tỷ đồng, tương đương khoảng 150 tỷ đồng/năm. Theo cơ quan soạn thảo, phương án này về cơ bản chỉ tác động đến người tham gia là người dân tộc thiểu số, người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo theo quy định của Chính phủ cho nên khuyến khích đối tượng này tham gia bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, việc tham gia của người dân tộc thiểu số, người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo phụ thuộc còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác. Cho nên Bộ LĐTB&XH nhận định, trong giai đoạn này thì tác động của việc thực hiện chính sách đến hiệu quả phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện còn chưa cao.