Cách nào quản lý nợ bền vững?

Hội thảo quốc tế về quản lý nợ công do Bộ Tài chính cùng Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ quốc tế tổ chức nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý nợ của Chính phủ.

Cần xã hội hoá vốn đầu tư xây dựng cơ bản để giảm gánh nặng ngân sách. (Ảnh: ST)

Sự tự mãn của Chính phủ Iceland đã đẩy đất nước này đến cảnh nợ nần. Ngay từ khi ngân sách đang thặng dư, tổng nợ Chính phủ không đến 30% GDP, không có thất nghiệp nhưng Bộ Tài chính và Ngân hàng Trung ương Iceland đã có những cảnh báo về việc suy giảm cạnh tranh. Song, những cảnh báo này không được lưu ý. Iceland cũng bắt đầu từ bong bóng bất động sản khi tín dụng mở rộng, điều kiện tín dụng dễ dàng, lãi suất thấp và nợ vay mua nhà tăng tới 30%/năm. Các NHTM cho vay dễ dàng. Chính phủ gia tăng chi tiêu công. Khủng hoảng xảy ra, Iceland khủng hoảng nợ với tổng nợ Chính phủ lên đến 108% GDP năm 2011 và được dự báo sẽ lên đến 120% GDP vào năm 2012.

Việt Nam đang đứng trước nợ nước ngoài có thể tăng lên, cho dù tổng nợ công không tăng. Tình hình kinh tế đình trệ trong nước ảnh hưởng lớn đến khả năng thu ngân sách nhà nước, chưa kể nhà nước phải giảm thu trong năm tới do giãn, giảm thuế, hỗ trợ sản xuất. Để bù đắp thâm hụt ngân sách, trong khi điều kiện vay nợ trong nước bị co hẹp do kinh tế đình trệ nên nhiều khả năng phần nợ nước ngoài sẽ tăng. Thực tế này đòi hỏi phải quản trị rủi ro nợ tốt hơn. Giới chuyên gia tài chính trong nước đã phân tích nợ trong nước thường rủi ro không lớn, ngược lại, nợ nước ngoài tăng trong điều kiện kinh tế thế giới hiện nay sẽ đẩy rủi ro nợ tăng cao bởi sức ép giá của các khoản nợ và rủi ro biến động tỷ giá.

Giám đốc Ban Chính sách kinh tế và quản lý nợ Ngân hàng Thế giới, ông Sudarshan Gooptu lưu ý, các nhà quản lý nợ cần chú ý đến rủi ro với nợ nước ngoài. Các công cụ kỹ thuật về tài chính ngày càng được các chính phủ áp dụng nhiều hơn.

Ông cũng lưu ý Chính phủ Việt Nam, những nhà đầu tư và người cho vay nợ thường quan tâm đến rủi ro nợ tiềm ẩn và sẽ phạt những bên đi vay mà có chính sách quản lý rủi ro kém cùng với những điều kiện tài chính giảm sút. Nợ tiềm ẩn là thứ không ai thích, nhưng Chính phủ các nước phải đối mặt. Theo ông, những khoản nợ tiềm ẩn phải được xác định và công bố, đồng thời định lượng chi phí kỳ vọng hoặc tổn thất tối đa có thể xảy ra. Cũng nên cân nhắc việc lập một quỹ dự phòng. Chính phủ cũng cần áp dụng quản trị rủi ro tài chính, định lượng chi phí và rủi ro của những khoản nợ tiềm ẩn thông qua những kỹ thuật khác nhau để ước tính mức độ chi trả những khoản nợ tiềm ẩn sẽ ảnh hưởng thế nào đến tình hình tài chính.

Kinh nghiệm các nước cho thấy, cần phải thiết lập được thể chế quản lý nợ. Đó có thể là bộ phận phân tích rủi ro và theo dõi độc lập với cơ quan phát hành và bảo lãnh nợ của Chính phủ. Quan trọng hơn cả là phải có một đạo luật về quản lý nợ công. "Trong thời gian tới, Chính phủ cũng như các doanh nghiệp của Việt Nam sẽ phải tiếp cận nhiều hơn nguồn vốn kém ưu đãi và vay thương mại. Vì vậy, vấn đề sử dụng vốn có hiệu quả và gắn liền với đó là quản lý nợ bền vững lại càng là một yêu cầu cấp thiết", Thứ trưởng Bộ Tài chính Trương Chí Trung phát biểu. Bên cạnh đó, Việc quản lý nợ của các địa phương cũng có một vai trò đặc biệt quan trọng. Lâu nay, dường như trách nhiệm quản lý nợ dồn về Bộ Tài chính.

Tri Nhân