Trung Quốc cấm nhập phế liệu, rác thải ồ ạt vào Việt Nam

Lô hàng phế liệu nhựa không đủ điều kiện nhập khẩu bị Hải quan Hải Phòng phát hiện ngày 12/6/2018. Ảnh: Báo Hải quan.

Nửa năm nhập gần 4 triệu tấn

Thống kê của cơ quan này cho biết, năm 2016, kim ngạch nhập khẩu phế liệu nhựa, giấy và sắt thép là khoảng 4,6 triệu tấn. Tới năm 2017, lượng hàng hóa trên nhập khẩu đã lên hơn 6,5 triệu tấn.

Tuy nhiên, chỉ trong vòng nửa đầu năm nay, lượng nhựa, giấy và sắt thép phế liệu… về Việt Nam đã lên tới hơn 4 triệu tấn, tức là gần bằng số liệu cả năm 2016 và khoảng 2/3 lượng hàng năm ngoái, với trị giá khai báo lên tới hơn 1,2 tỷ USD.

Đại diện Tổng cục Hải Quan cũng cho biết hoạt động nhập khẩu phế liệu gần đây có nhiều diễn biến phức tạp. Theo quy định hiện nay, có ba mặt hàng phế liệu là giấy, sắt thép và nhựa phế liệu được cấp phép nhập khẩu để làm nguyên liệu sản xuất, nhưng những phế liệu phải đạt quy chuẩn quốc gia về bảo vệ môi trường.

Trong khi đó, nhiều lô hàng khai là phế liệu nhưng kiểm tra thì là rác thải, chất thải. “Có những lô hàng khai là thép phế liệu nhưng thực tế lại có lẫn tạp chất nhựa, gỗ, dầu mỡ, nên lô hàng đó xác định là chất thải, phía hải quan đã không cho thông quan”, ông Âu Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Giám sát Quản lý (Tổng cục Hải quan) cho biết.

Thậm chí chỉ trong nửa tháng vừa rồi Hải quan đã phát hiện 11 container hàng phế liệu thuộc loại cấm nhập khẩu. Nguy hiểm nữa là rất nhiều lô hàng phế liệu nhập khẩu không đáp ứng các điều kiện quy định về bảo vệ môi trường, hoặc doanh nghiệp không đến làm thủ tục hải quan. Vì thế hiện đang có một lượng lớn các loại phế liệu nhập khẩu đang tồn đọng tại các cảng biển Việt Nam.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, riêng số container phế liệu nhập khẩu đang tồn tại cảng Cát Lái, TP.HCM đã là 3.579 container và tồn đọng ở cảng Hải Phòng là 1.485 container. Chưa kể đến số lượng các container đang còn chờ làm thủ tục thông quan.

Đáng chú ý, một số trường hợp doanh nghiệp làm giả giấy tờ để nhập khẩu trái phép phế liệu. Điển hình nhất là vụ Công ty Đức Đạt đã nhập khẩu rất nhiều phế liệu ở cả cảng Hải Phòng, cảng Cát Lái và cảng Cái Mép. Cơ quan Hải quan đã nghi ngờ và tiến hành điều tra ở cả 3 cảng này và xác định vụ việc có dấu hiệu nhập rác thải trái phép.

Công ty này cũng sử dụng các giấy tờ giả (giấy chứng nhận đủ điều kiện nhập khẩu phế liệu, văn bản thông báo lô hàng phế liệu nhập khẩu để kiểm tra, thông quan…). Vụ việc đã bị khởi tố vụ án hình sự về tội Vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

Sẽ xử lý mạnh tay hơn

Khẳng định quan điểm của Tổng cục Hải quan là kiên quyết xử lý phế liệu nhập khẩu không đáp ứng tiêu chuẩn quốc gia môi trường, nhập khẩu chất thải hàng hoá cấm khác…, ông Âu Anh Tuấn đưa ra thông điệp: “Cơ quan hải quan địa phương thực hiện các biện pháp siết chặt phế liệu nhập khẩu”.

Về giải pháp, trước hết, cơ quan hải quan có biện pháp ngăn chặn từ xa, ngay khi hàng vẫn còn trên tàu, chưa dỡ hàng xuống cảng. Với hàng hóa là chất thải, phế liệu, trước khi hàng đến cảng cơ quan hải quan đã rà soát, phân tích thông tin hàng hóa khai báo trên bản lược khai hàng hóa (manifest).

Khi xác định hàng không đáp ứng các điều kiện, quy chuẩn về đảm bảo môi trường sẽ thông báo cho các hãng tàu vận chuyển hàng hóa, doanh nghiệp kinh doanh cảng về việc không cho phép dỡ hàng xuống cảng.

Nếu đơn vị nhập khẩu phế liệu mà không có tên trong danh sách được Bộ hay Sở Tài nguyên và Môi trường cấp phép thì không được phép dỡ lô hàng phế liệu đó xuống cảng; đồng thời, yêu cầu hãng tàu phải vận chuyển hàng hóa này ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.

Với trường hợp phế liệu nhập khẩu đã đăng ký tờ khai làm thủ tục hải quan, cơ quan hải quan tiến hành lấy mẫu, kiểm tra thực tế 100% các lô hàng nhập khẩu để đánh giá việc chấp hành quy định về pháp luật hải quan và pháp luật bảo vệ môi trường.

Những lô hàng phế liệu gây ô nhiễm môi trường mà tồn đọng ở cảng hơn 90 ngày nhưng không có người đến nhận thì chủ phương tiện vận tải, người điều khiển vận tải hoặc người được chủ phương tiện vận tải ủy quyền phải vận chuyển hàng hóa đó ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.

Lãnh đạo Cục Điều tra chống buôn lậu cũng cho biết đang chủ trì triển khai kế hoạch Điều tra, xác minh, xử lý vi phạm trong hoạt động nhập khẩu phế liệu. Theo đó, sẽ tổ chức điều tra, xác minh các trường hợp nhập khẩu phế liệu từ năm 2016 mà có dấu hiệu nghi vấn.