Bài học Vật lý cho các Ngân hàng Trung ương
Thế giới đang chuẩn bị tinh thần cho việc phát hiện ra một lực cơ bản thứ năm của tự nhiên ngoài 4 lực cơ bản đã được ghi nhận là lực hấp dẫn, lực điện từ, lực hạt nhân mạnh và yếu. Trong bối cảnh triển vọng tăng trưởng toàn cầu còn yếu ớt, có lẽ kinh tế học cũng cần có một cuộc cách mạng tương tự?
Sự thất bại của các gói nới lỏng định lượng (QE) mà các NHTW đưa ra trong đối phó với nguy cơ giảm phát cũng không khác gì những “bí bách” mà các nhà khoa học chưa lý giải được nếu chỉ vận dụng nguyên tắc của 4 lực cơ bản trong tự nhiên đã biết, và do đó đã thúc đẩy họ nghiên cứu tìm ra một lực cơ bản mới.
Ảnh minh họa |
Sự không phù hợp giữa lý thuyết kinh tế và kết quả thực tế của việc áp dụng lãi suất bằng không cũng đang đặt ra một thách thức trực tiếp đến tính chính thống của mục tiêu lạm phát 2% mà chính sách tiền tệ ở hầu hết các nước phát triển đặt ra.
Số liệu đầu tuần này cho thấy, lạm phát mới đang ở mức 0,8% ở Mỹ; 0,6% ở Anh; 0,2% ở khu vực đồng Euro trong khi Nhật Bản ghi nhận mức giảm giá tiêu dùng 0,5% trong tháng 6 vừa qua. Một khảo sát mới đây của Bloomberg với các nhà kinh tế cũng cho thấy sự đồng thuận, đó là nhận định cho rằng sẽ không NHTW nào ở 4 nền kinh tế này đạt được mục tiêu lạm phát 2% đề ra. Riêng với NHTW châu Âu (ECB) và NHTW Nhật Bản (BoJ) thì khả năng này càng xa vời, ít nhất là hết năm tới.
Như vậy, nỗ lực nhiều năm bơm hàng nghìn tỷ USD, Euro, Yen và Bảng Anh vào nền kinh tế thông qua việc các NHTW mua vào trái phiếu chính phủ và các chứng khoán khác thực tế đã không giúp cho lạm phát tăng lên như lý thuyết được chỉ ra trong các cuốn sách giáo khoa kinh tế. Chi phí vay thấp cực thấp cũng không dẫn đến một sự gia tăng đột biến trong đầu tư và chi tiêu mà qua đó người ta kỳ vọng sẽ giúp cho giá cả tăng lên.
Các minh chứng thực nghiệm trên cho thấy có thể đã đến lúc cần xem xét lại với các lý thuyết về chính sách tiền tệ đang tồn tại. Chủ tịch Jacob Rothschild của Quỹ tín thác Rothschild tuần này đã gọi đó là "thí nghiệm lớn nhất trong chính sách tiền tệ trong lịch sử của thế giới. Còn theo Neil Grossman, Giám đốc ngân hàng C1 Financial và từng là cựu giám đốc đầu tư tại TKNG Capital Partners thì đã ví sự cần thiết phải từ bỏ những tư duy chính thống về kinh tế hiện nay như như cách mà vật lý lượng tử tác động lên khoa học trong thế kỷ qua.
Lý thuyết điểm cân bằng lãi suất không còn phát huy nhiều tác dụng |
Sự thay đổi đó có thể bắt đầu từ Fed – một NHTW mạnh nhất trên thế giới. John Williams, Chủ tịch Fed San Francisco đầu tuần này đã công bố một bài viết trong đó lập luận rằng, môi trường hiện tại đòi hỏi cần một cách tiếp cận khác về chính sách. Bởi đã có một sự suy giảm cấu trúc của khái niệm lãi suất cân bằng - mức chi phí đi vay mà ở đó lãi suất không kích thích nhưng cũng không gây trở ngại cho tăng trưởng. Sự suy giảm này khiến cho điều hành của NHTW giảm tác động như mong muốn đối với nền kinh tế.
Đơn giản là vì không còn nhiều dư địa cho các NHTW cắt giảm thêm lãi suất để ứng phó với một cuộc suy thoái kinh tế khi mà cả điểm lãi suất cân bằng và lạm phát đều đã rất thấp.
Chủ tịch Fed San Francisco Williams đi đến kết luận rằng, các NHTW nên xem xét đến mục tiêu lạm phát cao hơn hoặc chuyển sang GDP mục tiêu. "Bây giờ là thời điểm mà các chuyên gia và các nhà hoạch định chính sách trên thế giới đánh giá một cách cẩn thận những ưu và khuyết điểm của những đề xuất này" - Williams viết.
“Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy chính sách tiền tệ đang mất hiệu quả " - Paul Krugman, nhà kinh tế đoạt giải Nobel nói với Bloomberg Television vào tuần này. “Các ý kiến của ông Williams là rất quan trọng bởi vì việc nâng mục tiêu lạm phát lên trên 2% là một điều gì đó thực sự miễn cưỡng với họ (Fed)” - Paul Krugman nhận định.
Nhà kinh tế này cũng cho biết, ông đã từng viết về lý thuyết Neo-Fisherism trong đó lập luận việc nâng lãi suất lên là một giải pháp tốt hơn cho nền kinh tế hiện nay so với nỗ lực hạ lãi suất xuống mức âm.
Có lẽ trong nhận thực hiện nay, đó là cách quá “cấp tiến” nên chưa nhận được sự đồng thuận. Tuy nhiên, cũng giống như việc các nhà khoa học buộc phải xem xét lại các giả định nếu muốn có các bằng chứng thực nghiệm để phát hiện được một lực vật lý mới so với các thuyết hiện có, các nhà kinh tế của các NHTW nên thừa nhận rằng, thực tiễn nền kinh tế thế giới đang diễn biến không như cách họ muốn hướng tới. Điều đó cũng có nghĩa là, một cách tiếp cận mới trong chính sách tiền tệ là điều cần xem xét đến hiện nay.