Để nông nghiệp hữu cơ cất cánh
Đầu tư chưa hợp lý | |
Cần đẩy mạnh phát triển nông nghiệp hữu cơ |
Thị trường rộng lớn
Báo cáo xu hướng tiêu dùng thực phẩm hữu cơ của Nielsen mới đây cho thấy, 86% người tiêu dùng được phỏng vấn chọn các sản phẩm tự nhiên và hữu cơ khi có thể. Vì thế, họ thường mua hàng ở các nơi chuyên về thực phẩm lành mạnh (83%), và đương nhiên sẵn sàng trả tiền nhiều hơn để mua thực phẩm tốt cho sức khỏe (89%). Và đó cũng là lý do mà nhiều DN đầu tư mạnh vào lĩnh vực NNHC.
Kinh doanh các sản phẩm NNHC còn gặp rất nhiều khó khăn |
Những năm gần đây, nhiều tỉnh thành phố đã đẩy mạnh phát triển NNHC. Theo số liệu của Hiệp hội NNHC Việt Nam, sản xuất NNHC Việt Nam đang từng bước phát triển. Hiện nay, theo thống kê của Viện Nghiên cứu NNHC - FiBL năm 2017, diện tích canh tác, nuôi trồng hữu cơ của nước ta năm 2015 đạt hơn 76 nghìn ha, tăng trên 3,6 lần so với năm 2010 tập trung tại một số tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hòa Bình, Lào Cai, Hà Giang, Hà Nam… Sản phẩm hữu cơ được tiêu thụ trong nước và xuất khẩu…
Đối với lĩnh vực trồng trọt, hiện có khoảng 30/63 tỉnh thành đã triển khai sản xuất NNHC và theo hướng hữu cơ với 59 cơ sở sản xuất. Trong đó, Bến Tre là tỉnh có diện tích trồng trọt hữu cơ lớn nhất với 3.053,04 ha, chủ yếu là dừa. Nhiều mô hình HTX đã sản xuất NNHC từ nhiều năm và sản phẩm sản xuất ra đã có sự gia tăng về giá trị như mô hình sản xuất rau ở Lương Sơn – Hòa Bình, xã Thanh Xuân- Sóc Sơn- Hà Nội… Mạng lưới tiêu thụ sản phẩm NNHC trong nước đã bắt đầu hình thành từ đây.
Bên cạnh đó, nhiều DN đầu tư vào lĩnh vực sản xuất NNHC có sản phẩm đã được các tổ chức quốc tế chứng nhận và xuất khẩu thành công sang các thị trường EU, Hoa Kỳ, Trung Quốc như Công ty Viễn Phú sản xuất lúa gạo hữu cơ 220 ha, 2 vụ/năm, rau hữu cơ 50 ha/năm; Công ty Organik Đà Lạt sản xuất rau hữu cơ; Công ty Ecolink và Công ty Hùng Cường xây dựng hệ thống công nhận quốc tế (ICS) dựa trên mạng lưới sản xuất nông hộ chè hữu cơ giống shan tuyết tại Bản Liền tỉnh Lào Cai (274ha); Hà Giang (645ha)…
Trong lĩnh vực chăn nuôi, hiện nay đã có 2 trang trại chăn nuôi bò sữa hữu cơ quy mô lớn được Tổ chức Chứng nhận quốc tế Control Union (Hà Lan) chứng nhận là: Trang trại bò sữa hữu cơ của Công ty Vinamilk với trang trại ban đầu tại tỉnh Lâm Đồng có tổng đàn bò sữa hữu cơ nhập từ Hoa Kỳ và trang trại bò sữa hữu cơ của Công ty TH TrueMilk đang dự kiến đến năm 2018 sẽ tăng số lượng đàn bò sữa hữu cơ từ 1.000 con lên 3.000 con tại tỉnh Nghệ An.
Ngoài ra, đã có một số DN, trang trại chăn nuôi lợn hữu cơ theo tiêu chuẩn Nhật Bản, sản phẩm được tiêu thụ tại thị trường trong nước như trang trại Bảo Châu, trang trại Anh Đào…
Thiếu cơ chế cho phát triển
Dù đã có những bước tiến đáng kể, nhưng theo các chuyên gia, cơ chế chính sách đang là trở ngại lớn nhất trong phát triển NNHC. Hiện chưa có văn bản nào về NNHC và sản phẩm hữu cơ để tạo hành lang pháp lý cho NNHC phát triển.
Ông Hà Phúc Mịch - Chủ tịch Hiệp hội NNHC Việt Nam chia sẻ, tiêu chuẩn và chứng nhận sản xuất hữu cơ là chìa khóa cần phải được xem xét hiện nay, bởi nếu không giải quyết được vấn đề này việc sản xuất sẽ không có cơ sở để quản lý, giám sát chứng nhận sản phẩm hữu cơ từ đó có thể trở thành phong trào và rất dễ đi vào “ngõ cụt”.
Đại diện trang trại Bảo Châu nêu ý kiến, hiện nay thị trường NNHC thì quá rộng nhưng việc tiêu thụ vẫn rất khiêm tốn. Trong lĩnh vực đầu tư vào sản xuất, kinh doanh các sản phẩm NNHC còn gặp rất nhiều khó khăn khác nhau như không đủ vốn, không tiêu thụ được sản phẩm, không có khả năng cạnh tranh với sản phẩm cùng loại nhập ngoại. Các cơ quan quản lý của nhà nước chưa có những chính sách khuyến khích, hỗ trợ nên NNHC còn manh nha, non yếu. Do đó, Nhà nước cần quan tâm khích lệ, hỗ trợ và phải là “bà đỡ” để các mô hình NNHC phát triển.
Ông Nguyễn Nam Hải – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (TCĐLCL) (Bộ KHCN) cho biết, Bộ đã ban hành TCVN 11041:2015 - Hướng dẫn sản xuất, chế biến, ghi nhãn và tiếp thị thực phẩm được sản xuất theo phương pháp hữu cơ, áp dụng cho sản phẩm trồng trọt và chăn nuôi, chuyển đổi từ tiêu chuẩn CODEX CAC/GL 32-1999, sửa đổi năm 2013, đây là bộ tiêu chuẩn khung, là bộ tiêu chuẩn phù hợp với hệ thống tiêu chuẩn quốc tế.
Trong bộ tiêu chuẩn này đã có những hướng dẫn và nguyên tắc về sản xuất trồng trọt, chăn nuôi nhưng quá trình phổ biến tiêu chuẩn này vẫn còn hạn chế. Do đó, trong năm 2017, Tổng cục TCĐLCL sẽ tổ chức soát xét sửa đổi tiêu chí này để đảm bảo thuật ngữ, ngôn ngữ văn phong sử dụng, các nội dung hướng dẫn thực hiện dễ hiểu, dễ nắm bắt hơn đối với các bên liên quan tham gia sử dụng tiêu chuẩn trong thực tiễn...
Để tạo ra hành lang pháp lý cho NNHC phát triển, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam kiến nghị Chính phủ giao Bộ NN&PTNT xây dựng đề án phát triển NNHC giai đoạn 2018-2025, xây dựng hành lang pháp lý để công nhận, chứng nhận sản phẩm NNHC, đảm bảo sự minh bạch trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ. Ngoài ra, Chính phủ cần ưu tiên chính sách về đất đai, tín dụng cho phát triển NNHC, ban hành các chính sách đột phá thu hút đầu tư của xã hội trong sản xuất NNHC.