Trà vả - thêm một đặc sản Huế ngày tết

Sản phẩm độc đáo

Trái vả ở Huế quá đỗi bình dân, đến nỗi cứ đến mùa là người dân mặc nhiên để rụng đầy trên đất. Hoặc đem bán thì giá cũng rất rẻ. Thế nhưng mấy năm gần đây, khi các sản phẩm của doanh nghiệp Lộc Mai được thị trường ưa chuộng, trái vả đã có giá 10.000 đồng/kg, giúp nhiều người dân khấm khá nhờ cải tạo vườn tạp trồng vả. Đặc biệt mới đây, Dự án Trường Sơn Xanh (Mỹ) phối hợp với Công ty TNHH SX TMDV Lộc Mai đã tổ chức hội thảo khởi động dự án “Bảo tồn, phát triển vùng nguyên liệu cây vả và chế biến các sản phẩm từ quả vả, gắn với bảo tồn đa dạng sinh học và tạo sinh kế bền vững cho người dân trong vùng đệm Vườn quốc gia Bạch Mã”. Dự án có mục tiêu phát triển vùng nguyên liệu cây vả và chế biến các sản phẩm từ quả vả, hướng đến mục tiêu tổng thể tạo sinh kế bền vững gắn với bảo tồn đa dạng sinh học cho 235 hộ dân sống trong vùng đệm Vườn quốc gia Bạch Mã, với kinh phí hỗ trợ khoảng 2,2 tỉ đồng. Dự án sẽ hỗ trợ kinh phí để người dân trồng bảo tồn, phục tráng số lượng cây vả hiện có trong vườn hộ gia đình.

Trái vả và sản phẩm trà được làm từ trái vả

Tại doanh nghiệp Lộc Mai, trái vả sau khi thu mua được kiểm tra chất lượng rồi đưa vào chế biến. Người làm đem quả rửa nhiều lần bằng nước sạch, để ráo rồi đưa vào máy thái sợi. Các sợi vả tươi sau đó được xếp lên dàn phơi dưới nắng. Theo người làm trà vả, các tia có trong ánh nắng mặt trời giúp loại bỏ bớt những chất độc ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng. Ngoài ra, để tránh côn trùng, bụi, rác từ không khí, dàn phơi được phủ thêm lớp lưới che. Tiếp đó, nguyên liệu được đem sao vàng rồi đưa vào máy sấy khô. Trà vả đặc biệt hơn các loại trà khác ở chỗ, sau khi pha, người dùng có thể ăn luôn xác trà. Do cách làm đơn giản, hương vị dễ uống đồng thời có nhiều công dụng Đông y, tốt cho sức khỏe nên nhiều gia đình tại Huế thường tự làm trà vả để sử dụng.

Bên cạnh trà vả, doanh nghiệp Lộc Mai còn sản xuất thêm trà vả gừng, trà vả cam thảo dưới dạng túi lọc nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường. Toàn bộ quy trình chế biến được thực hiện với nguyên liệu quả vả tươi và không sử dụng thêm bất cứ phụ gia hay chất bảo quản nào. Trà vả được tiêu thụ chủ yếu ở Đà Nẵng, Quảng Bình, Quảng Trị, TP. HCM… và theo chân nhiều Việt kiều ra nước ngoài. Sắp tới, doanh nghiệp sẽ đầu tư thêm các thiết bị máy móc để cho ra đời nhiều loại sản phẩm từ trái vả như: viên nang, cao vả... và đầu tư xây dựng thêm vùng nguyên liệu quy mô khoảng 3ha, cũng như tìm kiếm cơ hội mở rộng thị trường ra thế giới.

Khởi nghiệp từ những gốc vả

Cây vả có tên khoa học là ficus auriculata, là một loài cây thuộc chi ficus, nó có quả giống như sung nhưng lớn hơn và có lá to hơn. Cây vả dễ trồng, ít cần phân bón và công chăm sóc. Gốc lớn, cành tỏa rộng che bóng mát cả một khoảng vườn. Lá vả to như lá sen, tán rộng. Trái vả mọc thành chùm trên những cành già hoặc ở gốc thân, trên những nhánh riêng không có lá. Mùa vả kéo dài từ tháng 12 năm trước tới tháng 7 năm sau. Các thời gian khác trong năm cây vẫn cho trái rải rác. Vả có vị ngọt, tính bình, có dược tính phòng và chữa bệnh táo bón, kiết lỵ, trĩ, điều hòa ruột, lợi tiểu, tốt cho những người ăn kiêng vì nhiều chất xơ và ít năng lượng. Ở các nước Ấn Độ, Sri Lanka, Myanmar, Thái Lan, Lào, Campuchia, Trung Quốc, Mỹ, Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ... trái vả được chế biến thành nước giải khát hoặc làm mứt. Nhưng ở Việt Nam, trái vả chỉ mới được dùng chế biến các món ăn như trộn gỏi với thịt heo và rau thơm hoặc hầm giò heo, nhưng mức độ phổ biến còn rất hạn chế.

Từ chỗ đang kinh doanh quán ăn đắt khách tại TP.HCM, Mai Quốc Bảo - ông chủ doanh nghiệp Lộc Mai đã quyết định về Huế, để thực hiện giấc mơ của mình. Trà vả ra đời sau bao lần thất bại thì anh lại đối mặt với bao thách thức trước một sản phẩm mới lạ, nhất là chưa có cơ sở khoa học về tác dụng của sản phẩm để khách hàng tin dùng. Nhưng với lòng đam mê, và mong muốn tạo ra một sản phẩm an toàn cho người dân sử dụng, nên Bảo đã quyết tâm đầu tư tới cùng. Bảo đã bán cả căn nhà ở của gia đình để đi tìm các nhà khoa học, đề nghị hợp tác chứng minh tác dụng một cách khoa học của trái vả.

Hai năm phối hợp với nhóm nghiên cứu của Trường ĐH Y Dược TP. HCM do GS-TS Huỳnh Ngọc Trinh làm chủ nhiệm đề tài, nhóm nghiên cứu “Khảo sát tác dụng hạ đường huyết và độc tính cấp của cao chiết cồn từ quả vả” đã chứng minh cao chiết cồn từ trái vả có tác dụng hạ đường huyết và không nguy hại sức khỏe. Từ kết quả nghiên cứu này, bên cạnh sản phẩm trà vả, anh nghiên cứu ra những sản phẩm mới như viên tiểu đường TĐ FIG, rượu vang Bạch Mã làm từ trái vả... Các sản phẩm được Big C, Hoàng Gia tiếp nhận đưa lên kệ hàng trong chuỗi phân phối cả nước. Riêng TĐ FIG được Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế công nhận công bố sản phẩm vào năm 2018.

Không chỉ giúp người dân làm giàu từ các sản phẩm làm ra từ trái vả, việc cho ra đời sản phẩm trà vả, chàng trai Mai Quốc Bảo đã mang đến cho mảnh đất cố đô một đặc sản mới, làm phong phú thêm các đặc sản đã làm mê mẩn bao lữ khách khi đến Huế, đặc biệt là những dịp tết như thế này được thưởng thức những ngụm trà vả Huế…