Thanh toán không dùng tiền mặt, minh bạch hóa dòng tiền

Ngày 14/6, trong khuôn khổ chuỗi sự kiện Ngày không tiền mặt do Báo Tuổi trẻ phối hợp với Vụ Thanh toán, Thời báo Ngân hàng và Napas (Ngân hàng Nhà nước) tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh. Một hội thảo với chủ đề “Thanh toán không tiền mặt: Động lực tăng trưởng kinh tế số” đã thu hút khoảng 300 đại biểu là đại diện các bộ ngành Trung ương và chuyên gia kinh tế, các ngân hàng, công ty công nghệ tài chính (fintech), các tổ chức trung gian thanh toán quốc tế.

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc tham quan các thành tựu phát triển thanh toán không dùng tiền mặt của ngành Ngân hàng đóng góp vào phát triển kinh tế số những năm qua - Ảnh: Đình Hải

Thanh toán điện tử thúc đẩy phát triển doanh nghiệp

Phát biểu tại sự kiện, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng cho biết, thanh toán không dùng tiền mặt đã bắt đầu tạo lập thói quen của người dân Việt Nam.

“Thanh toán điện tử không chỉ thúc đẩy hiệu quả hoạt động ngân hàng - tài chính, mà còn góp phần thúc đẩy phát triển doanh nghiệp và thương mại điện tử, dịch vụ công và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia” – Phó thống đốc Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh.

Theo Ngân hàng Nhà nước, người dân đủ tuổi mở tài khoản ngân hàng đến nay của Việt Nam đã đạt 86,97%. Trong đó, phương thức thanh toán quét mã QR đang phổ biến và len lỏi trong mọi ngõ ngách, từ thành thị đến nông thôn. Dịch vụ chuyển nhanh bằng mã VietQR có tốc độ phát triển rất nhanh. Napas đã phối hợp với các ngân hàng, trung gian thanh toán triển khai dịch vụ thanh toán bằng mã VietQR Global cho các giao dịch thanh toán xuyên biên giới.

Phó thống đốc Phạm Tiến Dũng phát biểu tại Hội thảo

Về phía các ngân hàng thương mại cũng đưa ra nhiều giải pháp hỗ trợ kinh doanh. Ông Đàm Thế Thái - Phó tổng giám đốc HDBank nhấn mạnh, người tiêu dùng hiện nay, đặc biệt là các thế hệ từ Gen X đến Gen Alpha, đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý tài chính cá nhân. Trong khi Gen X và Gen Y chịu áp lực tài chính gia đình, bị rào cản về công nghệ và khó bắt kịp các kênh đầu tư mới, thì Gen Z và Gen Alpha lại thích đầu tư mạo hiểm nhưng thiếu kinh nghiệm, chuộng lối sống chi tiêu cao trong khi thu nhập chưa ổn định.

Có thể thấy, nhiều người dân không chỉ cần công cụ thanh toán, mà cần cả năng lực đưa ra quyết định tài chính tốt hơn. "Ngân hàng cần đóng vai trò "bạn đồng hành tài chính" tin cậy, xử lý gọn mọi vấn đề của mọi đối tượng", ông Thái nhấn mạnh.

Từ định hướng đó, HDBank triển khai loạt giải pháp tài chính cá nhân ngay trên nền tảng số. Người dùng có thể tiếp cận các công cụ quản lý chi tiêu - tiết kiệm - đầu tư tự động, nhận tư vấn khoản vay phù hợp, đồng thời được hưởng nhiều ưu đãi như tích điểm đổi quà, hoàn tiền hay giảm giá dựa trên lịch sử giao dịch…

Đáng chú ý, các giải pháp tài chính được HDBank thiết kế xuyên suốt từng giai đoạn cuộc đời khách hàng. Sinh viên có thể sử dụng thẻ tín dụng học phí trả góp, thanh toán học phí qua thẻ sinh viên tích hợp ATM. Người mới tham gia vào thị trường lao động được hỗ trợ với thẻ tín dụng 3-trong-1 kết hợp cả chức năng thẻ tín dụng, ghi nợ và trả trước, giúp tiết kiệm chi phí phát hành và duy trì thẻ.

Sản phẩm Digistore BVBank BVBank - thanh toán số toàn diện dành cho nhà bán hàng và quản lý giao dịch tích hợp hóa đơn điện tử do ngân hàng phát triển dành riêng cho hộ kinh doanh, nhà bán hàng, quán ăn, cửa hàng bán lẻ… Giải pháp này giúp cho hộ kinh doanh trong việc áp dụng nghị định mới (Nghị định 70/2025/NĐ-CP). Theo đó, hóa đơn điện tử tích hợp sẵn - có thể các máy ngân hàng khác chưa có mà cần sử dụng 1 hệ thống phần mềm riêng.

Bên cạnh đó, các công ty công nghệ tài chính (fintech) cũng có nhiều giải pháp phát triển thanh toán số dịch vụ công, như MoMo cung cấp dịch vụ tài chính và tiêu dùng, giúp tiếp cận 100% dân số có tài khoản ngân hàng. Ứng dụng tài chính này cung cấp giải pháp thanh toán cho dịch vụ công của 34 tỉnh thành thông qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia. Qua đó, giao dịch qua nền tảng này chiếm 25% tổng giao dịch qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia và 50% thanh toán đăng ký tuyển sinh của Bộ Giáo dục và Đào tạo…

TP. Hồ Chí Minh đề nghị các bộ, ngành, địa phương đồng bộ thanh toán số

Đánh giá thanh toán không tiền mặt đã trở thành xu hướng khách quan và phổ biến trong đời sống ở đô thị lớn nhất Việt Nam - ông Nguyễn Văn Dũng, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh cho biết, thành phố đã ban hành kế hoạch phát triển thanh toán không tiền mặt trên địa bàn với nhiều biện pháp và giải pháp thúc đẩy thanh toán số trong tất cả các lĩnh vực dịch vụ công, giáo dục, y tế, giao thông vận tải, các hoạt động xúc tiến thương mại. Đồng thời triển khai nhiều giải pháp truyền thông, nâng cao nhận thức và kỹ năng tài chính số cho người dân, tạo nền tảng vững chắc cho một xã hội không tiền mặt.

