Thị trường điện mặt trời áp mái đang nguội lạnh

Dự báo sụt giảm 30%

Giờ đây, trong cuộc đấu tranh “sinh tồn”, nhiều công ty điện mặt trời áp mái ở cả hai bờ Đại Tây Dương đang chuyển hướng sang tiếp thị trực tuyến thay vì gõ cửa từng nhà. Đồng thời sử dụng máy bay không người lái để kiểm tra khả năng lắp đặt của các mái nhà; thực hiện cấp giấy phép trên nền tảng kỹ thuật số; cũng như đưa ra các kế hoạch tài chính mới hấp dẫn cho các hộ đầu tư điện áp mái.

Theo Cơ quan Năng lượng quốc tế, năng lượng mặt trời được coi là một trong những nguồn động lực chính của quá trình chuyển đổi toàn cầu từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo. Năm 2019, điện mặt trời là nguồn năng lượng tái tạo có tốc độ phát triển nhanh thứ hai chỉ sau điện gió. Và điện mặt trời áp mái đã chiếm hơn 40% thị trường điện năng lượng mặt trời trước khi dịch Covid-19 bùng phát. Công ty nghiên cứu năng lượng Wood Mackenzie mới đây dự báo, lắp đặt điện mặt trời áp mái tại châu Âu và Mỹ sẽ giảm tới 30% trong năm nay, trong khi tại châu Á sẽ có mức tăng trưởng nhẹ 3%, đặc biệt do nhu cầu tăng ở Trung Quốc nhờ các hỗ trợ mạnh mẽ của Chính phủ nước này.

Thị trường điện mặt trời áp mái gặp khó khăn vì Covid-19

Joana Palau, 42 tuổi, một nhân viên Hội đồng trên đảo Ibiza của Tây Ban Nha, vào tháng 6 vừa qua đã quyết định lắp đặt 12 tấm pin mặt trời trong trang trại của mình. Đây là một trong số ít những người trong khu phố đưa ra quyết định như vậy. “Nhưng nếu tôi thất nghiệp, không có thu nhập ổn định mỗi tháng thì chắc chắn sẽ không dám quyết định như vậy”, Joana Palau nói.

Có thể coi đó là một ví dụ cho thấy đối với các hộ gia đình, việc quyết định đầu tư cho một hệ thống điện áp mái lúc này là hoàn toàn không dễ dàng. Nhưng tình hình có vẻ lại tích cực hơn ở những dự án điện mặt trời áp mái có quy mô lớn (do các DN đầu tư). Cụ thể với các dự án quy mô lớn, Wood Mackenzie chỉ cắt giảm dự báo ở mức dưới 10% tại châu Âu và hầu như không thay đổi triển vọng ở Mỹ vì các yếu tố như giá lắp đặt đã ở mức đáy, được trợ cấp từ Chính phủ… giúp các dự án lớn ít bị ảnh hưởng hơn từ đại dịch Covid-19.

Hiệp hội Công nghiệp Năng lượng Mặt trời Mỹ cho biết, thị trường điện mặt trời áp mái tại Mỹ có quy mô lớn thứ ba sau Trung Quốc và Nhật Bản. Đại dịch Covid-19 đến nay đã khiến khoảng 100.000 việc làm trong ngành năng lượng mặt trời bị mất đi, trong đó khoảng 80% là những việc làm liên quan đến điện mặt trời áp mái. Một trong những thách thức lớn nhất của ngành này hiện nay là làm thế nào để cắt giảm chi phí tối đa cho khách hàng (trên cơ sở xác định được chính xác và nhanh chóng nhất nhu cầu của khách hàng và mái nhà phù hợp), tiếp đó là thuyết phục được khách hàng mua các tấm panel trong bối cảnh lo lắng về dịch Covid-19 vẫn đang hiện hữu và khách hàng ngại có các cuộc tiếp xúc trực tiếp.

Bán hàng không gặp mặt

Các nhà lắp đặt điện áp mái hàng đầu của Mỹ như SunPower Corp, Vivint Solar Inc, Sunrun Inc cho biết họ đã phải nỗ lực trấn an các khách hàng tiềm năng trước mối lo về Covid-19. Họ cũng cắt giảm mạnh về chi phí đầu tư để có được khách hàng. Theo ước tính của Wood Mackenzie, mức cắt giảm đã lên tới gần 4.000 USD, tức giảm khoảng 22% so với chi phí trung bình 18.000 USD cho một hệ thống điện mặt trời áp mái.

