Thu ngân sách đạt kết quả khả quan trong bối cảnh kinh tế thế giới khó lường

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Quốc hội Lê Quang Mạnh

Năm 2024: Thu ngân sách vượt dự toán, nhưng chi đầu tư còn chậm

Theo ông Lê Quang Mạnh, ước tính tổng thu ngân sách nhà nước năm 2024 tăng 10,1% so với dự toán Quốc hội giao. Đây là kết quả khả quan trong bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều biến động khó lường. Tăng trưởng kinh tế Việt Nam phục hồi tích cực cùng với các giải pháp điều hành hiệu quả của Chính phủ là những yếu tố chính đóng góp vào thành công này.

Tuy nhiên, Báo cáo thẩm tra cũng chỉ ra một số vấn đề đáng quan ngại. Đại diện Ủy ban Tài chính Ngân sách cho rằng chất lượng dự báo thu ngân sách chưa cao dẫn đến việc xây dựng dự toán chưa sát với thực tiễn. Vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương đang có xu hướng suy giảm đòi hỏi cần sớm sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước. Đặc biệt, có khoảng 11 địa phương dự kiến không đạt dự toán thu ngân sách, trong đó 8 địa phương sẽ bị hụt thu cân đối nếu không tính đến các khoản thu từ đất đai, xổ số kiến thiết, cổ tức, lợi nhuận...

Về chi ngân sách, tiến độ giải ngân vốn đầu tư phát triển còn chậm. Ủy ban Tài chính Ngân sách đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương khẩn trương đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công, gắn với trách nhiệm của người đứng đầu. Chi thường xuyên 9 tháng đầu năm ước đạt 68% dự toán, tăng 1,2% so với dự toán. Mức tăng này được cho là phù hợp do năm nay phải bố trí nhiều nhiệm vụ chi đột xuất và thực hiện tăng lương cơ sở từ 1/7/2024. Tuy nhiên, việc giải ngân vốn cho các chương trình mục tiêu quốc gia còn chậm trễ, cần được làm rõ nguyên nhân và có giải pháp khắc phục.

Dự toán ngân sách 2025: Nhiều khoản thu dự kiến tăng trưởng khá

Về dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2025, Ủy ban Tài chính Ngân sách nhận thấy nhiều khoản thu dự kiến tăng trưởng khá, đặc biệt là thu từ khu vực sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, vẫn còn một số khoản thu dự kiến giảm mạnh, trong khi ước thực hiện năm 2024 lại vượt dự toán. Ủy ban đề nghị Chính phủ cần làm rõ nguyên nhân của sự chênh lệch này.

Dự toán thu dầu thô năm 2025 được xây dựng ở mức 75-80 USD/thùng, thấp hơn so với năm 2024. Ủy ban Tài chính, Ngân sách yêu cầu Chính phủ phân tích, đánh giá, dự báo cụ thể hơn về giá dầu để đảm bảo tính chính xác của dự toán. Thu từ hoạt động xuất nhập khẩu cũng được dự báo là chưa đạt mục tiêu đề ra tại Chỉ thị số 17 của Thủ tướng Chính phủ.

Về chi ngân sách, Ủy ban Tài chính, Ngân sách cơ bản nhất trí với phương án Chính phủ trình Quốc hội. Tuy nhiên, Ủy ban này đề nghị cần đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, đồng thời tiết kiệm triệt để chi thường xuyên, rà soát, cắt giảm những khoản chi chưa thực sự cần thiết.

Phân bổ ngân sách trung ương: Nhiều vấn đề cần làm rõ

Báo cáo thẩm tra cũng phân tích kỹ lưỡng phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2025. Ủy ban Tài chính Ngân sách đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân chưa phân bổ cụ thể cho 3 chương trình mục tiêu quốc gia ngay từ đầu năm, đồng thời cần khẩn trương phân bổ kinh phí chi thường xuyên còn tồn đọng. Ủy ban nhất trí với phương án xử lý bù mặt bằng chi cân đối năm 2024 và tăng bổ sung cân đối cho các địa phương nhận trợ cấp từ ngân sách trung ương.

Đối với 20.000 tỷ đồng kinh phí dự kiến bố trí cho các nhiệm vụ chi đầu tư phát triển ngoài phạm vi Luật Đầu tư công, Ủy ban Tài chính Ngân sách đề nghị Chính phủ bổ sung báo cáo, làm rõ mức bố trí cho từng nhiệm vụ cụ thể.

Chính phủ kiến nghị Quốc hội một số nội dung quan trọng, bao gồm: hạn chế tối đa chính sách giảm thu ngân sách, xử lý bù mặt bằng chi ngân sách địa phương, chưa xem xét tăng lương, cho phép sử dụng nguồn cải cách tiền lương còn dư để hỗ trợ xóa nhà tạm cho hộ nghèo... Ủy ban Tài chính, Ngân sách cơ bản nhất trí với các kiến nghị này.

Về nội dung Quốc hội sẽ xem xét, quyết định kế hoạch đầu tư công năm 2025 với số vốn dự kiến là 790.727 tỷ đồng, Ủy ban Tài chính Ngân sách đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương rà soát khả năng giải ngân, xây dựng danh mục dự án cụ thể, tránh tình trạng chuyển nguồn sang năm sau quá lớn.

Về việc kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân vốn của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đến hết ngày 31/12/2025, Ủy ban Tài chính, Ngân sách nhất trí với đề xuất của Chính phủ.

Một số nội dung quan trọng khác được đề cập trong Báo cáo thẩm tra bao gồm: tiếp tục thực hiện thu từ hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh dựa trên nền tảng số; bố trí 5.559 tỷ đồng cho Bộ Công an để chi cho công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông; cho phép bố trí kinh phí thường xuyên để thực hiện các nhiệm vụ đặc biệt của Bộ Quốc phòng từ nguồn lợi nhuận sau thuế của Tập đoàn Viettel; sử dụng nguồn cải cách tiền lương để giảm áp lực cho ngân sách trung ương khi nâng lương cơ sở...