Vững nền tảng, mở đà bứt phá

Những kết quả đạt được trong điều hành vĩ mô, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và an sinh xã hội đã tạo ra nền tảng quan trọng để bước vào giai đoạn 2026-2030 với khát vọng tăng tốc, hướng tới mô hình tăng trưởng bền vững, chất lượng và có khả năng bứt phá.

Vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu ngày càng được khẳng định

Sức chống chịu được hun đúc qua thử thách

Giai đoạn 2021-2025 chứng kiến hàng loạt cú sốc lớn liên tiếp giáng vào kinh tế thế giới. Khởi đầu là đại dịch Covid bùng phát và kéo dài làm gián đoạn chuỗi cung ứng, sản xuất, gây tổn thất trên diện rộng với những cú sốc tăng trưởng âm ở không ít nền kinh tế. Kéo theo đó, lạm phát toàn cầu tăng mạnh; xung đột địa chính trị đẩy giá năng lượng, lương thực lên cao; chính sách tiền tệ thắt chặt của các nước lớn tạo ra áp lực lên thị trường tài chính toàn cầu. Cùng với đó, biến đổi khí hậu với các hiện tượng thời tiết cực đoan xuất hiện dồn dập, đặt ra yêu cầu thích ứng ngày càng lớn…

Giữa những biến động lớn ấy, nền kinh tế Việt Nam vẫn duy trì ổn định vĩ mô. Chính sách tài khóa và tiền tệ phối hợp chặt chẽ giúp kiểm soát lạm phát, duy trì thanh khoản, ổn định tỷ giá và củng cố niềm tin thị trường. Theo phân tích của các chuyên gia, Việt Nam đã kiên định theo đuổi mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô trong mọi quyết định điều hành; nhờ đó, các cân đối lớn vẫn được bảo đảm, ngay cả khi nhiều nền kinh tế khác đối mặt với tình trạng suy giảm hoặc biến động mạnh.

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội cho rằng, giai đoạn 2021-2025 đánh dấu bước trưởng thành rõ nét về năng lực chống chịu của nền kinh tế. Với nhiều biến động và thách thức rất lớn trong giai đoạn này, đặc biệt là các cú sốc lớn là đại dịch Covid, làn sóng dịch chuyển đầu tư (reshoring) và chính sách thuế thương mại của Mỹ, nhưng mỗi cú sốc đều cho thấy năng lực phản ứng nhanh và quyết liệt của Việt Nam. “Điều quan trọng là trong mọi hoàn cảnh, chúng ta đều có giải pháp và đã vượt qua” ông nói.

Thực tế trong giai đoạn này, ngoài năm 2021 chịu tác động trực tiếp mạnh nhất từ đại dịch (tăng trưởng kinh tế chỉ đạt 2,58%) và năm 2023 khi hệ quả hậu đại dịch bộc lộ rõ nét nhất (tăng trưởng GDP chỉ đạt 5,05%), các năm sau đại dịch ghi nhận GDP tăng 8,02% và năm 2024 bắt đầu ghi nhận mức phục hồi bền vững với tăng trưởng GDP đạt 7,09%. “Nếu năm 2025 tăng trưởng GDP đạt khoảng 8% như dự tính, thì bình quân cả nhiệm kỳ đạt 6,3%, cao hơn giai đoạn trước dù bối cảnh khó khăn hơn rất nhiều”, ông Hiếu nói. Quy mô nền kinh tế tăng từ 364 tỷ USD lên khoảng 510 tỷ USD; thặng dư thương mại và dự trữ ngoại hối được củng cố; nhiều chỉ tiêu vĩ mô được kiểm soát tốt.

Khả năng phục hồi cũng thể hiện rõ trong tốc độ quay trở lại sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp. Xuất khẩu duy trì vị thế vững vàng, sản xuất công nghiệp dần khôi phục, dòng vốn FDI vẫn đổ vào các lĩnh vực công nghệ cao, năng lượng và chế biến chế tạo... Nhìn lại toàn bộ giai đoạn, có thể thấy sức chống chịu không chỉ đến từ chính sách mà còn từ sự linh hoạt của doanh nghiệp, thị trường lao động và người dân. Sự kết hợp giữa điều hành vĩ mô thận trọng và tinh thần tự cường của dân tộc giúp Việt Nam vượt qua quãng thời gian được xem là khó khăn nhất trong nhiều thập niên.

Động lực mới từ chuyển đổi số và nền tảng an sinh vững chắc

Đi đôi với ổn định vĩ mô và duy trì được tốc độ tăng trưởng, quá trình chuyển đổi số đã lan tỏa mạnh mẽ trong 5 năm qua, tạo ra nhiều động lực mới cho tăng trưởng. Thương mại điện tử bùng nổ; dữ liệu số, thanh toán điện tử, hạ tầng số và công nghệ thông minh được áp dụng rộng khắp. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp thích ứng tốt hơn trong thời kỳ gián đoạn mà còn đặt nền móng cho mô hình kinh tế dựa trên đổi mới sáng tạo.

Song hành với chuyển đổi số, mục tiêu chuyển đổi xanh cũng ngày càng rõ ràng hơn. Cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 đã mở ra hướng đi mới trong chiến lược năng lượng, giao thông, xây dựng và công nghiệp. Các ngành như năng lượng tái tạo, công nghệ môi trường, vật liệu xanh và sản xuất bền vững bắt đầu hình thành hệ sinh thái, mở ra tiềm năng phát triển lớn trong những năm tới.

