Chính sách ngoại hối vùng biên: Hướng tới mục tiêu kép

	Agribank mở rộng dịch vụ thanh toán biên mậu qua Internet Banking tại Lào
	VietinBank hợp tác thanh toán biên mậu với ngân hàng Trung Quốc
	Thanh toán biên mậu: Đòn bẩy cho kinh tế cửa khẩu

Động lực tăng trưởng thương mại biên giới

Cuối tuần qua, tại TP. Lào Cai, NHNN đã tổ chức Hội nghị quản lý hoạt động ngoại hối về thương mại biên giới Việt Nam – Trung Quốc. Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh tầm quan trọng của thương mại biên giới Việt – Trung, đóng góp đáng kể vào việc đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn các tỉnh biên giới.

Đến thời điểm này, Trung Quốc liên tục giữ vị trí đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam. Tăng trưởng kim ngạch thương mại giữa hai nước trong 3 năm gần đây tăng bình quân 20% năm, chiếm khoảng 15 - 17% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam. Cơ chế thanh toán biên mậu bằng đồng bản tệ đã tiết kiệm một lượng ngoại tệ mạnh đáng kể cho đất nước. Từ đó, giảm áp lực cung - cầu ngoại tệ, góp phần ổn định thị trường ngoại hối.

Theo thống kê từ báo cáo của chi nhánh NHNN các tỉnh biên giới và số liệu của Tổng cục Hải quan, trong giai đoạn 2008 – 2016, kim ngạch thanh toán bằng ngoại tệ tự do chuyển đổi qua NH vẫn duy trì ở mức cao, chiếm khoảng 90% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hai nước. Trong số 6 tỉnh biên giới giáp Trung Quốc, Quảng Ninh, Lào Cai và Lạng Sơn là 3 tỉnh có doanh số thanh toán cao nhất do hoạt động thương mại biên mậu tập trung chủ yếu ở 3 tỉnh này.

Cơ chế thanh toán biên mậu bằng đồng bản tệ đã tiết kiệm một lượng ngoại tệ mạnh đáng kể cho đất nước

Để đáp ứng đòi hòi thực tiễn, mạng lưới hoạt động của các NHTM tại khu vực biên giới và các dịch vụ thanh toán biên mậu ngày càng phát triển. Hiện nay có 10 NH tham gia thanh toán biên mậu tại các địa bàn khu vực biên giới Việt Nam - Trung Quốc. Các NH đã góp phần thực thi chức năng quản lý của nhà nước về tiền tệ trên địa bàn các tỉnh biên giới, đồng thời hạn chế sự thao túng của tư nhân trên thị trường tiền tệ khu vực biên giới, thực hiện vai trò quản lý của nhà nước trên lĩnh vực tiền tệ. Thanh toán biên giới qua NH cũng tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý xuất nhập khẩu hàng hoá qua biên giới, hạn chế các trường hợp lợi dụng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng...

Các chính sách quản lý ngoại hối giai đoạn vừa qua, nhất là chính sách thu đổi ngoại tệ của các bàn đổi tiền cá nhân đã tạo thuận lợi cho hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa nhỏ lẻ của cư dân biên giới, khách du lịch và nhu cầu thanh toán xuất nhập khẩu tiểu ngạch. Hoạt động này cũng đã góp phần phát triển du lịch địa phương, thúc đẩy thương mại biên giới, tạo chuyển biến tích cực về đời sống kinh tế - xã hội của các tỉnh biên giới Việt – Trung.

Còn nhiều rào cản cơ chế cần nhanh chóng tháo gỡ

Mặc dù vậy, lãnh đạo NHNN cũng thẳng thắn thừa nhận, bên cạnh những mặt tích cực, việc triển khai các văn bản về quản lý ngoại hối đối với hoạt động thương mại biên giới Việt – Trung đang phát sinh nhiều tồn tại, vướng mắc nhất định. Do vậy, NHNN đã tiến hành rà soát, thực hiện xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 89/2016/NĐ-CP và Thông tư hướng dẫn quản lý ngoại hối đối với hoạt động thương mại biên giới Việt - Trung.

Mục đích của việc xây dựng các văn bản này, theo ông Nguyễn Ngọc Cảnh – Vụ trưởng Vụ Quản lý ngoại hối (NHNN) là để tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho phép tổ chức kinh tế làm đại lý đổi tiền của nước có chung biên giới cho TCTD, nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn và yêu cầu quản lý tiền của nước có chung biên giới hiện nay. Đồng thời, tăng cường sự quản lý, giám sát của Nhà nước đối với hoạt động đổi tiền của nước có chung biên giới theo hướng thu về một đầu mối, kiểm soát qua các TCTD. Cùng với đó, khuyến khích việc sử dụng đồng bản tệ trong thanh toán tại khu vực biên giới, khu kinh tế cửa khẩu, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại biên giới ngày càng phát triển.

