Trái phiếu khan hàng

Tổng hợp trên trang thông tin của HNX cho thấy: Trong quý III/2023 có 88 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong nước với tổng giá trị phát hành đạt khoảng 100.163 tỷ đồng, cao gấp gần 2,6 lần so với quý II/2023. Trong đó có 80 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ (TPDNRL) với tổng giá trị phát hành đạt 88.715 tỷ đồng, chiếm 88,6% tổng giá trị phát hành; Và 8 đợt phát hành ra công chúng với giá trị phát hành đạt 11.447 tỷ đồng, chiếm 11,4%. Sự phục hồi của hoạt động phát hành TPDNRL trong quý III/2023 đến từ sự gia tăng phát hành của nhóm ngân hàng. Tổng giá trị TPDNRL của nhóm ngân hàng phát hành trong quý III/2023 đạt khoảng 47.224 tỷ đồng, chiếm 53,2% tổng giá trị phát hành trong quý III/2023.

Một trong những nguyên nhân chính khiến cho hoạt động phát hành TPDNRL của nhóm ngân hàng diễn ra tích cực trong quý III/2023 vừa qua (các ngân hàng phát hành trái phiếu doanh nghiệp để tăng phần vốn huy động trung và dài hạn) là theo quy định tại Thông tư 08/2020/TT-NHNN của NHNN về tỷ lệ tối đa vốn huy động ngắn hạn cho vay trung dài hạn của các ngân hàng phải giảm về mức 30% từ mức 34% sẽ có hiệu lực từ ngày 01/10/2023. Thêm vào đó, các NHTM cũng phải phát hành mới “bù” cho khối lượng trái phiếu đã được mua lại trước hạn trong quý III/2023 lên đến 30.700 tỷ đồng.

Tổng hợp trên toàn thị trường, trong quý III/2023 giá trị trái phiếu doanh nghiệp được mua lại trước hạn đạt gần 57.259 tỷ đồng; và dự tính trong quý IV/2023 sẽ có khoảng hơn 53.757 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn. Với những nhà đầu tư đã tin tưởng nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp đến khi đáo hạn thì hẳn đa số họ cũng có lòng tin để tiếp tục tham gia thị trường, nhất là trong bối cảnh lãi suất tiết kiệm thấp kỷ lục và VN-Index thì “đỏ - tím” khôn lường, không theo quy luật nào như hiện nay.

Một yếu tố khác gia tăng niềm tin cho nhà đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp là việc đưa sàn giao dịch TPDNRL vào vận hành (ngày 19/7/2023). Bởi sàn giao dịch không chỉ giúp cho việc giao dịch TPDNRL được tiện lợi hơn mà còn giúp tăng tính minh bạch (đặc biệt là các thông tin về các tổ chức phát hành), đồng thời cũng giảm rủi ro trong khâu thanh toán cho các nhà đầu tư. Trong khi đó, theo quy định tại Nghị định 65/2022/NĐ-CP và Nghị định số 153/2020/NĐ-CP từ cuối tháng 10/2023 (sau khi sàn giao dịch TPDNRL vận hành đủ 3 tháng) toàn bộ TPDNRL còn dư nợ sẽ bắt buộc phải đăng ký, lưu ký và khi giao dịch sẽ phải thực hiện thông qua sàn giao dịch TPDNRL. Chính vì thế kênh trái phiếu doanh nghiệp đã trở nên rất sôi động trong những tháng gần đây.

Một yếu tố nữa thúc đẩy các nhà đầu tư mua thêm trái phiếu doanh nghiệp là Nghị định số 08/2023/NĐ-CP cho lùi thời hạn xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân đến 31/12/2023. Do đó từ ngày 1/1/2024, để trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp, nhà đầu tư cần đáp ứng điều kiện nắm giữ danh mục chứng khoán niêm yết, đăng ký giao dịch có giá trị tối thiểu 02 tỷ đồng (theo quy định tại Luật Chứng khoán). Vì thế những trái phiếu niêm yết (được đăng ký và lưu ký đầy đủ tại Trung tâm lưu ký chứng khoán, đồng thời được giao dịch trên các sàn tập trung như HNX và HSX) gần đây trở nên khan hàng.

Trao đổi với phóng viên, lãnh đạo công ty chứng khoán cho biết: Lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành mới tuy đã cải thiện nhưng vẫn thấp so với thời điểm trước dịch Covid-19 do nhu cầu sử dụng vốn thấp, nhiều doanh nghiệp không biết vay tiền để làm gì; Trong khi đó, sự quyết liệt của các cơ quan chức năng trong việc đưa thị trường trái phiếu doanh nghiệp vào khuôn khổ, tăng tính minh bạch… đã lấy lại niềm tin của nhà đầu tư. Chính vì thế hiện cung đang thấp hơn cầu, khiến trái phiếu doanh nghiệp, nhất là của các doanh nghiệp lớn, uy tín đang khan hàng. Với bên cung, nếu nhu cầu vốn của doanh nghiệp không tăng, nhất là các doanh nghiệp bất động sản (là những doanh nghiệp chiếm tỷ trọng lớn trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp) thì trái phiếu doanh nghiệp phát hành mới sẽ không nhiều, tình trạng “khan hàng” sẽ còn tiếp diễn.

Về phía cầu, tại thời điểm này khi đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp, nhà đầu tư sẽ nhận được số tiền lãi cao hơn lãi suất tiết kiệm từ 2-3%/năm; Mức độ rủi ro thấp hơn so với sở hữu cổ phiếu, lại dễ dàng trao đổi qua lại với mức lãi suất thực nhận trong thời gian đầu tư. Với những trái phiếu trả lãi định kỳ 3 tháng/lần, nhà đầu tư còn có thể tái đầu tư để nhận về lãi suất kép.