Trong giai đoạn bình thường trước Covid-19, việc gặp gỡ và khảo sát nhà khách hàng trực tiếp là một chiến thuật bán hàng hiệu quả nhưng tốn kém. Tuy nhiên, do tác động của dịch Covid-19, doanh số bán hàng của Vivint Solar Inc đã giảm tới 60% trong tháng 4 sau khi các quy định giãn cách được áp dụng. Công ty nhanh chóng nhận ra chiến thuật gặp trực tiếp trên không còn hợp lý và chuyển qua đào tạo cho hàng trăm nhân viên bán hàng về cách bán hàng qua điện thoại. Với cách tiếp cận mới này, doanh số bán đến đầu tháng 5 chỉ còn giảm 30%.

Giám đốc điều hành David Bywater của Vivint cho biết, đây là một sự thay đổi căn bản và Vivint đang đẩy nhanh kế hoạch nhằm đa dạng hóa các chiến lược bán hàng và cắt giảm hơn nữa chi phí. Trên thực tế, chiến lược này đã thành công đến mức đối thủ lớn hơn của Vivint là Sunrun Inc vào ngày 7/7 vừa qua đã tuyên bố họ đã đạt được thỏa thuận mua lại Vivint với trị giá 3,2 tỷ USD, tạo ra công ty năng lượng mặt trời với khoảng 500 nghìn khách hàng.

Trong khi đó, Rival SunPower cũng nhanh chóng chuyển qua khai thác kênh kỹ thuật số để tiếp cận với khách hàng. Giám đốc điều hành Tom Werner cho biết, hiện khoảng 3/4 các cuộc tiếp xúc với khách hàng là thông qua video, và dự kiến một nửa doanh số bán hàng sẽ dựa vào các kênh kỹ thuật số. “Rõ ràng là sẽ khó khăn hơn trong chốt các hợp đồng thông qua các cuộc trò chuyện trực tuyến như vậy nhưng bù lại sẽ cắt giảm được thời gian đi lại giữa các cuộc hẹn trực tiếp. Sẽ rất lý tưởng nếu một ngày nào đó khi năng lượng mặt trời giống như Amazon, nơi bạn có thể mua và được hoàn thành theo một quy trình rất hiệu quả”, ông Tom Werner nói.

Không chỉ thay đổi trong cách tiếp cận với khách hàng, mà cách thức khảo sát các mái nhà để triển khai dự án cũng thay đổi. Theo đó, các DN cung cấp hệ thống điện mặt trời áp mái sẽ sử dụng hình ảnh vệ tinh và máy bay không người lái để kiểm tra mái nhà, từ đó đưa ra các khuyến nghị lắp đặt phù hợp.

Còn tại châu Âu, các công ty năng lượng mặt trời áp mái cũng đang triển khai nhiều giải pháp nhằm tiếp tục thúc đẩy phát triển thị trường. Như công ty SotySolar ở miền bắc Tây Ban Nha đã tăng tốc triển khai mô hình lắp đặt các tấm pin mặt trời tính phí theo tháng. Tại Barcelona, công ty năng lượng tái tạo Holaluz đang triển khai sáng kiến lắp đặt các tấm pin miễn phí cho những gia đình có không gian mái phù hợp. Holaluz hy vọng sẽ thực hiện được 50.000 hệ thống điện áp mái vào năm 2023.

Theo các nhà phân tích, cuộc cách mạng về điện mặt trời áp mái vẫn đang diễn ra. Dù có chịu ảnh hưởng lớn vì dịch Covid-19 nhưng các công ty trong lĩnh vực này vẫn đang nỗ lực tìm các giải pháp để thúc đẩy thị trường. Về phía khách hàng, khi phải dành rất nhiều thời gian ở nhà vì đại dịch, mọi người cũng ý thức hơn về những giá trị có thể tạo ra, như cách biến mái nhà của mình thành một nguồn năng lượng. Đó sẽ là cơ hội để điện áp mái tiếp tục phát triển dù đang gặp phải những thách thức ngắn hạn.