"Lãnh đạo thành phố sớm nhận rõ vai trò then chốt của thanh toán không tiền mặt trong tiến trình thúc đẩy thanh toán số và phát triển kinh tế số. Thành phố đã, đang và sẽ xác định thanh toán không tiền mặt là trụ cột thúc đẩy kinh tế số và cam kết tiếp tục triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để lan tỏa sâu rộng hoạt động này", ông Dũng chia sẻ định hướng và kiến nghị Chính phủ có cơ chế chính sách mở đường cho các bộ, ngành, địa phương phối hợp thúc đẩy hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt. Theo đó Chính phủ sớm hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến thanh toán số và các quy định về bảo mật thông tin.

Các chuyên gia tham dự tại Hội thảo cũng đưa ra nhiều kiến nghị với cơ quan quản lý nhà nước chia sẻ kinh nghiệm, khuyến nghị thực tiễn cho TP. Hồ Chí Minh về thương mại điện tử và kết nối dữ liệu. Qua đó, các địa phương tích cực lồng ghép thanh toán số vào dịch vụ công, y tế, giáo dục, thuế... hỗ trợ doanh nghiệp, tiểu thương áp dụng giải pháp phù hợp. Song song đó đẩy mạnh truyền thông thay đổi thói quen dùng tiền mặt; kết nối liên thông dữ liệu để hình thành hệ sinh thái thanh toán thông minh.

Người dân tham quan, trải nghiệm các dịch vụ ngân hàng hiện đại tại đường Nguyễn Huệ - TP. Hồ Chí Minh - Ảnh: Đình Hải

Ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước Khu vực 2 đánh giá, chuỗi sự kiện “Ngày không tiền mặt” có vai trò quan trọng trong việc truyền thông chính sách, phổ cập thanh toán không dùng tiền mặt thúc đẩy tiến trình chuyển đổi sang nền kinh tế số tại Việt Nam.

Theo đó, chuỗi sự kiện này tạo ra cơ hội truyền thông mạnh mẽ thúc đẩy thực hiện Đề án 1813/QĐ-TTg, giúp truyền tải các nội dung chính sách về thanh toán số đến người dân, doanh nghiệp; tạo ra chuyển biến tích cực về nhận thức và hành vi đồng thời giúp quảng bá và nâng cao nhận thức về các dịch vụ ngân hàng hiện đại: thẻ, mobile/internet banking, ví điện tử, sinh trắc học, chuyển tiền điện tử, vay vốn số…

Về phía người dân, ông Lệnh cho rằng, việc phối hợp tư vấn, mở tài khoản, thanh toán qua POS, app... của nhiều TCTD, ngân hàng và các fintech trung gian thanh toán trong chuỗi sự kiện giúp người dân được gia tăng trải nghiệm, từ đó thay đổi nhận thức, thói quen dùng tiền mặt, góp phần mở rộng phạm vi tiếp cận thanh toán số, nhất là tại TP. Hồ Chí Minh và dần đến các khu vực khác.

Ngoài ra, qua chuỗi sự kiện Ngày không tiền mặt, ngành Ngân hàng và các cơ quan truyền thông cũng giúp người dân nhận diện thủ đoạn lừa đảo, phòng tránh rủi ro, bảo vệ thông tin cá nhân, đồng thời hỗ trợ cơ quan quản lý nâng cao hiệu quả phối hợp phòng chống tội phạm công nghệ cao, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Kết luận tại Hội thảo, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đánh giá cao sự kiện “Ngày không tiền mặt” trong suốt 7 năm qua đã góp phần quan trọng thúc đẩy xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt lan tỏa trong toàn xã hội, từ đó tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế số. Theo đó, khi thương mại điện tử phát triển, thanh toán không tiền mặt là điều kiện tất yếu, bởi đây là phương thức giao dịch nhanh chóng, chỉ mất vài giây, thuận tiện và chính xác. Không chỉ vậy, thanh toán không tiền mặt còn góp phần minh bạch hóa dòng tiền, hỗ trợ hiệu quả cho công tác quản lý tài chính, cải cách hành chính trong khu vực công, đồng thời nâng cao năng suất lao động và giúp tiết giảm chi phí cho toàn xã hội. Phó Thủ tướng khẳng định, thanh toán không tiền mặt không chỉ mang lại lợi ích cho ngành Ngân hàng, mà còn tạo nền tảng cho thương mại điện tử, dịch vụ công trực tuyến phát triển mạnh mẽ, đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế và quá trình chuyển đổi số quốc gia. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, Phó Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra các vấn đề cần khắc phục, đặc biệt là những rủi ro liên quan đến an toàn thông tin, an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân trong bối cảnh các hình thức lừa đảo và tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi. Đây là thách thức lớn cần có giải pháp đồng bộ. Do đó, Phó Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế, chính sách phù hợp để vừa tạo điều kiện thuận lợi cho các mô hình thanh toán sáng tạo tiếp tục phát triển, vừa đảm bảo quản lý rủi ro, bảo vệ hệ thống thanh toán và tài sản của người dân. Việc xây dựng hành lang pháp lý minh bạch, chặt chẽ và linh hoạt sẽ là yếu tố quyết định để thanh toán không dùng tiền mặt tiếp tục là động lực thúc đẩy kinh tế số bền vững.