Từng bước hướng đến miễn viện phí cho người dân

Hướng tới mục tiêu miễn viện phí cơ bản vào năm 2030, Chính phủ đang đẩy mạnh kết hợp nguồn lực ngân sách với BHYT toàn dân nhằm giảm gánh nặng chi phí cho người dân. Theo Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị, từ năm 2026, Quỹ BHYT sẽ tăng chi cho phòng bệnh, tầm soát và điều trị sớm các nhóm bệnh ưu tiên tại tuyến y tế cơ sở. Đây là giải pháp đột phá nhằm nâng cao sức khỏe nhân dân thông qua việc quản lý bệnh mãn tính và khám định kỳ đồng bộ.

Nhằm hiện thực hóa chủ trương tại Nghị quyết này, Chính phủ đang đẩy mạnh lộ trình miễn viện phí cơ bản dựa trên nền tảng BHYT toàn dân, kết hợp linh hoạt nguồn lực ngân sách và xã hội hóa để giảm gánh nặng chi phí cho người dân. Theo đề xuất của Bộ Y tế, lộ trình này được triển khai theo ba giai đoạn chiến lược, bắt đầu từ năm 2026 với việc tăng chi từ Quỹ BHYT cho công tác phòng bệnh, tầm soát sớm và miễn phí khám sức khỏe định kỳ ít nhất một lần mỗi năm cho người dân. Trong giai đoạn 2026 - 2027, Quỹ BHYT sẽ ưu tiên chi trả 100% chi phí khám chữa bệnh cho hộ cận nghèo, người từ 75 tuổi trở lên hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, đồng thời nâng mức chi trả đối với thuốc và trang thiết bị y tế. Bước sang giai đoạn 2028 - 2030, mục tiêu trọng tâm là giảm tỷ lệ chi tiền túi của người dân xuống dưới 30% thông qua việc mở rộng danh mục thuốc, kỹ thuật được thanh toán và nâng tỷ lệ bao phủ BHYT lên trên 95%. Đến năm 2030, người dân sẽ được miễn viện phí trong phạm vi gói dịch vụ cơ bản và đến năm 2032, hệ thống y tế cơ sở cùng cơ chế thanh toán BHYT thông minh, đa tầng sẽ được hoàn thiện đồng bộ trên cả nước.

Dù vậy, theo các chuyên gia, việc hướng tới miễn viện phí, đặc biệt khi tiến tới mức toàn dân cũng là một thách thức, đó là cần một nguồn tài chính rất lớn.

Hướng tới giảm tải tối đa chi phí mà người dân phải bỏ ra để khám, chữa bệnh

TS. Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế nhấn mạnh, để hiện thực hóa mục tiêu này, cần xác định rõ ba yếu tố then chốt. Đó là xác định phạm vi dịch vụ được miễn phí để tránh hiểu lầm miễn phí tất cả; làm rõ danh mục dịch vụ y tế cơ bản cùng cơ chế chi trả từ Quỹ BHYT; và cuối cùng là xây dựng lộ trình ưu tiên đối tượng thụ hưởng cụ thể theo từng giai đoạn phát triển.

Đáng chú ý, không ít chuyên gia tỏ ra lo ngại về áp lực với Quỹ BHYT, vấn đề không chỉ nằm ở nguồn thu, mà còn ở khả năng quản lý chi và kiểm soát chi phí. Các rủi ro như lạm dụng dịch vụ, quá tải tuyến trên, hay chênh lệch chất lượng điều trị ở tuyến cơ sở và giữa các vùng miền có thể làm gia tăng chi phí, khiến Quỹ BHYT đứng trước nguy cơ mất cân đối nếu triển khai miễn phí trên diện rộng mà thiếu cơ chế kiểm soát phù hợp.

Một số ý kiến khác cũng cho rằng cùng với bài toán tài chính, chất lượng dịch vụ cũng là điều kiện then chốt quyết định hiệu quả của chính sách. Miễn viện phí nếu không đi kèm cải cách hệ thống: từ nâng cao năng lực y tế cơ sở, tăng cường phân tuyến, chuyển đổi số, đến cải thiện phương thức thanh toán bảo hiểm sẽ khó đạt được kỳ vọng đặt ra.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội) đánh giá, miễn viện phí là một bước đột phá trong khám, chữa bệnh, nhưng cần gắn với yêu cầu nâng cao chất lượng điều trị, bảo đảm có thuốc tốt và phác đồ chuẩn được cập nhật thường xuyên và phải có lộ trình hợp lý. Tuy nhiên, trong bối cảnh đặt mục tiêu đến năm 2030 thực hiện miễn viện phí toàn dân, ông đề nghị xem xét triển khai miễn phí sớm đối với một số nhóm bệnh nhân đang điều trị các bệnh khó chữa, bệnh mạn tính, như người chạy thận nhân tạo và bệnh nhân ung thư. Đây là những trường hợp có hoàn cảnh rất khó khăn, trong khi chi phí thuốc men và dịch vụ điều trị đều lớn. “Yêu cầu khám, chữa bệnh phải thuận tiện, tạo điều kiện để người dân được lựa chọn cơ sở y tế gần nhất. Bộ Y tế thực hiện tốt việc thông tuyến và xóa trần thanh toán BHYT. Đồng thời, Chính phủ cần bảo đảm công bằng trong thụ hưởng giữa các tuyến y tế, trong đó tuyến y tế cơ sở phải thực sự gần dân và có đủ thuốc”, đại biểu Nguyễn Anh Trí đề nghị.