“Mặc dù đã có quy định về thu hồi Giấy phép đối với trường hợp vi phạm của bàn đổi ngoại tệ cá nhân nhưng do đối tượng áp dụng là cá nhân nên việc xử lý các trường hợp sai phạm gặp nhiều khó khăn, không đảm bảo vai trò quản lý hiệu quả của cơ quan quản lý nhà nước”, ông Nguyễn Ngọc Cảnh cho biết. Còn theo Giám đốc NHNN chi nhánh tỉnh Lào Cai Đinh Ngọc Hiền, chúng ta ghi nhận vai trò của các bàn thu đổi ngoại tệ cá nhân. Nhưng đến thời điểm này khi các hoạt động trên đang biến tướng gây tổn hại đến kinh tế - xã hội thì cần phải dừng vai trò lịch sử và thay đổi hoạt động này.

Khắc phục một trong những bất cập trên, Dự thảo Nghị định quy định tách biệt điều kiện đối với tổ chức kinh tế làm đại lý đổi tiền của nước có chung biên giới với đại lý đổi ngoại tệ khác. Cụ thể, dự thảo Nghị định quy định theo hướng Điều 4 Nghị định 89/2016/NĐ-CP chỉ áp dụng đối với hoạt động đổi các loại ngoại tệ không bao gồm tiền của nước có chung biên giới. Đồng thời bổ sung quy định về điều kiện đối với tổ chức kinh tế thực hiện hoạt động đại lý đổi tiền của nước có chung biên giới như phải được cấp phép kinh doanh, số vốn điều lệ phải tối thiểu 1 tỷ đồng…

Phó Tổng giám đốc BIDV Quách Hùng Hiệp rất phấn khởi về quyết tâm của NHNN khi sửa đổi khung pháp lý cho hoạt động quản lý ngoại hối tại biên giới Việt – Trung. Đơn cử như kiến nghị bãi bỏ hiệu lực thi hành Quyết định 140/2000/QĐ-TTg đảm bảo tính đồng bộ của hệ thống pháp luật về quản lý ngoại hối đối với việc sử dụng tiền của nước có chung biên giới. “Sau 14 năm tình hình phát triển thị trường đã có nhiều thay đổi, văn bản pháp lý chưa theo kịp dẫn tới rủi ro trong hoạt động kinh doanh NH. Do đó, cần thiết phải có khung pháp lý mới, hoàn thiện để điều chỉnh hoạt động này với quy định chặt chẽ làm sao kiểm soát, giám sát không để các đối tượng tham gia lợi dụng biến tướng hoạt động”, ông Hiệp bày tỏ.

Các đại biểu tham gia Hội nghị kiến nghị cần thiết phải nhanh chóng sửa Quyết định 689/2004/QĐ-NHNN về quy chế thanh toán trong mua bán, trao đổi hàng hoá và dịch vụ tại khu vực biên giới và khu kinh tế cửa khẩu giữa Việt Nam và Trung Quốc. Bởi, qua quá trình thực hiện, một số quy định không còn phù hợp, có những nội dung vẫn chưa được quy định thống nhất do chịu điều chỉnh của văn bản khác…

Ngoài ra, Quyết định 689 mới chỉ điều chỉnh hoạt động thanh toán trong mua bán, trao đổi hàng hóa và dịch vụ qua biên giới Việt - Trung của thương nhân. Trong khi đó tại Quyết định số 52 về việc quản lý hoạt động thương mại biên giới với các nước có chung biên giới mở rộng hơn, bao gồm cả quy định về hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới và hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa tại chợ biên giới, chợ cửa khẩu và chợ trong Khu cửa khẩu.

Các đại biểu thống nhất với những quy định thay đổi, bổ sung tại Dự thảo như thương nhân Việt Nam được thu VND hoặc CNY tiền mặt từ hoạt động xuất khẩu hàng hóa qua cửa khẩu phụ, lối mở biên giới và nộp số tiền mặt thu được vào tài khoản NH. Để đảm bảo kiểm soát chặt chẽ, dự thảo Thông tư quy định thương nhân Việt Nam nhận thanh toán bằng tiền mặt khi nộp tiền vào tài khoản mở tại NH phải xuất trình các chứng từ như Hợp đồng xuất khẩu hoặc bảng kê bán hàng... hay như quy định về hoạt động uỷ thác thanh toán đồng CNY đối với hoạt động thanh toán trong thương mại biên giới Việt – Trung...

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng đề xuất, các quy định NHNN đưa ra cần rõ ràng về đối tượng điều chỉnh, phạm vi hoạt động... Đây là căn cứ pháp lý quan trọng để các NH triển khai, tránh tình trạng các quy định không rõ, các NH thực hiện theo nhiều cách, tạo sự khác biệt không cần thiết. “Việc sửa đổi bổ sung các quy định hoạt động ngoại hối về thương mại biên giới Việt Nam – Trung Quốc là rất cần thiết và cần nhanh chóng đưa vào cuộc sống, để vừa tiếp tục tăng trưởng kinh tế thương mại biên giới hai nước vừa tăng cường vai trò quản lý hiệu quả của cơ quan quản lý Nhà nước”, một lãnh đạo NHTM kỳ vọng.