Ở góc độ phát triển bền vững, bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam trong việc duy trì ổn định kinh tế - xã hội và bảo đảm an sinh trong bối cảnh đầy biến động. Theo bà Ramla Khalidi, việc giảm nghèo đa chiều và mở rộng các chính sách hỗ trợ cho người dân, nhất là trong giai đoạn bị ảnh hưởng bởi đại dịch, là minh chứng cho cách tiếp cận phát triển bao trùm của Việt Nam. Những thành tựu này không chỉ giúp xã hội vượt qua cú sốc lớn nhất nhiều năm qua mà còn tạo nền tảng quan trọng để bước vào giai đoạn phát triển tiếp theo với tâm thế vững vàng.

Cũng trên nền tảng phát triển con người, hệ thống an sinh xã hội 5 năm qua giữ vai trò quan trọng trong việc ổn định đời sống và củng cố niềm tin xã hội. Các chính sách hỗ trợ nhóm yếu thế, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, chăm lo đời sống tinh thần được đẩy mạnh... TS. Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng, tăng trưởng bền vững chỉ có thể đạt được khi đặt con người vào trung tâm, bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội trong từng chính sách. Theo ông, sự gắn kết giữa “ý Đảng - lòng dân”, kết hợp giữa trách nhiệm của nhà nước và nỗ lực của nhân dân, chính là nền tảng để giữ ổn định xã hội và nâng cao chất lượng phát triển.

Hướng tới tăng trưởng bứt phá

Theo nhìn nhận của GS.TS. Vũ Minh Khương, giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu - Singapore, giai đoạn 2020-2025 là một thời kỳ đặc biệt khi Việt Nam phải vượt qua hàng loạt cú sốc toàn cầu, nhưng lại thể hiện sức mạnh phi thường của một dân tộc kiên cường. Điều đó khẳng định rằng, không có khó khăn nào khiến dân tộc Việt Nam lùi bước, không có mục tiêu cao đẹp nào mà dân tộc này không thể vươn tới.

Bước vào giai đoạn phát triển mới, Việt Nam đang quyết tâm có được tốc độ tăng trưởng cao hơn mức trung bình 5 năm vừa qua, với mục tiêu trước mắt cho năm 2026 là tăng trưởng GDP ở mức 10%. Dù phía trước còn không ít thách thức và bất định, dù đây là mục tiêu đầy khát vọng nhưng không phải không có cơ sở, bởi nền tảng 5 năm vừa qua đã tạo ra nhiều tiền đề thuận lợi, từ ổn định vĩ mô, từ đà tăng trưởng đã có, cũng như từ hội nhập quốc tế và vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng ngày càng được khẳng định.

Theo nhiều chuyên gia, tăng trưởng cao - trong bối cảnh mô hình và các động lực truyền thống đã tới hạn - không hẳn là đích đến mà cần là hệ quả của quá trình cải cách mạnh mẽ và cải thiện chất lượng nền tảng phát triển. Điều này hàm ý là, giai đoạn tới nền kinh tế không dựa nhiều vào việc “bơm” thêm các nguồn lực một cách cơ học để tăng trưởng. Thay vào đó, Việt Nam cần một mô hình tăng trưởng mới, trong đó năng suất, công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng cao và thể chế hiện đại đóng vai trò dẫn dắt. Như vậy để hiện thực hóa khát vọng đó, yêu cầu đầu tiên là cải cách thể chế và việc chuyển từ “quản lý” sang “quản trị”, nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan, bảo đảm minh bạch và trách nhiệm giải trình là điều kiện then chốt. Khi môi trường pháp lý được cải thiện, dòng vốn đầu tư, năng lực đổi mới sáng tạo và hiệu quả sản xuất sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ hơn. Tăng trưởng cao cần gắn chặt chẽ với phát triển bao trùm. Bởi khi người dân được bảo đảm cơ hội tiếp cận giáo dục, y tế, việc làm và sinh kế trong quá trình chuyển đổi, xã hội sẽ giữ được sự ổn định - yếu tố quan trọng để duy trì tăng trưởng trong dài hạn.

Nhìn lại chặng đường 2021-2025, có thể khẳng định rằng những thử thách chưa từng có đã giúp Việt Nam hun đúc sức chống chịu, củng cố nền tảng vĩ mô và hình thành các động lực tăng trưởng mới. Chuyển đổi số mạnh mẽ, chuyển đổi xanh từng bước lan tỏa, an sinh xã hội được bảo đảm và niềm tin thị trường được giữ vững - tất cả tạo nên hành trang quan trọng cho giai đoạn sắp tới. Giai đoạn 2026-2030 đang mở ra những cơ hội lớn để bứt phá. Nếu cải cách thể chế được thúc đẩy mạnh mẽ, năng suất được nâng cao, đổi mới sáng tạo trở thành động lực trung tâm, và các cơ hội từ chuyển đổi số - chuyển đổi xanh được khai thác hiệu quả, tăng trưởng cao hoàn toàn có thể trở thành hiện thực. Quan trọng hơn, đó sẽ là những bước tiến, viên gạch cần thiết trên hành trình xây dựng Việt Nam trở thành nước phát triển, hùng cường trong tương lai.